Што такое «Жалезны купал» і чаму СПА Ізраіля такая эфектыўная?
Ізраіль сцвярджае, што перахапіў 99% ракет і беспілотнікаў, запушчаных Іранам у ноч на нядзелю. Але знакаміты «Жалезны купал» — гэта толькі частка шматузроўневай ізраільскай супрацьпаветранай абароны.
Ізраільская сістэма супрацьракетнай абароны «Жалезны купал» вядзе агонь па ракетах. Фота: By Euronews і AP
Ізраіль сцвярджае, што перахапіў 99% ракет і беспілотнікаў, запушчаных Іранам у ноч на нядзелю. Але знакаміты «Жалезны купал» — гэта толькі частка шматузроўневай ізраільскай супрацьпаветранай абароны.
Ізраіль валодае адной з найлепшых у свеце сістэм супрацьпаветранай абароны.
У ноч на нядзелю Іран выпусціў па габрэйскай дзяржаве сотні беспілотнікаў і ракет, але ізраільскія ўлады паведамілі толькі пра «нязначную шкоду».
Сістэма супрацьпаветранай абароны Ізраіля шматузроўневая, але яе цэнтральным элементам з'яўляецца «Жалезны купал».
Сістэма СПА «Жалезны купал», якая выкарыстоўвае для выяўлення і перахопу ракет малой далёкасці і беспілотнікаў, пачала працаваць у 2011 годзе.
Доўгі час ізраільскія абаронныя ведамствы настойвалі на яе стварэнні, але ўрэшце яна была ўведзеная ў дзеянне ў адказ на вайну 2006 года, якая скончылася тым, што на наступны год ХАМАС усталяваў кантроль над Газай.
Глядзіце таксама
Сістэма складаецца з серыі мабільных установак, якія былі раскіданыя па ўсёй краіне ў стратэгічна важных месцах. Пры выяўленні пагрозы вайскоўцы аналізуюць яе ў «Цэнтры кіравання агнём», які працуе кругласуткава — 24 гадзіны на дзень. Затым яны вырашаюць, якую пускавую ўстаноўку выкарыстоўваць для перахопу.
Другасныя ракеты запускаюцца, каб пераканацца, што пагроза нейтралізаваная належным чынам.
Ізраіль сцвярджае, што каэфіцыент паспяховасці сістэмы складае больш за 90% — і знішчае снарады на адлегласці ад 4 да 70 кіламетраў. Час рэагавання складае лічаныя секунды.
«Жалезны купал» быў распрацаваны Ізраілем пры падтрымцы ЗША. Вашынгтон вылучыў 1,6 мільярда долараў на стварэнне сістэмы ў перыяд з 2011 да 2021 года, а Кангрэс ЗША ўхваліў вылучэнне яшчэ 1 мільярда долараў у 2022 годзе.
У пачатку 1990-х гадоў Ізраіль прапанаваў ідэю стварэння супрацьракетнай сістэмы малой далёкасці, хоць амерыканскія абаронныя чыноўнікі ў той час казалі, што яна асуджаная на правал.
Батарэя сістэмы СПА «Жалезны купал». Фота: Ariel Schalit / Copyright 2022. The AP All rights reserved
Адным з недахопаў сістэмы «Жалезны купал» з'яўляецца тое, што яна не можа абараніць больш за 100–150 квадратных кіламетраў, што абмяжоўвае яе эфектыўнасць для буйных краін.
Нават у Ізраілі, адносна невялікай краіне, батарэі даводзіцца перамяшчаць у залежнасці ад меркаванай рызыкі нападу.
Ізраіль экспартаваў гэтую тэхналогію ў некаторыя краіны свету, у тым ліку ў ЗША, Румынію, Індыю і Азербайджан.
Вашынгтон выкарыстоўвае яе для абароны сваіх замежных ваенных баз.
Глядзіце таксама
Ізраільская супрацьпаветраная абарона шматузроўневая
Аднак «Жалезны купал» — гэта толькі частка ізраільскай супрацьпаветранай абароны.
- Ізраіль таксама выкарыстоўвае «Стралу-3» (Arrow-3, «Хец-3») для перахопу ракет далёкага радыусу дзеяння, у тым ліку тых, якія былі выкарыстаныя Іранам у ноч на нядзелю.
Гэты ракетны комплекс прызначаны для перахопу ракет на адлегласці да 3000 км і на вышыні да 1000 км, а таксама для заатмасфернага перахопу балістычных цэляў.
Arrow-3, у прыватнасці, выкарыстоўвалі для перахопу ракет далёкага радыусу дзеяння, запушчаных еменскімі хусітамі.
Arrow-3 была распрацавана пры падтрымцы ЗША.
СПА Ізраіля таксама ўключае ў сябе:
- «Прашчу Давіда», прызначаную для перахопу ракет сярэдняй далёкасці, падобных тым, што запускае «Хезбалах» з Лівана,
- комплексы Patriot — найстарэйшы кампанент абароны краіны.
«Жалезны купал» у дзеянні. Фота: Leo Correa / Copyright 2023 The AP. All rights reserved.
Упершыню Patriot былі выкарыстаныя падчас першай вайны ў Персідскім заліве ў 1991 годзе для перахопу ракет Scud, выпушчаных тагачасным лідарам Ірака Садамам Хусейнам.
Паводле ацэнак Цэнтра стратэгічных і міжнародных даследаванняў (CSIS), кошт кожнай батарэі Patriot складае каля 1,1 мільярда долараў: 400 млн долараў — за сістэму і 690 млн долараў — за ракеты, кошт адной ракеты ацэньваецца ў 4,1 млн долараў.
У цяперашні час Patriot выкарыстоўваюцца ў асноўным для паразы лятальных апаратаў, у тым ліку беспілотнікаў. Украінскія вайскоўцы выкарыстоўваюць іх у аналагічных цэлях супраць расійскага ўварвання.
Ізраіль распрацоўвае новую сістэму пад назвай Iron Beam для перахопу пагроз з дапамогай лазернай тэхналогіі. Аднак яна яшчэ не ўведзеная ў эксплуатацыю.
Ізраільскія чыноўнікі сцвярджаюць, што гэтая сістэма зменіць сітуацыю, паколькі яе эксплуатацыя значна таннейшая, чым у існуючых сістэм.