У Кіеве пачынаецца суд над экс-прэзідэнтам Януковічам па абвінавачванні ў дзяржздрадзе

4 траўня ў Кіеве суд пачынае разглядаць справу былога прэзідэнта Украіны Віктара Януковіча, якога абвінавачваюць у дзяржаўнай здрадзе.

Ва ўкраінскай генеральнай пракуратуры (ГПУ) сцвярджаюць, што ў разгар супрацьстаяння на Майдане ў 2014 годзе Януковіч, які жыве цяпер у Расіі, звяртаўся да расійскіх уладаў з просьбай ўвесці войскі на тэрыторыю Украіны.
Генеральны пракурор Украіны Юры Луцэнка настойвае, што менавіта гэта стала прычынай таго, што ў сакавіку 2014 года на тэрыторыі Крыму з'явіліся расійскія вайскоўцы.
Справу супраць Януковіча распачалі ў 2014 годзе. У ноч на 22 лютага 2014 года Януковіч выехаў са сваёй рэзідэнцыі Межыгор'і пад Кіевам — і збег у Расію. Праз некалькі дзён ГПУ абвінаваціла яго ў арганізацыі масавых забойстваў на Майдане 18-21 лютага. Тады падчас сутыкненняў паміж удзельнікамі Еўрамайдана і міліцыяй загінулі больш за сто пратэстуючых і 17 сілавікоў.
28 лютага Януковіч даў прэс-канферэнцыю ў Растове-на-Доне, на якой сказаў, што новая ўлада ва Украіне не легітымная, а ён сам застаецца дзеючым прэзідэнтам. Пасля гэтага выступу Алег Махніцкі, які ўзначальваў ГПУ вясной 2014 года, заявіў, што супраць былога прэзідэнта адкрыта яшчэ адна крымінальная справа: «за спробы і заклікі звяржэння канстытуцыйнага ладу ва Украіне».
Януковіч сапраўды звяртаўся да прэзідэнта Расіі з просьбай ўвесці войскі ва Украіну.
3 сакавіка 2014 года, калі на тэрыторыі Крыма ужо былі расійскія ваенныя, пастаянны прадстаўнік РФ пры ААН Віталь Чуркін зачытаў словы Януковіча: «... звяртаюся да прэзідэнта Расіі Уладзіміра Уладзіміравіча Пуціна з просьбай выкарыстоўваць узброеныя сілы Расійскай Федэрацыі для аднаўлення законнасці, міру, правапарадку, стабільнасці , абароны насельніцтва Украіны. Віктар Януковіч, 1 сакавіка 2014 года».
Як раз у гэты дзень Савет Федэрацыі РФ дазволіў Уладзіміру Пуціну ўвесці войскі на тэрыторыю Украіны. 4 сакавіка 2014 года, размаўляючы з журналістамі, Пуцін узгадаў пра гэты ліст, назваўшы яго наўпроставы зваротам «легітымнага прэзідэнта».
У лютым 2017 года Януковіч заявіў, што ніякага ліста не пісаў. Ён сказаў, што гэта было не пісьмо, а заява, і што ён проста хацеў абараніць народ Украіны «у межах сваіх паўнамоцтваў».
Версію пра тое, што Януковіч напісаў менавіта заяву, а ніякага ліста не было, падтрымалі прэс-сакратар прэзідэнта РФ Дзмітрый Пяскоў і афіцыйны прадстаўнік МЗС Расіі Марыя Захарава.
У сакавіку 2017 года Генпракуратура Расіі ў адказ на запыт украінскага боку адказала, што афіцыйнага «заявы» ад Януковіча ў расійскія органы ўлады не паступала. За два месяцы да гэтага ўкраінскае выданне «Цензор.нет» пісала пра фотакопію гэтага дакумента, у яго «шапцы» сапраўды ёсць слова «заява».
ГПУ лічыць ліст галоўным доказам дзяржздрады. 28 лістапада 2016 года цяперашні генпракурор Украіны Юры Луцэнка завочна зачытаў Януковічу шэрагу абвінавачванняў.
Былога прэзідэнта ён абвінаваціў у «здзяйсненні дзяржаўнай здрады, дапамозе прадстаўнікам улады РФ, у наўмысных дзеяннях, учыненых з мэтай змянення межаў тэрыторыі і дзяржаўнай мяжы Украіны ў парушэнне парадку, устаноўленага Канстытуцыяй, падпарадкаванні агрэсіўнай вайне».
У той дзень Януковіча дапытвалі як сведку па справе пецярых байцоў «Беркута», якіх абвінавачваюць у забойствах на Майдане. Допыт праходзіў па відэасувязі, Януковіч знаходзіўся ў Растове-на-Доне.
Паказанні супраць Януковіча давалі былыя дэпутаты расійскай Дзярждумы. Гэта Ілля Панамароў і Дзяніс Вараненкаў. Панамароў з 2014 года не жыве ў Расіі — спачатку ён з'ехаў у ЗША, а ў 2016 годзе атрымаў від на жыхарства ва Украіне.
Вараненкаў пераехаў у Кіеве ў кастрычніку 2016 года, усяго праз два месяцы ён атрымаў украінскае грамадзянства. А 23 сакавіка Вараненкава забілі ў цэнтры Кіева, забойца пакуль не знойдзены.
У ГПУ сцвярджаў, што Вараненкаў і Панамароў давалі каштоўныя паказанні і па справе Януковіча, і па справе аб забойстве пратэстуючых на Майдане. Пасля смерці Вараненкава яго паказанні страцілі сілу, і суд не можа прымаць іх да ўвагі. Якія менавіта паказанні даваў Вараненкаў, невядома.
Украіна спадзяецца давесці справу Януковіча да абвінаваўчага прысуду. Для краіны гэта першы ў гісторыі вопыт завочнага асуджэння былога прэзідэнта за дзяржздраду. Юрый Луцэнка шмат разоў называў працэс «беспрэцэдэнтным».
Як сказаў ўкраінскі палітолаг Уладзімір Фясенка, для генпракурора важна давесці справу да канца, яна застаецца самай важнай і гучнай у яго кар'еры. Фясенка упэўнены, што ў Кіева дастаткова доказаў для абвінаваўчага прысуду. Для цяперашняй улады гэта можа стаць першай сур'ёзнай перамогай у расследаванні справаў адносна папярэднікаў. Ці будзе дапытаны сам Януковіч — пакуль не вядома.
Калі Януковіча завочна прызнаюць вінаватым, Украіна можа запатрабаваць у Расіі выдачы былога прэзідэнта. «Я думаю, Януковіча ўсё ж такі не выдадуць, але ўкраінскаму кіраўніцтву гэта асабліва і не трэба. Важны сам факт прысуду», — заключае Фясенка. Фармальна, Віктар Януковіч як грамадзянін Украіны можа быць выдадзены; расійскія ўлады публічна такую магчымасць не каментавалі.
Паводле meduza.io