Washington Post: Чарнобыль не ўпісваецца ў выдумкі Крамля пра сваю мінулую «веліч»

Падобна на тое, што з часоў СССР звычка Крамля хлусіць сваім грамадзянам нікуды не падзелася. Фільм пра Чарнобыль раз’юшыў Крэмль, бо катастрофа нагадвае, што ніякай велічы ў СССР не было.

У першым эпізодзе серыяла «Чарнобыль» камуністычны чыноўнік кажа пра тое, што рэальная пагроза — гэта не радыяцыя ад атамнай электрастанцыі, якая толькі што выбухнула, а навіна пра трагеды.. «Мой досвед сведчыць, што калі людзі пачынаюць задаваць пытанні пра тое, што не ў іх інтарэсах, ім трэба проста сказаць, каб думалі толькі пра сваю працу і пакінулі дзяржаўныя справы самой дзяржаве», — кажа партыйны дзеяч з прозвішчам Жаркоў, маладыя гады якога , мяркуючы па выглядзе, прайшлі ў часы бальшавіцкага перавароту. «Мы заблакуем горад. Ніхто нікуды не з’едзе. Перарэжам тэлефонныя лініі. Стрымаем распаўсюджванне дэзінфармацыі», — разважаў персанаж. І гэтыя яго словы сустрэлі не з жахам, а апладысментамі.

Гэтая прамова можа і драматычная, але, як і ўвесь «Чарнобыль», яна ўяўляе шчырую спробу выкрыць негуманнасць, дзікае невуцтва і хлусню, якія панавалі ў СССР у 1980 гадах, піша Washington Post. Менавіта гэта зрабіла «Чарнобыль» нечаканым хітом у ЗША, абавязковым да прагляду гэтым летам.

Але ў Расіі серыял ўдарыў проста ў гістарычны рэвізіянізм, які праводзяць урад краіны і СМІ. Яны ўспрымаюць крытыку расійскага і савецкага мінулага, як атаку на сучаснасць краіны. Расійскі ўрад, як і рэжым Леаніда Брэжнева ў часы СССР, выкарыстоўвае былую веліч, а галоўнае савецкую перамогу ў Другой сусветнай вайне, каб легітымізаваць аўтакратычны рэжым. Дзень перамогі застаецца вялікім штогадовым святам ваеннай тэхнікі ў Маскве. Расійскі прэзідэнт Уладзімір Пуцін нават паспрабаваў апраўдаць пакт «Рыбентропа-Молатава», згодна з якім Крэмль і рэжым Адольфа Гітлера падзялілі Усходнюю Еўропу, назваўшы яго спробай СССР захаваць свет пасля таго, як заходнія краіны адмовіліся ад сваіх абавязкаў.

Таму не дзіўна, што пракрамлёўскія СМІ ўспрынялі «Чарнобыль» і амерыканскае захапленне серыялам як адмысловую крыўду. Дзяржаўная газета «Аргументы і Факты» выйшла з загалоўкам: «Сцяна хлусні: серыял «Чарнобыль» — гэта цудоўнае прапагандысцкая зброя». Яе аўтар Андрэй Сідорчык сцвярджае, што фільм — гэта «траянскі конь» вялікай атакі супраць гісторыі Савецкага Саюза. «Паглядзіце на рэйтынгі, аўдыторыі гэта падабаецца, — скардзіцца расійскі аўтар. — А потым з развіццём сюжэту яны пастаянна скормліваюць гледачам нешта пра Галадамор, сталінскі тэрор і параўноўваюць савецкіх салдат з войскамі Гітлера». На старонках «Экспрэс-газеты» аўтар Юры Ткачоў назваў серыял пра Чарнобыль «надзвычайнай прапагандысцкай перамогай» амерыканцаў. «Адзіны, хто ў серыяле быў падобны на супергероя, гэта Міхаіл Гарбачоў, якога традыцыйна лічаць на Захадзе вялікім рэфарматарам, аўтарам гібелі камуністычнай ідэалогіі», — гаварылася ў расійскай артыкуле.

Гарбачова ў Расіі часта клчнуць і ігнаруюць, паколькі ён узначальваў СССР у яго апошнія гады перад распадам. Таму любы пазітыўнае малюнак Гарбачова на Захадзе выклікае падазрэнні.

 Цяпер дзяржаўны тэлеканал «НТВ» абвясціў, што створыць уласны серыял пра Чарнобыль на аснове беспадстаўных абвінавачванняў ЦРУ ў арганізацыі катастрофы на ЧАЭС.

Рэакцыя крамлёўскіх СМІ на «Чарнобыль« ілюструе прынцып, на якім пабудавана ўся тэорыя Пуціна пра тое, як гісторыя Расіі і мінулае звязаныя паміж сабой. Мінулае, згодна поглядам Масквы, трэба пераасэнсаваць як перыяд нацыянальнай велічы, каб сучасныя палітычныя абяцанні адрадзіць сілу дома і за мяжой атрымалі хоць нейкі сэнс. Калі ж у мінулым шмат трагедый або галечы, яно не можа быць мадэллю для сучаснасці. «Нельга стаць зноў «вялікім», калі ты ніколі такім не быў. Чарнобыль наўрад ці адзіны выпадак, якога тычыцца гэта правіла. Расійскі ўрад апраўдвае сталінскія чысткі. Палова расійскай моладзі не ведае пра іх наогул», — піша выданне.

Серыял «Чарнобыль» адлюстроўвае СССР як краіну трэцяга свету, а не вялікую сусветную дзяржаву. Аператары ЧАЭС паняцця не маюць, што робяць. У пажарных няма патрэбнага ахоўнага абсталявання. Лідарам СССР трэба прасіць Захад аб дапамозе ў ліквідацыі наступстваў катастрофы.

Серыял, урэшце, спачувае таму, якія цяжкія рашэнні давялося прымаць савецкаму кіраўніцтву і на які гераізм пайшлі звычайныя людзі. Але ў ім выразна зразумела, што сістэма не функцыянуе. Разам з тым, «Чарнобыль» — найбольш сур’ёзная спроба досыць выразна адлюстраваць СССР на дадзены момант. І расійскія гледачы, падобна, прызналі гэта. Фільм атрымаў 9,1 балаў на сайце «Кинопоиск», які з’яўляецца аналагам IMDb ў Расіі.

СССР можа і разваліўся. Але рэакцыя Крамля і лаяльных да яго крытыкаў дэманструе, што з пэўнага пункту гледжання ў расійскім грамадстве з тых часоў нічога не змянілася. Абвінавачванне знешніх сіл у катастрофах, каб абараніць ўяўленне аб мінулай нацыянальнай велічы, не маглі гарантаваць СССР вялікай будучыні ў 1986 годзе. І гэтая стратэгія не будзе працаваць для Расіі і цяпер.

Паводле УНІАН, пераклад НЧ