Ці варта купляць золата, каб захаваць у ім свае набыткі?

Людзі купляюць золата, спадзеючыся не толькі захаваць грошы, але і зарабіць. Як у пачатку мінулага стагоддзя, калі грошы ў Расійскай імперыі маглі захоўваць у «залатых Мікалаях» — і закопваць іх у двары. Але адзіны легальны прадавец і пакупнік золата — дзяржава. І яна сябе не пакрыўдзіць.

Залатыя засекі Радзімы. Падобна на тое, што ўрад ужо гатовы весці разлік, як у даўнія часы,  — золатам.

Беларускі ўрад пераключыўся ў экстраны рэжым: «вельмі патрэбныя грошы». Нам, вядома, кажуць, што «санкцыі нас робяць толькі мацнейшымі», але гэта неяк не вяжацца з сутаргавымі спробамі дастаць рэсурсы для цыравання дзірак. Пра трэнд, яка набірае папулярнасць, — маніпуляцыі з золатам, — гаворыць аўтар канала «Нашы грошы».

Спачатку абмалюем сітуацыю, у якой аказаліся ўлады. Займаць грошы за мяжой мы ўжо практычна не можам — ніхто не дасць, нават многія «блізкія сябры» імкнуцца трымацца ад «галоўнага саюзніка Расіі» на бяспечнай адлегласці. Пры гэтым таго, што вылучае «галоўны саюзнік», з цяжкасцю хапае, каб дацягнуць да наступнага зневажальнага крэдыту.

Дзе шукаць рэсурсы? Калі парадкам прарэдзілі айчынны бізнес, можна перайсці да мяккай канфіскацыі грошай у насельніцтва. А можна і не вельмі мяккай — напрыклад, праз павышэнне падаткаў у 2023 годзе. Але ёсць і іншыя варыянты.

У золатавалютных рэзервах нашай краіны ляжыць нямала золата. Навошта? Цэнтрабанкі многіх краін назапашваюць золата для дыверсіфікацыі рызыкаў. Але ў краінах з палітычным ладам, блізкім да беларускага, рацыя зусім іншая: да золата, якое ляжыць у сховішчах на тэрыторыі дзяржавы, санкцыям дабрацца цяжэй (у 2020-м годзе доля золата ў агульным аб'ёме ЗВР Беларусі падскочыла з 25% да 41%). Шмат у чым гэта дазваляе такім краінам, як Венесуэла, Сірыя, Іран з дапамогай золата абыходзіць санкцыі.

Такім чынам, золата ў Беларусі назапасілі шмат — цэлых 44 тоны (з 2003 года гэты паказчык вырас у чатыры разы), цяпер надышлі цяжкія часы — і самы час прымусіць яго пачаць працаваць. Як?

Калі казаць аб знешнім гандлі, то спосаб просты, хоць і выглядае вельмі архаічна. Урад успамінае, як вёўся гандаль стагоддзі таму: вы нам тавары, мы вам — золата. Засталося знайсці краіны, якія гатовыя весці такі гандаль. Напрыклад, частка афрыканскіх краін напэўна палічыла б такі гандаль прымальным, ці некаторыя дзяржавы Блізкага Усходу. Ну ці Расія, вядома. Пра гэта могуць казаць, напрыклад, частыя кансультацыі паміж беларускім Мінфінам і расійскім Дзяржсховам.

Што тычыцца ўнутранага рынку, то тут стаўка робіцца на страх насельніцтва страціць свае зберажэнні (цалкам, дарэчы, абгрунтаваны). У Расіі паступілі вось як: раней, да вайны, пры куплі золата насельніцтвам трэба было заплаціць ПДВ — 20%. Куплялі, вядома, не так ахвотна. А вось пасля ўварвання ва Украіну, калі спатрэбілася атрымаць грошы ад насельніцтва, заявілі, што ПДВ спаганяцца не будзе. У выніку, паводле афіцыйнай статыстыкі, з пачатку вайны расіяне купілі ўжо 25 тон золата. Прычым вельмі вялікі попыт менавіта на золата ў кілаграмовых злітках.

Здаецца, нешта падобнае хочуць пракруціць і ў Беларусі. Па-першае, Нацыянальны банк цяпер сам пачаў выпускаць мерныя зліткі і прадаваць іх. Па-другое, зноў вярнуліся ў продаж залатыя «інвестыцыйныя манеты». Па сутнасці, гэта вяртанне да стандартаў зберажэння пачатку мінулага стагоддзя, калі грошы ў Расійскай імперыі маглі захоўваць у «залатых Мікалаях» — і закопваць іх на заднім двары або хаваць у падполлі.

Канцэпцыя інвестыцыйнай манеты палягае ў тым, што ты ўкладаеш у золата, спадзеючыся не толькі захаваць грошы, але і зарабіць. Аднак сёння пакупнікі такіх манет не заўсёды разумеюць, што дзяржава, з'яўляючыся адзіным легальным прадаўцом і пакупніком золата, старанна рэгулюе цэны на куплю і продаж, забяспечваючы сабе выйгрышную сітуацыю ў найбліжэйшай агляднай будучыні. У доўгатэрміновай перспектыве (вылічаецца гадамі і нават дзесяцігоддзямі) такая інвестыцыя сапраўды можа аказацца вельмі прыбытковай. Але часам людзі ўкладваюць грошы ў золата, разлічваючы на значна меншыя тэрміны. Дык вось, у гэтым выпадку іх з вялікай доляй верагоднасці чакаюць страты. Але затое дзяржава атрымлівае такі неабходны прыток грошай для падтрымкі прасядаючай эканомікі ўжо тут і цяпер.