Газабетонная вайна: вялікія вочы беларускага страху

Мінбудархітэктуры, здаецца, выявіла чарговую гандлёвую вайну з Украінай там, дзе яе і ў паміне няма. Прынамсі, самі ўкраінцы пра яе нічога не ведаюць. І наогул, усё гэта выглядае як «рэха» знакамітай правальнай мадэрнізацыі беларускіх цэментных заводаў.

Беларускі страх

Тыдзень таму на рэдакцыйную пошту «Новага Часу», як, відаць, і іншых беларускіх СМІ прыйшоў ліст ад Міністэрства будаўніцтва і архітэктуры Беларусі з гатовым артыкулам на тэму «Газабетонная вайна: Украінскія кампаніі "прыбіраюць" беларускіх канкурэнтаў». Для тых, хто не зразумеў сутнасць драмы з загалоўка: ананімны аўтар артыкула на чатырох старонках распавядае, як украінскія кампаніі спрабуюць выціснуць беларускіх канкурэнтаў са свайго рынку. 

У дадзеным выпадку — вытворцы газабетону паскардзіліся на беларускіх канкурэнтаў, што стала прычынай антыдэмпінгавага расследавання адносна імпарту беларускіх бетонных блокаў. І гэтае расследаванне можа скончыцца ўвядзеннем чарговых пошлін, ад якіх пацерпяць чатыры беларускія вытворцы: дзяржаўныя «Гомельбудматэрыялы» і «Беларуская цэментная кампанія», а таксама прыватныя SLS Group (уваходзіць у групу «Трайпл» бізнесмена Юрыя Чыжа) і «Магілёўскі КСВ».

У лісце Мінбудархітэктуры факты старанна перамяшаныя з эмоцыямі. Мы паспрабавалі іх падзяліць.

Факты: на долю беларускіх вытворцаў прыпадае каля 11% украінскага рынку; цана газабетону беларускага паходжання ва Украіне — цалкам рынкавая і не адрозніваецца істотна ад той, па якой прадаюць сваю прадукцыю ўкраінскія вытворцы; ўкраінскія будаўнікі ахвотна купляюць беларускія газабетонныя блокі, асабліва ў Заходняй Украіне, дзе іх бліжэй і танней прывезці з Беларусі чым з заводаў, размешчаных пад Кіевам. Нарэшце, у кастрычніку на II Форуме рэгіёнаў Беларусі і Украіны ў Жытоміры Аляксандр Лукашэнка і Уладзімір Зяленскі паспрыялі падпісанню кантракта паміж ТАА «Белбудматериалы-Украіна» і «Беларускай цэментнай кампаніяй» на пастаўку газабетонных блокаў.

А цяпер эмоцыі. «Здаецца, справа не ў дэмпінгу. Калі два найбуйнейшых нацыянальных вытворцы спрабуюць «выціснуць» нязручных канкурэнтаў з рынку, лічачы, што з-за іх «нізкі ўзровень росту коштаў», то гэта больш падобна на картэльную змову, а не на абарону нацыянальнага рынку. Пра інтарэсы спажыўца і зусім гаворкі не ідзе: яму проста прапануюць плаціць больш, — скардзіцца беларускае міністэрства. — Складваецца ўражанне, што галоўная мэта — не аднаўленне справядлівасці, а адкрытае выдушванне канкурэнтаў з рынку па фармальных падставах з выкарыстаннем дзяржструктур».

Напрыканцы беларускае міністэрства палохае: «У выпадку ўводу дадатковых пошлін (а яны, мяркуючы па ўсім, стануць загараджальнымі, то ёсць зробяць беларускую прадукцыю цалкам неканкурэнтаздольнай), пацерпяць жыхары Заходняй Украіны: усе найбуйнейшыя вытворчасці газабетону засяроджаныя ў цэнтры і на ўсходзе краіны. Бліжэйшыя — заводы «Арыенцір-Будэлемент» і «Аэрок» у Кіеўскай вобласці. З улікам таго, што прадпрыемствы выкарыстоўваюць аўтамабільны транспарт, а лагістычнае «плячо» ў тры разы больш, эксперты мяркуюць, што кошт газабетону ў Львове, Ковелі, Луцку, Закарпацці і іншых месцах рэгіёну вырасце прыкладна на чвэрць».

Газабетонны канфлікт: украінская версія

Сапраўды, ва Украіне расследаванне ў дачыненні да беларускіх вытворцаў газабетону ініцыявалі дзве кампаніі з Кіеўскай вобласці: «Арыенцір-Будэлемент» і «Аэрок», якія кантралююць каля 55% украінскага рынку. Па іх ініцыятыве Усеўкраінская асацыяцыя вытворцаў аўтаклаўнага газабетону (ВААГ) 20 красавіка 2019 года падала скаргу ў Міжведамасную камісію па міжнародным гандлі Украіны, паказаўшы, што імпарт газабетонных блокаў беларускага паходжання «мог уплываць на цэны нацыянальнага вытворцы і, як вынік, уплываць на пагаршэнне яго гаспадарчага становiшча ў перыяд 2017-2018 гг., а існуючы значны экспартны патэнцыял беларускіх вытворцаў пагражае нанясеннем істотнага ўрону нацыянальнаму таваравытворцу ў будучыні».
У сваёй заяве ў міжведамасную камісію ўкраінскія вытворцы аспрэчваюць довады беларускага боку пра тое, што беларускія заводы пастаўлялі ва Украіну газабетонныя блокі па рынкавых цэнах. На іх думку, беларусы, на самай справе, дэмпінгавалі. Такая сітуацыя магла скласціся, калі беларускія пастаўшчыкі афіцыйна выстаўлялі цалкам рынкавыя расцэнкі на сваю прадукцыю, але ўсім пакупнікам без выключэнняў прапаноўвалі вялікія зніжкі. Тады юрыдычна дэмпінгу не было, а па факце — быў.
Аднак на самай справе галоўная прэтэнзія ўкраінскіх вытворцаў — зусім не ў коштавым дэмпінгу, а ў няроўных умовах, у якіх знаходзяцца вытворцы. У Беларусі цэны на газ, які атрымліваецца з РФ, значна ніжэй, чым ва Украіне — а вытворчасць газабетонных блокаў вельмі энергаёмістая. Таксама беларускія вытворцы будматэрыялаў атрымліваюць субсідаванне з боку дзяржавы. Дастаткова ўспомніць, як за кошт дзяржавы праходзілі мадэрнізацыю нашы цэментавыя заводы. Ва Украіне дзяржбюджэт такія вольнасці сабе не дазваляе.
Дарэчы, па сусветных правілах (таго ж СГА, напрыклад), менавіта дзяржаўнае субсідаванне экспартных паставак — самы цяжкі «грэх» у міжнародным гандлі, а зусім не коштавы дэмпінг у чыстым выглядзе.
Пра дэмпінг з боку РБ кажа і істотная розніца ў кошце газабетону ў Беларусі і ва Украіне. Зараз беларускія вытворцы пастаўляюць блокі ва Украіну танней, чым яны каштуюць на ўнутраным беларускім рынку. Калі ўнутры Беларусі газабетон прадаецца прыкладна па $50 за кубаметр, то пры аптовых пастаўках ва Украіну яго кошт зніжаецца да $30 (цяпер — $35 за кубаметр з-за падаражэння грыўны). Нарэшце, беларускія прадаўцы маюць сертыфікат паходжання, які дазваляе ім пазбягаць 5% увазной пошліны і плаціць ва Украіне толькі ПДВ.Аднак у Мінбудархітэктуры Беларусі ўпіраюць на тое, што адпускная цана беларускага газабетону з’яўляецца рынкавай і супастаўнай з украінскім прадуктам. «Бізнес ужо сёння перастаў быць прыбытковым, з прычыны чаго пастаўкі па кантракце эканамічна нявыгадныя і не ажыццяўляюцца! А ў выпадку задавальнення патрабаванняў ВААГ сабекошт і зусім перавысіць цэны мясцовых вытворцаў на 70-75%», — паказваюць у беларускім міністэрстве.
А вось ва Украіне, як выявілася, пра «газабетонны канфлікт» цяпер асабліва і не ўспамінаюць. Газ у канцы мінулага года моцна патаннеў, рэнтабельнасць бізнесу будматэрыялаў вырасла — і зараз украінскія газабетонныя блокі больш канкурэнтныя адносна беларускіх. Да таго ж Украіна сёння перажывае бурны эканамічны рост (пра гэта не любяць пісаць беларускія СМІ), і таму актыўна будуецца, месца на рынку хапае ўсім.
Тое, што мы цяпер убачылі, гэта «папераджальны PR-стрэл» беларускага міністэрства напярэдадні завяршэння расследавання ўкраінскай камісіяй. Чамусьці айчыннае ведамства загадзя абвінавачвае ўкраінскі бок у перадузятасці, але не прапануе перадаць вырашэнне канфлікту ў міжнародныя структуры. Верагодна, таму, што там арбітры звычайна не ўстаюць на бок прадпрыемстваў, якія атрымліваюць дзяржаўныя субсідыі.