Мінск ухіляецца ад расійскага транзіту сваіх нафтапрадуктаў

Беларусь не спяшаецца перанакіраваць экспарт нафтапрадуктаў з балтыйскіх партоў у расійскія. У Мінску кажуць пры гэтым пра адстойванне сваіх эканамічных інтарэсаў.

port.jpg

Адносіны паміж Беларуссю і Расіяй у энергетычнай сферы раз-пораз азмрочваць скандаламі і дэмаршамі. У апошнія гады не раз успыхвалі «нафтавыя» і «газавыя» войны, калі бакі не сыходзіліся ў цане на расійскія энерганосьбіты, што пастаўляюцца Мінску. У дадзены момант новай падставай для канфлікту можа стаць пытанне транзіту нафтапрадуктаў, вырабленых на беларускіх НПЗ з расійскай сыравіны: Масква хоча перанакіраваць яе з балтыйскіх партоў у свае. На думку экспертаў, Беларусь на гэтым можа страціць мільёны даляраў.

Не першая спроба памяняць лагістыку

Як нагадвае эканамічны аглядальнік Таццяна Манёнак, цяперашняя спроба Масквы перанакіраваць экспарт атрыманых у Беларусі з расійскай сыравіны нафтапрадуктаў у парты РФ замест балтыйскіх не першая. Некалькі гадоў таму нават разглядаўся амаль неверагодны праект будаўніцтва нафтаправода з РБ у расійскую Усць-Лугу.
Нафтапрадукты ў дадзеным выпадку не з'яўляюцца для Масквы выключэннем: Расія няўхільна скарачае экспарт сваіх тавараў праз парты краін Балтыі (хоць гэта часам не выгадна самім экспарцёрам), імкнучыся максімальна загрузіць уласныя. Матывіроўка расійскіх чыноўнікаў, на думку Манёнак, простая: няма чаго нам карміць чужыя краіны.

port_2.jpg

Гэта, мяркуе эксперт, у першую чаргу палітыка чыстай вады, якая стала асабліва прыкметнай пасля ўвядзення Захадам санкцый у дачыненні да Расіі з-за яе дзеянняў ва Ўкраіне. Акрамя таго, для Масквы перанакіраванне беларускага экспарту ў свае парты азначала б атрыманне імі істотнай прыбытку.
Новае развіццё тэма транзіту беларускіх нафтапрадуктаў атрымала ў жніўні на нарадзе па развіцці транспартнай інфраструктуры Паўночнага Захаду Расіі. Там кіраўнік Расійскіх чыгунак (РЖД) Алег Белазёраў паскардзіўся прэзідэнту Уладзіміру Пуціну на беларусаў, якія адмаўляюцца ад паслуг РЖД на карысць балтыйскай інфраструктуры. У адказ Пуцін прапанаваў прывязаць аб'ём паставак нафты на беларускія НПЗ да транзіту іх прадукцыі праз расійскія парты.

Простая арыфметыка транзіту

Беларусь вывозіць атрыманыя на двух яе НПЗ — у Наваполацку і ​​Мазыры — нафтапрадукты ў асноўным праз латвійскія парты Рыга і Вентспілс, а таксама праз літоўскую Клайпеду (усяго 13 млн тон ў 2016 годзе). Нежаданне адмаўляцца ад іх паслуг, перш за ўсё, тлумачыцца геаграфічна: ад Наваполацкага НПЗ да Рыгі — прыкладна 400 км, да Санкт-Пецярбурга — 800 км. Адпаведна ўдвая даражэй кошт транзіту.
Разумеюць гэта і ў Маскве. Таму Расійскія чыгункі (РЖД) абвясцілі аб гатоўнасці прадаставіць беларусам 50-працэнтную зніжку на транспартыроўку нафтапрадуктаў да партоў на Паўночна-Захадзе РФ. Пасля чаго кошт транзіту зраўнялася, хоць да Санкт-Пецярбурга везці беларускі бензін па-ранейшаму удвая даўжэй, чым да Рыгі.
Але і гэта яшчэ не ўсё. «РЖД — дзяржпрадпрыемства, таму яны могуць з дазволу кіраўніцтва краіны даць 50-адсоткавую зніжку. Але самі расійскія парты і кампаніі, якія працуюць на рынкавых умовах, не гатовыя прадастаўляць такія вялікія прэферэнцыі», — упэўнена Таццяна Манёнак.

Лабісты і інтарэсы

Акрамя таго, працягвае Манёнак, кошт перавалкі нафтапрадуктаў у балтыйскіх партах ніжэй, чым у расійскіх: у партах Літвы і Латвіі — 6-8 даляраў за тону, у расійскіх партах — 12-18 долараў. Акрамя гэтага, напрыклад у порце Санкт-Пецярбурга, ёсць праблемы з захаванасцю грузаў з-за не самай дасканалай інфраструктуры. Ды і ў суровыя зімы парты на Паўночным Захадзе Расіі замярзаюць, што ўскладняе дастаўку нафтапрадуктаў еўрапейскім спажыўцам. Па названых прычынах пакупнікі беларускага бензіну аддаюць перавагу набываць яго праз парты краін Балтыі, паказвае в.а. кіраўніка Беларускай нафтавай кампаніі Сяргей Грыб.
У выпадку з змяненнем лагістыкі экспарту беларускіх нафтапрадуктаў, адзначае палітолаг Валер Карбалевіч, эканамічныя інтарэсы Мінска не супадаюць з расейскімі. «Палітыка тут, мабыць, не на першым месцы. Хоць расійскія лабісты прыводзяць аргументы, што саюзнікі-беларусы кормяць балтыйскія парты. Лабісты спрабуюць вывесці праблему на палітычны ўзровень, каб прэзідэнт Расіі націснуў на беларускае кіраўніцтва», — мяркуе Карбалевіч. У той жа час, заключае ён, пакуль не будзе вельмі моцнага ціску з боку Крамля, улады ў Мінску будуць прытрымлівацца сваёй цяперашняй пазіцыі ў пытанні маршрутаў экспарту нафтапрадуктаў.
Паводле Deutsche Welle