«Вялізныя грошы трацяцца, каб на паперы з’явіліся жаданыя вынікі, а што будзе заўтра, мала каго цікавіць»
Выйшлі чарговыя даныя па дзейнасці будаўнічага комплексу краіны. І гэта стала прычынай, каб эксперты праекта «Нашы грошы» звярнулі асобную ўвагу на тое, што адбываецца з інвестыцыямі ў асноўны капітал. Урад укладвае мільярды ў сумнеўныя праекты, — а хто гэтыя грошы потым будзе аддаваць?
Інвестыцыі ў асноўны капітал уключаюць у сябе не толькі грошы, укладзеныя ў будаўніцтва будынкаў і збудаванняў, але і абсталяванне іх усім неабходным для запуску вытворчага цыклу.
Асобна адзначым, што сёння інвестыцыі ў асноўны капітал сталі адным з нямногіх паказчыкаў, які ўрад паставіла сабе ў якасці арыенціру. У планах сацыяльна-эканамічнага развіцця на гэты год прапісана, што рост аб'ёму інвестыцый у асноўны капітал павінен скласці 22,3%. Мабыць, гэта самыя амбіцыйныя планы за апошняе дзесяцігоддзе.
Менавіта праз інструмент інвестыцый у асноўны капітал беларускія ўлады вырашылі рэанімаваць эканоміку. Як гэта адбываецца? Вы ўкладваеце ў стварэнне новых прадпрыемстваў і мадэрнізацыю старых, грошы прасочваюцца праз будаўнічую сферу, якая знаходзіцца ў апошнія гады ў поўным заняпадзе, і выцягваюць яе з ямы. Разам са стымуляваннем будаўнічай сферы з'яўляюцца новыя бізнесы, стымулюецца попыт на новую прадукцыю і паслугі. Разам усё гэта падцягвае паказчыкі ВУП.
Для разумення маштабаў таго, што адбываецца, адзначым толькі, што сума інвестыцый за студзень-жнівень склала 20,6 млрд беларускіх рублёў. Пры гэтым прырост у параўнанні з мінулым годам пакуль складае 10% або больш за 2 млрд рублёў.
Усяго ж у беларускую эканоміку праз інвестыцыі ў асноўны капітал сёлета плануецца ўліць дадаткова каля мільярда долараў. Натуральна, што гэтыя велізарныя грошы трэба дзесьці ўзяць, і атрымае іх урад у большай частцы праз новыя расійскія крэдыты. Тым больш што грошы ў суседзяў цяпер браць лягчэй, абяцаючы зладзіць ім татальнае імпартазамяшчэнне. На гэта рэальна даюць. Вельмі спадзяемся, што ў пералік беларускіх прадпрыемстваў, якія будуць «імпартазамяшчаць», не ўваходзяць абаронныя.
А цяпер увядзем у гэтае раўнанне важнае «але». Інвестыцыі ў асноўны капітал, па самой сваёй ідэі, — гэта грошы, якія ўкладваюць, разлічваючы на прыбытак. Але мы не бачым, каб у Беларусі прыватны бізнес імкнуўся ствараць новыя прадпрыемствы. Карціна ўяўляецца з дакладнасцю наадварот — прадпрымальнікі ўцякаюць з краіны. Таксама не бачна замежных інвестараў (у тым ліку і расійскіх), гатовых ствараць у нашай краіне новыя прадпрыемствы.
А калі ніхто з тых, хто сапраўды разумее, як ствараецца эфектыўная вытворчасць, не жадае інвеставаць у яе ў Беларусі, чаму гэта спрацуе ў нашага ўрада?
Мы бачылі дзясяткі, калі не сотні гучных выпадкаў, калі беларускія ўлады інвеставалі, мякка кажучы, у неадназначныя і слаба ацэненыя праекты, заяўляючы, што «цяпер ужо сапраўды запрацуе». Але статыстыка кажа, што яно хутчэй разваліцца, чым акажацца паспяховым. Чаму гэтым разам будзе інакш? Ніякіх перадумоў да таго, каб сітуацыя змянілася, не відаць.
Апошнія звесткі ад Белстата кажуць, што інвестыцыі ў асноўны капітал выраслі на 10,4% у дачыненні да аналагічнага перыяду мінулага года. Мяркуючы па графіку, рост пачаўся толькі ў траўні. Пры гэтым відаць, што годам раней мы назіралі глыбокую яму ў гэтым паказчыку (мінус 18,5%), таму яго рост цяпер — не больш чым спроба выбрацца на ўзровень «плінтуса».
Зноў нагадаем, што ў планах да канца гэтага года рост павінен скласці 22,3%. Нават за кошт эфекту нізкай базы дамагчыся гэтых паказчыкаў за тыя, што засталіся чатыры месяцы будзе вельмі праблематычна хоць бы таму, што восень і зіма не з'яўляюцца будаўнічым сезонам. Але самае галоўнае, што ўсе гэтыя грошы будуць укладзеныя ў эканоміку без веры ў яе будучыню.
Вялізныя грошы трацяцца для таго, каб на паперы выявіліся жаданыя вынікі тут і цяпер, а што будзе заўтра, мала каго цікавіць. І гэта вельмі сумна. Таму што крэдыты гэтыя трэба будзе аддаваць, і плаціць за іх прыйдзецца ў канчатковым рахунку з бюджэту, гэта значыць — з нашай з вамі кішэні.