Ад стыпендый да анлайн-навучання: што ўніверсітэты Германіі робяць для беларусаў

ВНУ Германіі не застаюцца абыякавымі да праблем тых, хто пацярпеў з-за крытыкі ўладаў у Беларусі. Для студэнтаў і навуковых работнікаў яны стварылі свае праекты падтрымкі.

Некалькі месяцаў таму германскае Таварыства па вывучэнні Усходняй Еўропы (DGO) заклікала нямецкія ВНУ і грамадскія фонды праявіць салідарнасць з беларусамі, пацярпелымі ад рэпрэсій з-за пратэстаў, і аказаць ім падтрымку. Акрамя таго яно абвясціла конкурс на атрыманне аднаразовых стыпендый для студэнтаў і навуковых работнікаў, якія зведалі на сабе ціск па палітычных матывах. DW даведалася, чым у выніку скончыўся конкурс і якую яшчэ дапамогу беларусам прапануе акадэмічную супольнасць у Германіі.

Стыпендыі DGO

Як распавядае кіраўнік DGO Габрыэле Фрайтаг (Gabriele Freitag), на атрыманне стыпендый для студэнтаў прыйшло 57 заявак, ухвалена было 30 з іх. Яшчэ чатыры чалавекі ўнесеныя ў спіс чакання — для іх цяпер ідзе збор дадатковых сродкаў. Па гэтай праграме падтрымкі студэнтам таксама дапамогуць падрыхтавацца да семестра па абмене ў адной з нямецкіх ВНУ. Ад выкладчыкаў ВНУ і навукоўцаў з Беларусі паступіла 37 заявак, 20 з іх ухваленыя, яшчэ восем чалавек — у спісе чакання. Яны змогуць прайсці павышэнне кваліфікацыі і атрымаюць аднаразовыя выплаты для распрацоўкі анлайн-курсу, які змогуць правесці ў універсітэце Германіі або іншай еўрапейскай краіны.

З нагоды аказання дапамогі пацярпелым навуковым работнікам з Беларусі DGO таксама вядзе перамовы з Германскай службай акадэмічных абменаў DAAD і шэрагам іншых грамадскіх арганізацый. Па словах Габрыэле Фрайтаг, вялікі інтарэс праяўляюць арганізацыі, створаныя пасля путчу ў Турцыі ў 2016 годзе. Тады многія навукоўцы пазбавіліся працы і былі вымушаныя эміграваць. Для дапамогі ім былі створаны грамадскія аб'яднанні Off-University і Academy in Exile. Цяпер яны думаюць над тым, як дапамагчы і пацярпелым беларусам.

«Сітуацыя ў Беларусі добра паказвае, што ў Германіі неабходна стварыць пастаянныя структуры для аказання дапамогі палітычна пераследаваных асобаў з навуковага асяроддзя. Пры аўтарытарных рэжымах часта пакутуюць якраз навукоўцы, паколькі пратэсты пачынаюцца ва ўніверсітэтах і навуковых інстытутах. Такая праблема можа закрануць і іншыя краіны, у тым ліку і краіны Усходняй Еўропы. Мы павінны быць гатовыя да хуткай і эфектыўнай дапамогі», — падкрэслівае кіраўнік DGO.

Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальдта

Адным з першых на заклік DGO адгукнуўся Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальдта. У зімовым семестры для студэнтаў з Беларусі тут выдзелілі 20 дадатковых навучальных месцаў. Пры выбары кандыдатаў улічвалася асабістая сітуацыя, матывацыя, моўныя веды і акадэмічная паспяховасць. 10 чалавек маглі пачаць анлайн-навучанне. У летнім семестры для адлічаных або пацярпелых ад рэпрэсій іншым чынам беларусаў таксама будзе зарэзервавана 20 месцаў. Звяртацца па дапамогу неабходна праз DGO альбо праз беларускія арганізацыі, якія дапамагаюць рэпрэсаваным, напрыклад, «Сумленны ўніверсітэт».

У прэс-службе ВНУ адзначылі, што адпаведныя прапановы дапамогі распрацоўваюцца і для навуковых супрацоўнікаў. У прыватнасці, у Берліне далучацца да Ініцыятывы Піліпа Шварца, якая аказвае падтрымку церпяць пераслед навукоўцам, і гатовыя стаць гасцявой арганізацыяй для некалькіх чалавек з Беларусі. Гэта плануюць зрабіць і ва ўніверсітэце Грайфсвальда.

Праграмы падтрымкі з Цюбінгена

Цюбінгенскі ўніверсітэт рэгулярна прымае ў сябе беларускіх студэнтаў у рамках акадэмічнага абмену. Але ў сувязі з хваляй рэпрэсій ВНУ прапанаваў дадатковыя месцы. Так, на аддзяленні International and European Studies для студэнтаў гуманітарных і грамадскіх навук, правы і эканомікі ён арганізуе летнюю і зімовую школы. У мінулым паўгоддзі іх удзельнікамі сталі пяць беларусаў.

У тых, хто падвергнуўся ціску, ёсць і магчымасць прыняць удзел у новай праграме навучання TÜ-VIPP. Як тлумачыць DW кіраўнік універсітэцкага міжнароднага офіса Крысцінэ Рубас, гэтая праграма была створана спецыяльна для студэнтаў з іншых краін, якія не маглі прыехаць на вучобу ў Цюбінген з-за пандэміі. У яе ўваходзяць курсы нямецкай мовы, Краіназнаўства, міжкультурнай камунікацыі. Па сутнасці гэта бясплатныя падрыхтоўчыя анлайн-курсы, наведваючы якія, можна атрымаць заліковыя адзінкі. Сярод яго слухачоў — 15 беларусаў. «Адзін з курсаў у рамках праграмы TÜ-VIPP прысвечаны свабодзе слова ў Еўропе, таму ў наступным семестры мы хочам папрасіць студэнтаў з Беларусі зрабіць даклад. Таксама ў залежнасці ад попыту мы прапануем для беларусаў дадатковыя месцы», — кажа Крысцінэ  Рубас. Падаць заяўку на наступны семестр можна будзе да 8 сакавіка. Дакументы з Беларусі будуць разглядацца ў спрошчаным парадку.

«Дапамога пераследуемым студэнтам і навуковым работнікам — адзін з прыярытэтаў нашага міжнароднага офіса. Мы ўваходзім у сетку Scholars at Risk, нас вельмі турбуе праблематыка свабоды слова ў Еўропе, Турцыі, Саудаўскай Аравіі. Мы ўважліва сочым за тым, як з гэтым ідуць справы ў краінах, з ВНУ якіх мы супрацоўнічаем. І калі бачым парушэнні, то аказваем падтрымку рэпрэсаваным», — падкрэслівае супрацоўніца Цюбінгенскага ўніверсітэта.

Енскі ўніверсітэт

Універсітэт горада Ены ўжо больш за 50 гадоў супрацоўнічае з Беларускім дзяржаўным універсітэтам у рамках студэнцкага абмену і даследчых праектаў. «З пачаткам пратэстаў мы задумаліся над тым, што гэта азначае для нашых партнёраў. Было важна запэўніць іх у нашай салідарнасці, даведацца пра тое, якія ў іх праблемы і як мы можам дапамагчы. Са СМІ відаць было, што студэнты і супрацоўнікі ВНУ з-за іх палітычнай актыўнасці падвяргаюцца неадпаведнаму ціску, якое супярэчыць міжнародным нормам», — кажа прафесар усходнееўрапейскай гісторыі Ёахім фон Путкамер (Joachim von Puttkamer).

У Ене была заснавана кантактная група, у якую ўваходзяць калегі з розных факультэтаў, якія працуюць разам з ВНУ ў Мінску. «Мы абменьваемся інфармацыяй і думаем над праектамі дапамогі. Выкладчыкі і студэнты з Мінска трымаюць нас у курсе падзей і дзеляцца сваім успрыманнем сітуацыі, — адзначае прафесар. — Наша ўражанне: пратэсны рух падтрымліваюць студэнты і супрацоўнікі. А кіраўніцтва ВНУ, як на ўзроўні рэктарату, так і факультэтаў, хутчэй, перадае ціск рэжыму далей на іх, а не аказвае ім падтрымку і абарону. І гэта вядома шкодзіць універсітэцкаму супрацоўніцтву. Таму мы падтрымліваем кантакты на ўзроўні студэнтаў і звычайных супрацоўнікаў».

Паводле яго слоў, з размоў з беларусамі стала ясна, што ім важней за ўсё не столькі анлайн-навучанне, колькі ўвага і праява салідарнасці з боку нямецкіх партнёраў. У ВНУ прафесар праводзіць анлайн-мерапрыемствы для калег і ўсіх жадаючых, у рамках якіх распавядае пра сітуацыю ў Беларусі, дае слова студэнтам і супрацоўнікам БДУ, а таксама задавальняе літаратурныя чытанні. Таксама ў Ене падтрымліваюць сувязь з DGO і ўдзельнічаюць у зборы сродкаў для ахвяр рэпрэсій.

Лейпцыгскі універсітэт і іншыя

У Лейпцыгскім універсітэце над прапановамі дапамогі для беларусаў працуюць супрацоўнікі аддзяленняў славістыкі, гісторыі, паліталогіі, аддзяленняў Global Studies і European Studies, а таксама некалькіх навуковых інстытутаў з профілем «Усходняя Еўропа». У мінулым паўгоддзі некалькім студэнтам з Беларусі ў Лейпцыгу далі анлайн-доступ да вучэбных заняткаў на англійскай мове, такая ж магчымасць будзе ў летнім семестры. Акрамя таго вылучаныя дадатковыя навучальныя месцы на аддзяленнях магістратуры Global Studies (на англійскай мове) і European Studies (на англійскай і нямецкай мовах), паведамляе каардынатар гэтых навучальных праграм Штэфан Кашнер (Stephan Kaschner). Разглядаецца пытанне выдзялення стыпендыі на ўвесь курс навучання, пачынаючы з зімовага семестра 2021/2022.

Ва ўніверсітэце таксама праводзяць серыю анлайн-мерапрыемстваў, прысвечаных Беларусі. Ва ўсіх жадаючых з Германіі і Аўстрыі ёсць магчымасць паслухаць выступленні прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці з Беларусі. Плануецца і ўдзел навуковых работнікаў, якія пераследуюцца ў Беларусі, у правядзенні анлайн-заняткаў. Магчыма, будзе арганізавана і тэматычная гадовая школа.

Акрамя таго Лейпцыгскі навуковы цэнтр Leibniz ScienceCampus «Eastern Europe — Global Area» выдзеліць пяць стыпендый тэрмінам на тры месяцы.

У гамбургскім універсітэце для беларусаў адкрыты доступ да 360 анлайн-курсаў — як у зімовым, так і ў летнім семестры. У Еўрапейскім універсітэце Віадрына плануецца з вясны выдзеліць 10 навучальных месцаў. Ён таксама прыме ў сябе па крайняй меры аднаго навукоўца. Акрамя таго некаторыя ВНУ і даследчыя інстытуты прапанавалі навуковым работнікам з Беларусі правесці ў іх навучальны курс.

Пераклад НЧ