Беларуская лекарка ў ЗША: Ты не патрэбны краіне, у якой ты нарадзіўся, але працягваеш ісці наперад
Пасля 2020 года з краіны з'язджаюць самыя кваліфікаваныя спецыялісты — медыкі, настаўнікі, навукоўцы, айцішнікі і гэтак далей. Гераіня гэтага інтэрв'ю працягвае сваю кар'еру ў ЗША, прайшоўшы праз цяжкія іспыты.
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
Тэрапеўтка Дар'я Чэхава, вядомая ў твітары пад нікам «Плоткіна», у 2020 годзе сумленна пісала пра кавід, калі адміністрацыя лякарні прасіла «гаварыць пра добрае». У першыя дні пасля прэзідэнцкіх выбараў таго года лекарка дапамагала пратэстоўцам, сустракала параненых у прыёмным аддзяленні і расказвала пра гэта ў сацсетках. Дар'ю двойчы выклікалі ў міліцыю: супрацоўнікі прачыталі яе твітар і паабяцалі «перадаць інфармацыю ў СК». Дзяўчына экстранна з'ехала з Беларусі. Праз тры гады лекарка пацвердзіла дыплом у ЗША. «Медыязона» расказвае яе гісторыю.
— Цябе выхоўвалі так, што трэба змагацца за людзей, за іх здароўе, за жыццё. Ты думаеш, што гэта галоўнае, хочаш быць прыстойным грамадзянінам сваёй краіны, — кажа Дар'я. — Я ўсё жыццё шмат вучылася, каб быць карысным членам грамадства, якасна рабіць сваю працу.
І ў нейкі момант гэта ўсё стала наогул не патрэбна. Для мяне гэта быў момант здрады, ці што. Ты не патрэбны краіне, у якой ты нарадзіўся і пражыў усё сваё жыццё. Было цяжка ўсвядоміць, што табе больш няма куды вяртацца, няма куды азірацца. Але ты працягваеш ісці наперад.
Дар'я страціла дом і любімую працу, калі ёй было 25. Замест таго, каб раніцай спяшацца ў прыёмнік 10-й бальніцы ў Мінску, тэрапеўтка шукала працу ў Рызе. Было нялёгка: для офісных вакансій лекарка была «занадта кваліфікаваным» спецыялістам, а без ліцэнзіі бальніцы прапаноўвалі толькі месца санітаркі.
Прайшло тры гады. Тэрапеўтка пацвердзіла дыплом у ЗША і паступіла ў рэзідэнтуру — яе перад пачаткам самастойнай медыцынскай практыкі праходзяць усе дактары. У ліпені Дар'ю чакаюць у Нью-Ёрку.
«Я старалася ўлезці ўсюды, дзе можна». Стажыроўкі ў Амерыцы
Беларуска не раз была ў ЗША: прыязджала стажыравацца ў штаты Пенсільванія і Нью-Ёрк. Знайсці стажыроўку ў Амерыцы няпроста — трэба шмат заплаціць спецыяльным сэрвісам, каб прыехаць і нечаму навучыцца. Дар'я выбрала іншы спосаб: знайшла праз знаёмых лекараў, якія паклікалі яе папрактыкавацца.
Першая стажыроўка ў Пенсільваніі праходзіла ў бальніцы, дзе аказваюць паліятыўную дапамогу. Другі раз Дар'я была ў буйным шпіталі і прайшла адразу некалькі стажыровак: з рэаніматолагамі, нефролагамі і кардыёлагамі.
— Я старалася ўлезці ўсюды, дзе можна. Хадзіла, глядзела, слухала — гэта было класна. Калі быў вольны час, я з медбратам тусавалася ў прыёмным аддзяленні. Таксама было цікава — ён мяне навучаў, паказваў, як усё працуе. Класны дзядзька.
Глядзіце таксама
Пад шэфствам рэзідэнтаў Дар'я аглядала пацыентаў і мела зносіны з імі. Адной з задач была прэзентацыя пацыентаў — аповед пра тое, як яны патрапілі ў бальніцу і на што скардзяцца. У канцы трэба было паставіць свой дыягназ, абгрунтаваць яго і прызначыць лячэнне. За паспяховыя прэзентацыі аўтарытэтны кардыёлаг назваў Дар'ю «суперзоркай».
— У мяне ў прынцыпе добра атрымлівалася, за кошт гэтага, напэўна, у яго склалася такое ўражанне пра мяне. Было вельмі прыемна, гэта праўда.
Больш адпачынку і зносінаў з пацыентамі. Адрозненні беларускай і амерыканскай медыцыны
У ЗША няма профільных аддзяленняў, як, напрыклад, «Кардыялогія» або «Гастраэнтэралогія». Пацыенты знаходзяцца ў агульных аддзяленнях, і лечаць іх урачы-шпіталісты — такую спецыялізацыю пасля рэзідэнтуры атрымае і Дар'я. Вузкія спецыялісты могуць дапамагаць з лячэннем, калі ў шпіталіста ўзнікаюць цяжкасці.
У рэанімацыі пацыента назірае каманда лекараў розных спецыяльнасцей, і кожны павінен даць справаздачу аб яго стане са свайго боку. «Якасць дапамогі ў гэтым выпадку больш высокая. Пацыента можна раней выпісаць з рэанімацыі, перавесці ў звычайнае аддзяленне. Да гэтага мы заўсёды імкнёмся», — расказвае яна. У Беларусі пацыента ў рэанімацыі глядзіць толькі яго лекар, які пры неабходнасці кансультуецца з калегамі.
Амерыканскім лекарам даецца тыдзень адпачынку пасля аднаго-двух працоўных тыдняў, а іх беларускія калегі чакаюць адпачынку.
У Штатах у дактароў больш магчымасцей у плане апаратаў і абсталявання. «Кідаецца ў вочы, што там усё ёсць», — кажа Дар'я.
У ЗША лекары прыслухоўваюцца да волі пацыента, калі той вырашыў, што яго не трэба інтубаваць і рэанімаваць. Яшчэ ёсць паняцце «проксі» — гэта чалавек, які прымае рашэнне, калі пацыент не можа прыняць яго самастойна.
Ёсць і негатыўныя бакі: паводле назіранняў Дар'і, амерыканскія лекары маюць зносіны з пацыентамі і іх сваякамі больш, чым беларускія медыкі. Гэта бывае вельмі цяжка псіхалагічна. Эмацыйна цяжка падпарадкоўвацца патрабаванню не рэанімаваць пацыента або адключыць яго ад апарата, тлумачыць Дар'я.
— Зразумела, што пацыент першапачаткова сам прыняў гэтае рашэнне, але ўсё роўна ты як доктар адчуваеш вось гэты груз адказнасці.
Лекарка прыкмячае перавагі беларускай медыцыны перад амерыканскай: вялікая даступнасць для пацыентаў і меншая колькасць судовых пазоваў (скаргі, як правіла, да суда не даводзяць). А яшчэ лекарам у Беларусі прасцей атрымаць паслядыпломную адукацыю і стаць вузкім спецыялістам.
Глядзіце таксама
У ЗША, як і ў Беларусі, не хапае лекараў. У штатах ёсць дзве спецыяльнасці, блізкія да медыцынскай: асістэнт лекара і nurse practitioner (медсястра, якая атрымала дадатковую адукацыю. — Заўв. рэд.). Яны менш вучацца і плацяць за вучобу, але могуць рабіць тое, што і лекар — нават прызначаць лячэнне. Пры гэтым адказнасць за іх нясе доктар.
— Людзям нявыгадна паступаць цяпер на доктара: гэта займае шмат часу і дорага. Робіш тое ж, што асістэнт лекара, але яшчэ за ўсімі сочыш, правяраеш прызначэнні і гэтак далей <...> У лекараў-мігрантаў ёсць магчымасць трапіць на рынак, таму што дактароў, якіх выпускаюць амерыканцы, недастаткова.
Праграма рэзідэнтуры па ўнутранай медыцыне, куды паступіла Дар'я, доўжыцца тры гады. Першы год праходзіць пад наглядам старэйшых лекараў, з другога паўнамоцтваў і самастойнасці становіцца больш.
У першы год зарплата рэзідэнта — 67 000 долараў на год, потым яна павялічваецца. Пасля заканчэння рэзідэнтуры заробак таксама падрастае — ён залежыць ад спецыяльнасці і месца працы.
Трэба перапраграмаваць мозг. Як здаць самы складаны экзамен у свеце
Доўгі шлях падрыхтоўкі да амерыканскай рэзідэнтуры пачаўся ў сакавіку 2021-га, праз паўгода пасля ад'езду з Беларусі. Першапачаткова Дар'я хацела пацвердзіць дыплом у Латвіі, але вывучэнне латышскай мовы да С1 заняло б гадоў. Лекарка вырашыла здаваць амерыканскі экзамен USMLE — адзін з самых складаных у свеце.
USMLE складаецца з трох этапаў. Для пацвярджэння дыплома патрэбны два этапы, а трэці можна здаць ужо ў рэзідэнтуры. Дар'я здала ўсе тры: да першага рыхтавалася год, да другога — некалькі месяцаў, а да трэцяга — чатыры дні.
Лекар кажа, што за гэты час «па сутнасці, атрымала другую адукацыю» — настолькі адрозніваюцца сістэмы навучання. Дысцыпліны тыя ж, але вывучаюцца яны зусім на іншым узроўні.
— Сышло шмат часу на тое, каб перапраграмаваць мозг на гэты іспыт. Трэба ведаць назвы генаў, за што яны адказваюць, як працуюць, ведаць у драбнюткіх падрабязнасцях працэсы, якія адбываюцца ў клетках, з назвамі ўсіх гэтых складаных рэчываў. Мы настолькі падрабязна гэта не вывучалі ва ўніверсітэце.
Каб адказваць на пытанні іспыту, трэба думаць адразу на некалькіх узроўнях, я б так сказала. На першым этапе іспыту могуць быць такія пытанні — даюць клінічную сітуацыю і пытаюцца: які механізм дзеяння прэпарату, які падышоў бы тут лепш за ўсё? Трэба за хвіліну паставіць дыягназ, якая бактэрыя выклікала, дапусцім, інфекцыйнае захворванне, якія ў яе ўласцівасці, які антыбіётык лепш падыходзіць і які ў яго механізм дзеяння.
Глядзіце таксама
У нас у ВНУ таксама дастаткова добра вучаць, тут проста іншы падыход. У амерыканцаў ёсць зусім новыя моманты кшталту этыкі. Мы гэта не вывучаем, а ў іх ёсць цэлыя задачы: трэба прыняць правільнае рашэнне, падабраць правільную рэпліку, каб пацыенту адказаць.
Другі этап іспыту складаецца з задач па ўнутраных хваробах, хірургіі, педыятрыі, акушэрстве і гінекалогіі, статыстыцы і этыцы. У іх трэба прызначыць лячэнне і вызначыць прагноз пацыента. Асаблівую ўвагу надаюць скрынінгавым даследаванням — важна ведаць, у якім узросце і на што трэба правярацца з пункту гледжання прафілактыкі захворванняў.
Трэці этап іспыту доўжыцца два дні. Яго заданні нагадваюць першыя два этапы, але ёсць і змадэляваныя сітуацыі: да ўрача прыходзіць пацыент з пэўнымі скаргамі, а доктар павінен у рэжыме рэальнага часу вырашыць, што з ім рабіць.
Экзамен трэба здаць без пераздач — яны лічацца «чырвоным сцяжком» у заяўцы на рэзідэнтуру. Пасля паспяховай здачы USMLE і Occupational English Test, з неабходнымі дакументамі ад Міністэрства аховы здароўя роднай краіны, лекар атрымлівае сертыфікат Адукацыйнай камісіі па справах выпускнікоў замежных медВНУ (ECMFG).
— У мяне былі прыгоды вясёлыя з сертыфікатам, працэс яго атрымання заняў месяцы. Спачатку [у Міністэрстве аховы здароўя Беларусі] не хацелі аддаваць дакументы, потым далі не вельмі добрую характарыстыку. Я хацела падацца на рэзідэнтуру яшчэ летась, але праз складанасці з бюракратыяй упусціла час.
Цалкам інтэрв'ю з Дар'яй Чэхавай можна прачытаць тут.