Бітва за рэальнасць: выжыць сёння і напляваць на заўтра

Дзяржава ўзялася вырошчваць тое, што ў яе ніколі не атрымлівалася — маладых людзей з палымянымі сэрцамі, гатовых на што заўгодна дзеля ідэі. Не, не дзеля дармовых кватэр, высокіх заробкаў і машын у крэдыт — а проста так, за свежае паветра і чыстыя вуліцы. За разумнае, добрае, вечнае. 

Ну вось і новы навучальны год. Як заўсёды, настаўнікі загадзя павыходзілі з адпачынкаў, каб падрыхтаваць свае кабінеты, дакументацыю і сябе саміх да чарговай бітвы з рэальнасцю. А ў тым, што гэта будзе менавіта бітва — і менавіта з рэальнасцю — можна не сумнявацца.

Не спяць у шапку начальнікі ўсіх магчымых рангаў, рыхтуюцца несці сваю ганаровую вахту ідэолагі, школьная праграма за лета перагледжаная і падчышчаная, бібліятэкі прыведзеныя ў поўную баявую гатоўнасць у адпаведнасці з патрабаваннямі часу і начальства. Усё чакае старту змагання за розумы маленькіх беларусаў. І не толькі маленькіх.

Адпаведныя маніпуляцыі даўно вядуцца і на факультэтах усіх ВНУ краіны. «Небяспечных» выкладчыкаў «сышлі», адносна бяскрыўдных запужалі пазбаўленнем прэмій і звальненнямі, зусім бяскрыўдным проста прыгразілі пальчыкам. Падчысцілі шэрагі студэнтаў — самай выбухованебяспечнай субстанцыі, падмацавалі бяспеку духоўнымі практыкамі самага правільнага ў свеце праваслаўя і навучылі зайчыкаў не саромецца падказваць дарослым і сур'ёзным людзям, у якіх на ўсё не хапае рук, вачэй і вушэй, дзе яшчэ трэба прыбраць ідэалагічны пыл з падлогі любімай радзімы.

Чортаў тузін новаўвядзенняў. Што чакае дзяцей у школах?

Дзяржава ўзялася вырошчваць тое, што ў яе ніколі не атрымлівалася — маладых людзей з палымянымі сэрцамі, гатовых на што заўгодна дзеля ідэі. Не, не дзеля дармовых кватэр, высокіх заробкаў і машын у крэдыт — а проста так, за свежае паветра і чыстыя вуліцы. За разумнае, добрае, вечнае. 

Год за годам у гэтым плане быў тлусты мінус: ці то метады былі не тыя, ці то паддоследныя тварамі не выйшлі, — але людзей даводзілася купляць, як рыбу ў краме пасля няўдалай рыбалкі. І вось у часы, калі «не да законаў», калі з самага чорнага дна ўздымаецца найдрабнейшая муць, дзяржава адчула: гэта яе час! Будзе ўраджай, трэба толькі дажаць. Не за ідэю, дык за свабоду, не за правадыра — дык за жыццё. Толькі такія стаўкі цяпер прымаюць круп'е, да якіх трапляюць кліенты ў вядомых будынках сталіцы і іх несталічных філіялах.

Панатыкаўшы паўсюль дзяржаўных сцягоў, яны святкуюць сваю «перамогу», быццам яна вызначаецца толькі колькасцю чырвонага і зялёнага на квадратны метр краіны. Аднак галоўны пункцік — прымусіць свяціцца вочы ад гонару ў падрастаючых пакаленняў пры выглядзе гэтых самых сцягоў — паспяхова правалены. Хіба што гнеў можа запаліць сэрцы і позіркі тых з дзяцей, чые бацькі былі кінутыя за краты ці вымушаныя былі ўцякаць ад няволі; дзяцей, якіх змясцілі ў прытулкі, назваўшы іх бацькоў «экстрэмістамі»; студэнтаў, якія былі настолькі далёкімі ад светлых ідэй дзяржавы, што апошняя палічыла за лепшае іх адлічыць (кагосьці нават проста ў апошні момант перад дыпломам); студэнтаў, якіх пазбавілі любімых выкладчыкаў, навучыўшы іншых пісаць даносы і скардзіцца «куды трэба» , калі што якое.

Суровыя дзядзі і цёці, над чыімі галовамі, як гільяціна, абавязкова вісіць вусаты партрэт, ламаюць галовы ў пошуках дзейсных інструментаў для абуджэння патрыятызму ў страчаных пакаленнях цяперашняй моладзі. І цяпер ужо становіцца ні разу не сорамна праводзіць «суды» проста ва ўніверах, дзе прымушаюць самых «разбэшчаных» публічна каяцца і клясціся ў любові да чужой каханай, якую ўсё ніяк не аддадуць.

«Шчыльны кантроль» Мінадукацыі — як быццам сюжэт «451 градус па Фарэнгейце»

Паказная жорсткасць павінна прымусіць студэнтаў быць «правільнымі» — інакш іх таксама паставяць да сценкі. Проста з паветра, пад вострымі позіркамі наглядчыкаў у поўнай экіпіроўцы, яны павінны паверыць у гэтую дзяржаву, у яе любоў, клапатлівасць і безумоўную адданасць сваім грамадзянам. А калі не павераць — заўсёды знойдуцца тыя, хто падкажа доблесным ахоўнікам правапарадку, каго яшчэ трэба перавыхаваць.

А што настаўнікі? У іх таксама цяпер мэта захавацца і выжыць. Хочацца верыць, што да тых часоў, калі зноў спатрэбіцца вучыць любові і чалавечнасці, а не жорсткасці і падпарадкаванню. Хочацца верыць, што мы ўсе стараемся захавацца і дажыць да тых часоў, калі гісторыя не будзе пачынацца і заканчвацца прыдуманым канструктам Вялікай Айчыннай вайны, а матэматыка будзе правільнай, той, якая спрадвечна давала адказ «4» на ўсім вядомую задачку. Але пакуль што, на жаль, тыя настаўнікі, якія засталіся пасля «чыстак» у сістэме, будуць выжываць для таго, каб іх у чарговы раз скарысталі ў фарсе пад назвай «выбары». Гэтыя самыя настаўнікі вымушаныя будуць адводзіць позірк убок пры згадцы Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча ці Ларысы Геніюш, замоўчваць ГУЛаг і «расстраляных» паэтаў і ні слова не гаварыць пра сучаснасць.

Беларускі ўніверсітэт будучыні — які ён?

Дзеці вельмі лёгка фарміруюць свае ідэалы. І тое, што адбываецца на нашых вачах, — тыя ідэалы, якія цяпер ім будуць прышчапляць, — гэта яшчэ не трагедыя, а толькі намёк на яе. Сапраўдная трагедыя адбудзецца потым, калі дзеці вырастуць і даведаюцца, што любімыя настаўнікі, да якіх яны хацелі быць падобнымі, малявалі лічбы на пратаколах выбараў, а ідэальныя «дзядзі сцёпы» збівалі бязвінных людзей у РАУСах; што з аўтаматаў, якія ім давалі патрымаць, забівалі людзей — і для кагосьці гэта будзе нават асабістай сямейнай гісторыяй. 

Няма нічога страшнейшага за разбурэнне дзіцячай веры — калі знікае тая глеба, на якой дарослыя будуюць сябе, свае дамы, свае жыцці. Гэтая выбухоўка проста цяпер закладаецца пад лёсы школьнікаў і студэнтаў, у класах і аўдыторыях, дзе сёння вядзецца самая жорсткая бітва з рэальнасцю. Бітва, ахвяр якой мы будзем бачыць яшчэ доўгія гады пасля знікнення ўсіх крывых люстраў у гэтай краіне. Бітва, у якой пераможца загадзя прайграў.