Ці пасварацца еўрапейскія суды за права судзіць Лукашэнку?
«Аднойчы схлусіў, хто табе паверыць?» — казаў Казьма Пруткоў. Лукашэнка хлусіў не аднойчы. Настолькі, што яму цяпер на словы не верыць ніхто. А вось падмацоўваць свае словы дзеяннямі ён, падобна, не збіраецца.
«Мы гатовыя да аднаўлення добрых адносін са сваімі суседзямі. Як я казаў, іх не выбіраюць. Яны ад Госпада Бога. Аднак у адказ на ўсе нашы пасылы ідуць толькі абвінавачванні і пагрозы», – паскардзіўся Лукашэнка на пасяджэнні Савета бяспекі 31 жніўня. Пры гэтым у якасці дэманстрацыі гатоўнасці да аднаўлення адносін Беларусь запрасіла прадстаўнікоў Польшчы назіраць за вучэннямі АДКБ.
Цікавыя ў Лукашэнкі ўяўленні пра добрыя стасункі, праўда? Ён у якасці жэсту «добрай волі» прапануе суседзям ацаніць армію, якая, верагодна, можа нападаць на гэтых суседзяў. Не, з дыпламатычнага пункту гледжання ўсё зразумела — ваенныя аташэ, адкрытасць і гэтак далей. Але з пункту гледжання звычайнай логікі гэта ўсё роўна, калі наставіць на чалавека аўтамат і сказаць яму: «Давай сябраваць, а?»
Суседзі агучылі яму свае прапановы аб дружбе. Для таго, каб хаця б памірыцца, Лукашэнку прапанавалі вывесці з Беларусі «Вагнер», спыніць атакі мігрантаў на суседзяў, палітычныя рэпрэсіі і выконваць правы чалавека. Але міралюбнага Лукашэнку гэта абурыла.
«Яны дастукаліся да таго, што ўжо патрабуюць неадкладнага вываду іх («Вагнера» — Рэд.) з Беларусі. Пры гэтым самі павялічваюць ваенныя бюджэты, сцягваюць да нашых межаў буйныя воінскія фарміраванні. Адказ просты: ні ў Польшчы, ні ў Літве, ні ў іншых краінах Балтыі не павінна быць ніводнага замежнага вайскоўца. Тады можна і нам прад'яўляць прэтэнзіі з нагоды прысутнасці тут вайскоўцаў з іншых краін. А пакуль гэта — неабгрунтаваныя і дурныя патрабаванні (нават не просьбы і прапановы, а патрабаванні)», — сказаў ён на пасяджэнні Савета Бяспекі.
Гэты пасыл беларускі кіраўнік, вядома, зрабіў не для нашых замежных суседзяў. Гэты пасыл ён зрабіў для сваіх генералаў, спрабуючы пераканаць іх у тым, што ён па-ранейшаму «ненахіляемы», што трымае сітуацыю пад кантролем, і не згодны «прагінацца» пад чыесьці «патрабаванні». І гэта паводзіны дрэнныя, бо асноўнае правіла і якасць дыпламата — гэта гнуткасць. Сам Лукашэнка доўгі час лавіраваў паміж Расіяй і Захадам, атрымліваючы дывідэнды і ад тых, і ад другіх. Але ўрэшце ён страціў гэтую гнуткасць.
Таму што «Вагнер», хочаш не хочаш, а давядзецца альбо куды-небудзь вывесці, альбо распусціць. На яго ўтрыманне ў Лукашэнкі банальна няма грошай. Ён, з аднаго боку, і хацеў бы мець выдатную «пужалку» для Захаду, а з другога — утрыманне ПВК каштуе каля 100 мільёнаў долараў у месяц. Нават Расія, па прызнанні Пуціна, вылучала на «Вагнер» мільярд еўра ў год. А ЧВК фінансавалася не толькі дзяржавай, яна яшчэ і грошы Прыгожына паглынала…
Так што вывад «Вагнера» з Беларусі — гэта пытанне часу, і Лукашэнка мог бы на гэтым згуляць. Маўляў, выканаю я вашы ўмовы, але пазней. А потым зрабіць выгляд, што сапраўды гэтыя ўмовы выканаў, калі «Вагнер» з Беларусі рассмактаўся б сам сабой (гэты працэс цяпер і адбываецца). Але — ён страціў гнуткасць. І пасля яго слоў пра тое, што «Вагнер» у РБ «будзе жыць», складана будзе растлумачыць яго знікненне не толькі «сваёй воляй», але і растлумачыць знікненне наогул.
Глядзіце таксама
І так, варта ўспомніць, што Літва, Латвія і Польшча з'яўляюцца членамі NATO, і прысутнасць на іх тэрыторыі замежных саюзных войскаў — справа цалкам зразумелая. Таксама як і прысутнасць у Беларусі войскаў Расіі — у нас жа тыпу Саюзная дзяржава, АДКБ і іншае. Але вось найміты ПВК «Вагнер» не з'яўляюцца вайскоўцамі якой-небудзь краіны, а сама ПВК прызнаная тэрарыстычнай арганізацыяй. І ёсць вялікая розніца паміж «замежнымі салдатамі» і «нічыйнымі тэрарыстамі».
Таму, нягледзячы на міралюбную рыторыку Лукашэнкі, у Літве ствараецца міжведамасная рабочая група, якая зоймецца выяўленнем патэнцыйных пагроз з боку Беларусі.
«Чакаецца, што з улікам створанай сістэмы аб'ектыўнага кантролю будуць уведзеныя розныя меры па зніжэнні пагроз, такія як, напрыклад, скарачэнне часу працы памежных пунктаў, узмацненне жорсткасці праверак, узмацненне жорсткасці кантролю за падакцызнымі таварамі або абмежаванні на пэўныя транспартныя магутнасці, індыкатары пагроз. Дадатковае закрыццё пунктаў пропуску або поўнае закрыццё мяжы з Беларуссю ў якасці меры таксама будзе прадугледжана пасля ацэнкі таго, наколькі сістэма індыкатараў выяўляе пагрозы адпаведнага маштабу», — пракаментаваў кіраўнік Цэнтра Вілмантас Віткаўскас.
Але самы непрыемны званок паступіў Лукашэнку са Швейцарыі. У верасні там будуць судзіць былога байца САХРа Юрыя Гараўскага паводле ўніверсальнай юрысдыкцыі. Абвінавачанне — у датычнасці да шматлікіх знікненняў людзей. Паводле швейцарскіх законаў яму пагражае ад 1 да 20 гадоў пазбаўлення волі.
Нагадаем, Гараўскі, падаўшыся на палітычны прытулак у Швейцарыі, распавёў, што быў у складзе «эскадрону смерці» і ўдзельнічаў у выкраданні і забойстве экс-кіраўніка МУС Юрыя Захаранкі, экс-кіраўніка ЦВК і віцэ-спікера Вярхоўнага Савета Віктара Ганчара і бізнесоўца Анатоля Красоўскага ў 1999 годзе. Усе гэтыя «знікненні» звязваюць з Лукашэнкам.
Справу ініцыявала праваабарончая арганізацыя Trial International, якая звязалася са сваякамі зніклых беларускіх палітыкаў. У выніку ў швейцарскую пракуратуру было пададзеныя тры пазовы — ад дачкі Юрыя Захаранкі Алены Захаранкі, дачкі Красоўскага Валерыі Красоўскай, а таксама ад Trial International і яе партнёраў.
Пракурор завяршыў расследаванне прыкладна за год. Паводле швейцарскага заканадаўства дзеянні Гараўскага падпадаюць пад артыкул аб гвалтоўным знікненні людзей, бо прамых доказаў, што экс-сілавік датычны менавіта да забойства, няма.
Сам Гараўскі разлічвае на ўмоўны тэрмін або на прызнанне сведкам па справе.
Калі Гараўскі разлічвае быць сведкам па справе — значыць, у Швейцарыі ёсць справа аб гвалтоўным знікненні беларускіх палітыкаў. Калі Швейцарыя «пракладзе дарогу» для судоў па міжнароднай юрысдыкцыі, то яе прыкладу могуць рушыць услед іншыя краіны. І справы могуць быць распачатыя не толькі ў дачыненні да гвалтоўных знікненняў, але і, напрыклад, катаванняў у беларускіх турмах.
Лукашэнка можа разлічваць не толькі на Гаагу. Галоўнае, каб суды потым не перасварыліся за права судзіць Лукашэнку і ягоных прыспешнікаў.
Глядзіце таксама
