Былы следчы: Адабраць маёмасць у падазраванага дзяржаве не так проста

У беларускіх уладаў з'явіўся новы від ціску на палітычных актывістаў — затрыманне сваякоў і пагроза адабраць нерухомасць. «Салідарнасць» папрасіла эксперта даць прававую ацэнку гэтаму «трэнду».

— Затрыманні сваякоў лідараў апазіцыі — гэта адзін са спосабаў ціску на дадзеных палітыкаў. Наколькі гэта законна — пытанне рытарычнае. З улікам таго, што ў сілавікоў ёсць карт-бланш на масавыя рэпрэсіі і паўсюдны гвалт, гэта здзіўлення не выклікае, — адзначыў у экспрэс-каментары былы следчы Ілля Рокач.

А вось адносна накладання арышту на чыю-небудзь маёмасць, удакладняе суразмоўца, у нашым заканадаўстве ёсць зусім выразныя нормы.

— Што тычыцца пагроз адбірання розных актываў і накладання арышту на маёмасць, то адразу скажу: дзяржаве адабраць маёмасць і забраць яе ў сваю ўласнасць у падазраванага ці абвінавачанага не так проста.

Ёсць артыкул 132 КПК РБ, які рэгламентуе парадак і падставы арышту на маёмасць. Паводле яго, арышт на маёмасць, якая знаходзіцца ва ўласнасці іншых асоб, накладаецца на час папярэдняга расследавання і (або) судовага разбору. А лёс арыштаванай маёмасці вырашаецца пасля вынясення судовага рашэння па крымінальнай справе і яго ўступлення ў законную сілу.

Асобна адзначу, што МУС / СК / КДБ мае права з санкцыі пракурора або яго намесніка накласці арышт на маёмасць, якая знаходзіцца ва ўласнасці іншых асоб (чытай: сваякоў падазраванага / абвінавачанага), для праверкі яе фактычнай прыналежнасці, крыніц паходжання і законнасці адчужэння.

Але толькі калі ёсць дастатковыя падставы меркаваць, што гэтая маёмасць была адчужана падазраваным / абвінавачаным у мэтах утойвання прыналежнасці або крыніц паходжання такой маёмасці альбо для фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці, тэрарызму, экстрэмісцкай дзейнасці (экстрэмізму) і інш.

У выпадку, калі дадзеная інфармацыя не пацвярджаецца, пастанова аб накладанні арышту на маёмасць падлягае адмене.

Згодна з тым жа артыкулам 132 КПК, арышт на маёмасць, які накладаецца ў мэтах забеспячэння пакрыцця шкоды, прычыненай злачынствам, спагнання даходу, атрыманага злачынным шляхам, грамадзянскага пазову, іншых маёмасных спагнанняў, не можа быць накладзены на маёмасць, названую ў дадатку да КПК. Маецца на ўвазе, напрыклад, жылы дом, кватэра або асобныя іх часткі, калі асоба, на маёмасць якой накладаецца арышт, і яе сям'я пастаянна ў іх пражываюць і г. д.

Мяркую, што заявы аб адабранні маёмасці хутчэй носяць галаслоўны характар і паказваюць на магчымыя ў будучыні дзеянні. Не выключана, што іх вырашаць «падмацаваць» зменамі ў крымінальнае заканадаўства.

Успомніце, як нядаўна мусіравалася ініцыятыва аб унясенні змен у КК аб «завочных» прысудах грамадзян Беларусі, якія знаходзяцца за мяжой. Дакладна так можа быць вырашаны і лёс арыштаванай маёмасці, — не выключае суразмоўца.