Ці можа Польшча закрыць мяжу з Беларуссю цалкам?
Закрыццё меж нанясе менш шкоды польскаму ўраду і польскім грамадзянам, чым Лукашэнку, лічыць экс-дыпламат Павел Слюнькін.
Былы дыпламат, аналітык Еўрапейскай рады па міжнародных стасунках (ECFR) Павел Слюнькін у інтэрв'ю «Филину» распавёў пра тое, ці закрые Польшча мяжу з Беларуссю.
Намеснік міністра замежных спраў Польшчы Павел Яблонскі ў эфіры «Польскага радыё» напярэдадні заявіў, што пакуль Польшча не закрывае мяжы з Беларуссю цалкам, аднак гатова гэта зрабіць у любы момант, калі таго будзе патрабаваць нацыянальная бяспека.
— Цяпер гэтую цытату актыўна тыражуюць, але польскі чыноўнік не сказаў абсалютна нічога новага, — адзначае экс-дыпламат Павел Слюнькін. — Гэта тое, што Польшча прагаворвала на розных узроўнях і пра што папярэджвала беларускія ўлады, пачынаючы з прэцэдэнту з міграцыйным шантажом.
Тады таксама гучалі папярэджанні, што калі Лукашэнка не спыніцца, то Польшча будзе разглядаць розныя варыянты ўздзеяння, у тым ліку перакрыцце памежных пераходаў і забарону на транспартаванне грузаў праз мяжу.
Проста цяпер адбываецца чарговая эскалацыя напружанасці, адпаведна прыцягваецца больш увагі. Фактычна любая дзяржава, якая будзе баяцца наступстваў для сваёй нацыянальнай бяспекі, будзе гатова рабіць у тым ліку і такія рэчы.
На мой погляд, польскі бок не столькі адчувае пагрозу для нацыянальнай бяспекі, колькі адказвае на тыя рэпрэсіі, што ажыццяўляюцца рэжымам Лукашэнкі ў дачыненні да польскай меншасці ў Беларусі.
Цяперашняе абвастрэнне, абмежаванне руху беларускіх грузавікоў на пункце пропуску з Беларуссю «Кукурыкі — Казловічы» з 21 лютага — гэта ўжо зваротная рэакцыя на высылку польскіх дыпламатаў і ўведзеныя беларускім урадам абмежаванні на ўезд грузавікоў польскіх перавозчыкаў.
Гэта традыцыйная спіраль эскалацыі, калі кожны з бакоў лічыць, што ён адказвае на дзеянні іншага боку.
Беларускія ўлады асудзілі Андрэя Пачобута і іншых людзей па палітычных матывах, за гэта былі ўведзены абмежаванні польскімі ўладамі, рэжым Лукашэнкі адказаў на гэта, палякі зноў адказваюць.
Не думаю, што польскія ўлады хочуць цалкам перакрыць мяжу, каб пазбавіць магчымасці выехаць з краіны беларускіх грамадзян, якія будуць пераследавацца ўладамі. Патэнцыйна гуманітарны калідор для тых людзей, у якіх будуць гуманітарныя візы, напэўна, пакінуць.
Пытанне ў тым, ці дазволяць беларускія ўлады працаваць у такім фармаце. Я цалкам сабе магу ўявіць, што Лукашэнка вырашыць закрыць мяжу з Польшчай, у тым ліку для грамадзян, таму што для яго эканамічныя пытанні больш прыярытэтныя, чым пытанні чалавечага вымярэння, чым магчымасць фізічных асоб перасякаць гэтую мяжу.
Шчыра кажучы, пакуль не думаю, што мы дойдзем да таго, што мяжу цалкам закрыюць, але трэба глядзець, якім чынам Лукашэнка і яго ўрад адкажуць на гэтыя абмежаванні. Калі яны не будуць яшчэ больш падвышаць стаўкі, то тады патэнцыйна можна чакаць, што польскі бок не будзе дадатковых абмежаванняў уводзіць.
Калі Лукашэнка паспрабуе яшчэ больш падняць гэтую планку дзеянняў у адказ, то і польскі бок так будзе рабіць, пакуль яны не прыйдуць да фіналу, калі не будзе ўжо чаго перакрываць, альбо захочуць спыніцца.
Лукашэнка на нядаўняй нарадзе казаў пра тое, што мы нібы пакуль адказваем слаба, але можам адказаць мацней. Цяпер мяч на яго баку — і яму або давядзецца пацвярджаць свае пагрозы дзеяннямі, або спрабаваць дээскаліраваць сітуацыю і не адказваць на іх занадта жорстка, каб не змушаць польскі бок зноў адказваць.
— Якія шанцы на тое, што беларускія ўлады паспрабуюць дээскаліраваць сітуацыю?
— Я думаю, што яны цяпер будуць ацэньваць магчымасці выхаду з гэтай сітуацыі з мінімальнымі стратамі — рэпутацыйнымі і эканамічнымі. Таму што закрыццё ўсіх пагранпераходаў для грузаў — гэта даволі балючы ход. Ён б'е па магчымасцях транзіту, прадастаўлення Беларусі як тэрыторыі для транзіту грузаў з Расіі ў Еўропу і наадварот.
Думаю, цяпер беларускія ўлады будуць аналізаваць, што рэальна можна зрабіць, каб страціць крыху ў грашах і каб адначасова рэпутацыйна гэта не выглядала так, як быццам бы іх прадавалі.
Закрыццё меж нанясе менш шкоды польскаму ўраду і польскім грамадзянам, чым Лукашэнку. Мяркую, яны гэтага не моцна асцерагаюцца. А Лукашэнку чакаюць больш непрыемныя наступствы, таму я б не выключаў, што ён паспрабуе абмежавацца нямоцнымі дзеяннямі ў адказ.
Польскі бок абмежаваў рух беларускіх грузавікоў на пункце пропуску «Кукурыкі — Казловічы», каб Беларусь адмовілася ад сваіх прынятых нядаўна захадаў, што польскія грузавікі могуць уязджаць на тэрыторыю Беларусі і выязджаць толькі праз памежныя пераходы на польска-беларускай мяжы, гэта значыць праз тэрыторыю Літвы, Латвіі яны не могуць гэтага рабіць.
Я не магу ўявіць сабе сітуацыю, у якой Лукашэнка з-за гэтага кроку польскіх улад паддаўся б і адмяніў папярэдняе рашэнне. Гэта можна выключыць.