Як выкараніць карупцыю ў паліклініках і шпіталях?

Сфера аховы здароўя Беларусі лічыцца адной з самых карумпаваных. Па дадзеных розных апытанняў, менавіта паборамі ў паліклініках і шпіталях беларусы заклапочаныя больш за ўсё. Чаму лекары бяруць хабары? Каго часце ловяць за руку? І як гэтага пазбавіцца?



У 2011 годзе сацыёлагі з Інфармацыйна-аналітычнага цэнтра пры Адміністрацыі прэзідэнта РБ атрымалі такія вынікі.

Дзяржава эканоміць, пацыенты кампенсуюць

Лекар са Слоніма Іван Шэга лічыць, што галоўная прычына «хабарніцтва ў белых халатах» крыецца ў нізкіх заробках медыкаў.
 

Зараз сярэднямесячная зарплата ў ахове здароўя складае 4 млн. 646,1 тыс. hублёў. Сярэдняя заработная плата ўрачоў у жніўні была 7.000.000. 215,1 тыс., Сярэдняга медыцынскага персаналу — 4.000.000. 475,6 тыс. рублёў.
 

Праўда, ёсць вядомыя лекары, якім значна больш плацяць дзяржава і пацыенты. Лекар, які пажадаў застацца неназваным, паведаміў у гутарцы з карэспандэнтам «Заўтра тваёй краіны», што памер хабару часам перавышае памер заработнай платы.
 

Улады, мяркуючы па ўсім, якая існуе сістэма ліхаемства таксама задавальняе.
 

Эканаміст Леанід Заіка адзначае, што праз хабар пераразмяркоўваюць сродкі ў ахове здароўя. Паводле яго слоў, лекараў, якім хранічна недаплачвае за цяжкую працу дзяржава, матэрыяльна падтрымліваюць пацыенты.
 

— Вось і атрымліваецца, што добрых лекараў корміць народ, а дзяржава можа абмежавацца невялікім павышэннем заробкаў, якое якасці жыцця медыкаў не паляпшае, — падкрэслівае эканаміст.
 

На самай справе знайсці сродкі на павышэнне зарплаты лекарам не так ужо і складана, лічыць каардынатар праграм СААЗ у Беларусі Валянцін Русовіч. На экспертным круглым стале ў рамках праекта «Рефорум» ён адзначыў, што на ахову здароўя ў нас траціцца 3 мільярды даляраў у год, а каб падняць заробак 5 тысячам лекараў агульнага звяна трэба адшукаць з гэтай сумы ўсяго 1 працэнт.
 

— У любой сістэме ёсць 20% нерацыянальнага расходавання сродкаў. Адшукаць сродкі на павышэнне заробкаў можна, пачаўшы з эканоміі электраэнергіі і спынення нерацыянальных выплат некаторым спецыялістам, — упэўнены эксперт.
 

Дзе праходзіць грань паміж падзякай і хабарам?
 

Паводле слоў Івана Шэгі, часцей і больш пацыенты даюць хабару лекарам у стацыянарах.
 

— Прыязджае з рэгіёну чалавек, якога накіравалі на абследаванне або аперацыю і сутыкаецца з тым, што, напрыклад, 50 даляраў трэба заплаціць анэстэзіёлагу, 100 хірургу. І людзі плацяць. На свавольных пацыентаў заўсёды ёсць магчымасць ўздзейнічаць. Напрыклад, вышукаць супрацьпаказанне да планавай аперацыі і выпісаць праз пару дзён. Хоць на раённым узроўні прамых вымагальніцтваў няма, —адзначае эксперт.
 

Ён таксама падкрэслівае, што амаль няма карупцыі ў паліклініках. Бываюць выпадкі подкупу за выпіску бальнічнага. З атрыманнем незаконнага матэрыяльнага ўзнагароджання за выдачу фіктыўных лісткоў непрацаздольнасці звязаная значная частка карупцыйных злачынстваў у медыцыне.
 

Калі б па прыкладзе еўрапейскіх краін першыя тры дні хваробы па законе аплачваў наймальнік і пацыенту не трэба было звяртацца за бюлетэнем да лекара, гэта разгрузіла б лекараў, паменшыла б чэргі ў паліклініках на 30%, паспрыяла б выкараненню карупцыі з-за бальнічных лісткоў, упэўнены Валянцін Русовіч.
 

Большасць дарослых людзей часцей за ўсё пераносіць без лекавання прастудныя захворванні за пару дзён. Такіх людзей вельмі шмат, але каб атрымаць бальнічны, яны ўсё роўна ідуць у паліклініку і гэта стварае чэргі.
 

— У Еўропе ж у першыя 3 дні хваробы да лекара ніхто не ходзіць, бо іх па законе аплачвае наймальнік. Работнік проста папярэджвае яго аб хваробе, а працадаўца можа даслаць прадстаўніка прафсаюза для кантролю, ці так гэта. Па законе там чалавек абавязаны звярнуцца да ўрача толькі на чацвёрты дзень, — тлумачыць эксперт. — У Еўропе такога тыпу карупцыі вы не ўбачыце.
 

Сумы хабараў, якія фігуруюць у справах аб фіктыўных лістках непрацаздольнасці невялікія: каля 20 даляраў. Відавочна, што не такія факты з'яўляюцца бізуном беларускай медыцыны.
 

Значна больш сур'ёзная праблема пабораў з пацыентаў і злоўжыванняў наверсе. Барацьбіты з карупцыяй не часта выводзяць на чыстую ваду кіраўнікоў аховы здароўя, якія атрымліваюць велізарныя «адкаты».
 

Іван Шэга звяртае ўвагу на злачынствы ў медыцыне, якія ўлады называюць карупцыйнымі.
 

— Затрымліваюць лекараў звычайна за дробязь. Нельга называць хабарам падзяку лекара, калі людзі прыходзяць з цукеркамі і букетамі без прымусу. Я не бачу ў гэтым карупцыі, часам адмовіць чалавеку прыняць падзяку — значыць, проста пакрыўдзіць яго, — лічыць лекар.
 

Дырэктар Цэнтра падтрымкі анкалагічных пацыентаў «У імя жыцця» Ірына Жыхар лічыць, што выпіска бальнічнага за 30 даляраў гэта не карупцыя, а хутчэй адміністрацыйнае правапарушэнне.
 

Яна таксама падкрэслівае, што неабходна адрозніваць падзяку чалавека, які шануе працу лекара і карупцыю.
 

— Гэта розныя рэчы, калі ты прыносіш цукеркі і канверт з грашыма, баючыся, што табе не акажуць якасную медыцынскую дапамогу, — адзначае эксперт. — Мне было 27 гадоў, калі рабілі першую аперацыю. Па аддзяленні хадзілі чуткі, што калі не даць анестэзіёлагу, будзе недастатковы наркоз. З спалоху я панесла канверт, анестэзіёлаг ўзяў. У маім жыцці гэта быў адзіны такі выпадак. Зараз, калі мне здаецца, што са мной не так абыходзяцца, як належыць, спрабуючы нешта атрымаць, я не размаўляю з такім лекарам.
 

Па словах Ірыны Жыхар, у цяперашні час у Беларусі выпрацаваны механізмы ўздзеяння на лекара, у пацыента ёсць законныя спосабы адстаяць свае правы: скаргі, звароты да вышэйшага начальства.
 

Ёсць загад Міністэрства аховы здароўя "Аб зацвярджэнні Плана мерапрыемстваў Міністэрства аховы здароўя па прафілактыцы карупцыйных правапарушэнняў і рэалізацыі Праграмы па барацьбе з злачыннасцю і карупцыяй на 2013-2015 гады». Менавіта ў рамках яго выканання ў кожнай паліклініцы і аддзяленні бальніцы вісіць на дошцы інфармацыі нумар тэлефона, на які можна тэлефанаваць, каб паведаміць пра выпадкі хабараў. Ёсць гэты нумар і на сайтах устаноў аховы здароўя.
 

— Медыцынская сфера, асабліва ў першасным звяне, існуе ў атмасферы жорсткага кадравага дэфіцыту. Гэта азначае напружанне медыкаў і выклікае незадаволенасць пацыентаў. Калі каго-небудзь з лекараў ловяць за руку за выпіску бальнічнага, дзяржава так дэманструе, што ўсведамляе праблемы пацыентаў, спрабуе іх вырашыць, — лічыць Ірына Жыхар.
 

Канкурэнцыя — вораг карупцыі
 

Іван Шэга адзначае, што карупцыю цалкам выкараніць немагчыма.
 

— Аднак калі лекару будуць плаціць нармальную зарплату, ён не стане браць хабар, рызыкаваць добрай працай і аўтарытэтам, — лічыць эксперт.
 

Акрамя таго, па яго словах, з-за непразрыстасці падатковай палітыкі дзяржавы, беларусы не разумеюць, колькі сродкаў яны адлічваюць на ахову здароўя.
 

— Платныя паслугі ў сістэме дзяржаўнай аховы здароўя — гэта фактычна карупцыя дзяржавы. Атрымліваецца, што доктару нельга, а дзяржаве можна браць грошы за адны і тыя ж паслугі ў дзяржаўных клініках, — лічыць лекар.
 

Іван Шэга адзначае: развіццё першаснага звяна медыцыны будзе садзейнічаць прафілактыцы карупцыі.
 

Лекар Валянцін К. падкрэслівае, што калі б у дзяржаўнай медыцыны і прыватнай былі аднолькавыя ўмовы працы, хабарніцтва было б менш.
 

— У Беларусі вельмі складана атрымаць ліцэнзію на прыватную медыцынскую дзейнасць. Лагапед або псіхолаг лягчэй могуць пачаць прыватную практыку, а доктару неабходна атрымаць вельмі шмат узгадненняў, масу дазволаў, — адзначае эксперт.

zautra.by

Пераклад НЧ