Кузняцоў: Калі ў Крамлі мысляць рацыянальна — вайны не будзе
Будзе вайна ці не будзе? Сёння гэта пытанне з разраду варажбы на кававай гушчы, паколькі постсавецкія кіраўнікі, па-першае, зусім не бліскаюць прадказальнасцю, па-другое, месцамі, здаецца, жывуць у сваёй рэальнасці. Аднак у гістарычнай перспектыве сам факт, што Крэмль зноў узяўся бразгаць зброяй, гаворыць шмат аб чым, адзначае медыяаналітык Пётр Кузняцоў.
Расія, як бы гэта ні выглядала з розных бакоў, да гэтага часу застаецца імперыяй. Імперыяй, якая старэе і ў гістарычнай дынаміцы – якая развальваецца. Першы этап яе распаду — Першая сусветная вайна. У тую бойню рускія ўвязаліся, знаходзячыся ў прамым саюзе, у кааліцыі, з Вялікабрытаніяй, Францыяй і ЗША — у Антанце. Аднак, у адрозненне ад заходніх дзяржаў, што дынамічна развіваліся, стан Расійскай імперыі быў такі, што яны ўмудрыліся цалкам прайграць вайну, знаходзячыся… у кааліцыі пераможцаў.
Так, Антанта, у якой знаходзілася Расія, выйграла, а сама Расія — прайграла, прычым, не толькі баявыя дзеянні, але і дзяржаўнасць у тым выглядзе, у якім яна існавала. Краіна была адсталай, з большага аграрнай і была ўжо, што называецца, "даспелай". У выніку былі страчаныя заходнія тэрыторыі, Фінляндыя.
Выйграўшы (зноў жа, пры дапамозе ЗША і Вялікабрытаніі, ды і ў саюзе з Францыяй — вось жа няўдача, якія ў іх «гістарычныя ворагі»!) Другую сусветную, імперыя акрыяла духам, падпарадкаваўшы сабе ўсю Усходнюю Еўропу і аказаўшыся ў стане ўвязацца ў глабальнае супрацьстаянне ў выглядзе «халоднай вайны». Аднак, застаючыся адсталай ва ўсіх сэнсах, акрамя ваеннага, Масква на адным з этапаў зноў палезла ў ваенную авантуру з мэтай пашырэння "зон уплыву" (у Афганістане) — што зробіш, імперыі па-іншаму не ўмеюць. У канчатковым выніку гэта (як адна з прычын санкцый, якія рушылі ўслед, эканамічнага абвалу ну і г.д.) прывяло да чарговага этапа распаду ў 1991 годзе.
Гістарычныя паралелі, на маю думку, відавочныя. Расія сёння — усё такая ж эканамічна, тэхналагічна і навукова адсталая, залежная ад экспарту вуглевадародаў краіна, якой ледзь-ледзь удалося адысці ад голаду і бязмежжа 90-х, але якая застаецца на ўзроўні "галоўная праблема — беднасць насельніцтва". Прытым (і гэта вельмі важна!) у адрозненне ад папярэдніх значных момантаў, на гэты раз яна не абапіраецца на дапамогу ЗША (як у Першай і Другой сусветных войнах), а, наадварот — шукае супрацьстаяння з імі. На гэты раз яе саюзнікі — не Амерыка, Англія і Францыя ў рамках Антанты, і нават не Усходняя Еўропа ў рамках Варшаўскай дамовы, а вельмі дзіўнае АДКБ, дзе, ледзь паспеўшы ачомацца ад дзяржперавароту ў адной краіне, трэба разграбаць узброены прыгранічны канфлікт паміж дзвюма іншымі — таксама сябрамі арганізацыі і як бы «саюзнікамі».
Сёння няма ніводнай пазіцыі, па якой можна было б казаць, што пуцінская Расія мацнейшая, чым Мікалаеўская Расійская імперыя або брэжнеўскі СССР. Эканамічныя і геапалітычныя фактары нашмат больш негатыўныя. Патэнцыйныя супернікі нашмат мацнейшыя, фактычных і патэнцыйных саюзнікаў практычна няма. Адпаведна, ніякіх сумневаў у тым, што, калі вайна будзе развязаная, то гэта скончыцца чарговым этапам распаду са стратай чарговых «зон» (у тым ліку і Беларусі, улады якой, таксама з'яўляючыся аскепкамі імперыі, якая разбураецца, з усіх сіл імкнуцца не адстаць у запале). Агрэсія толькі паскорыць непазбежнае ў гістарычным маштабе.
Калі ў Крамлі мысляць рацыянальна — вайны не будзе, таму што фінал занадта відавочны, а цяперашні блеф хутка сыдзе на нішто. Распад, безумоўна, будзе працягвацца, толькі не рыўкамі, звязанымі з вялікімі крызісамі. Калі возьмуць верх эмоцыі або сітуацыя проста выйдзе з-пад кантролю…
Гэта будзе вельмі балюча, безумоўна, для ўсіх. Балюча і крызісна. Але прывядзе да таго, што гістарычна непазбежнае проста будзе адбывацца хутчэй.