Максім Козуб: Калі б сепаратысты выйшлі з белым сцягам, я б сказаў ім: "Дзякуй Богу, хлопцы!"

Калі ты ідзеш ваяваць, ты разумееш, што цябе могуць забіць, параніць. Працытую аднаго чалавека: "оце іноді приїздять да нас якісь дзёўб # бі ў батальйон, а сюди мають їхати людзі, шчо готові вбивати І вмирати". У дадзены момант я гэтым займаюся, таму што хтосьці павінен гэта рабіць. Я маю армейскі досвед, пабываў на вайне добраахвотнікам у 1993 годзе ў Сухумі, хоць у баях там і не ўдзельнічаў. Вось мы, тыя, хто старэй, і павінны зрабіць гэтую працу.



Я прыехаў у батальён "Айдар" з пашпартам. Ваенны білет калісьці страціў. Праз 3-4 дні трэба было адправіць на перадавую ў Шчасце нейкую колькасць людзей, змяніць хлопцаў. Мы з'ездзілі на палігон, пабегалі, пастралялі, і па выніках адабралі тых, хто паедзе на фронт, а мяне прызначылі узводным і сказалі: "вось твой ўзвод, вязі яго ў Шчасце". Пры тым, што ў мяне няма афіцэрскага звання. Я лічыўся бог ведае кім, але амаль месяц быў камандзірам, да таго часу, пакуль мяне не паранілі.
 

Я — кіяўлянін. Калісьці ў далёкім мінулым я вучыўся на радыёфізічным, потым так атрымалася, што сышоў у права і быў юрысконсультам, журналістам, а апошнія 20 гадоў — я канферэнц-перакладчык.
 

У мяне ва ўзводзе 26 чалавек. Адзінаццаць з іх — гэта хлопцы з Луганскай вобласці і Луганска. У кагосьці мама там засталася, у кагосьці жонка. Аднойчы тэлефануе адзін з байцоў у Каменны Брод сваёй жонцы і кажа: "Ты там не хвалюйся, мы хутка ўжо да вас дойдзем, вызвалім". Двухсотых у маім узводзе было двое: адзін 65-гадовы вечны добраахвотнік, вечны, таму што яго нават фармальна, нават заднім лікам нельга залічыць у спісы часткі, — ён ужо ўсе ўзросты выйшаў, адстаўны афіцэр з сяла дзесьці паміж Марыупалем і Бярдзянскам, а другі — Сярожа Фёдараў, памёр у рэанімацыі ўжо тут, у кіеўскім шпіталі, ён з сяла Верхняя Пакроўка, Старабельскага раёна. Гэта значыць, яны абаранялі не проста тэрытарыяльную цэласнасць, а сваё права, на сваёй зямлі спакойна жыць і на сваім камбайне працаваць, без усялякіх ЛНР, якія ім нафіг былі не патрэбныя.
 

Мой намеснік, быў на зачыстцы аднаго сяла, відавочна сепаратысцкага, калі вярнуўся, сказаў: "Вперше ў житті я йшов вулицею І відчував, шчо на мене дивляться, як на окупанта". А ў мяне была іншая сітуацыя: пры нас абстралялі "Градам" сяло, якое знаходзілася ў некалькіх кіламетрах ад Луганска і ў кіламетры ад нас, але яго абстралялі з боку ЛНР, там загарэліся дамы, і мы з некалькімі байцамі з майго ўзвода пайшлі паглядзець, ці ёсць параненыя, ці патрэбна хуткая. Параненых, дзякуй Богу, не было, але была сям'я без даху ў прамым сэнсе, над галавой, яны сядзелі і плакалі. Мяне ўразіла, што сям'я досыць маладая — муж і жонка. Яны нас пачаставалі кіслым малаком і сталі распавядаць, што займаліся адкормам парсючкоў. У іх было 9 парсюкоў, а пасля папярэдняга абстрэлу дзесьці за тыдзень да гэтага, засталося толькі двое. Таму што снарад ўляцеў ледзь не ў кармушку. І жанчына кажа: "Калі ж гэтая вайна скончыцца", а я стаю побач з ёй, паказваю ў бок Луганска, які ў некалькіх кіламетрах, і кажу, што, напэўна, калі уймём гэтых вырадкаў, тады і скончыцца. А яна ў адказ: "Мачыце, хлопцы, мачыце іх і як мага хутчэй".
 

Калі мы першы раз займалі Вергунскі раз'езд, там жа ў Вергунке затрымалі маладога сепаратыста, хлопцу літаральна года 24. Са зброяй у машыне і гэтак далей. Калі я яго ўбачыў, ён ляжаў на асфальце, а вакол былі байцы, якія досыць агрэсіўна на яго кінуліся — і мне давялося яго ратаваць, так бы мовіць. Калі мы з хлопцамі з майго ўзвода везлі яго ў нашай машыне ў кайданках на базу, адзін з нашых салдат, які родам з Луганскай вобласці, з ім паўдарогі размаўляў: "Што ж ты, дурань, пайшоў да сепаратыстаў? У мяне сын такі, як ты, чаму мой сын гэтай дурнотай не займаецца?", — яму сапраўды шкада яго стала. І дадаў: "Вось добра, што ты ў палон да нас трапіў, можа, возьмешся за галаву, а не загінеш за "ЛНР". Мы з ім цыгарэтамі дзяліліся, рукі развязвалі, каб мог папаліць. І я не ведаю наколькі шчыра, але ён, калі ўсё гэта паслухаў, сказаў нам, што мы людзі нармальныя, і калі б ведаў гэта раней, "у апалчэнне" не пайшоў бы.
 

Ёсць і ў Расіі, і тут тыя людзі, якіх я, была б магчымасць, знішчыў бы і рука б не дрыганула. Я пра тых, хто адказвае за гэта ўсё. Але ў прынцыпе ў мяне зусім няма нейкай нянавісці і агрэсіі да ўсіх запар.
 

Я не сыходжу глыбока ў эмоцыі. Для мяне страх — гэта нейкі стымул нешта правільна рабіць у сітуацыі, якая склалася. Але быў у мяне выпадак, калі сапраўды паплакаў нармальна, адзін з моцных эмацыйных момантаў, я сам ад сябе не чакаў: ішоў па дарозе ў бок нашага блокпаста, а дарога такая прыфрантавая — ямы ад мін, ад "Граду". І на сустрэчу едуць 3 ці 4 танка. Сцяг наш, хлопцы на брані сядзяць і рукамі махаюць, я ім махаю ў адказ, хтосьці усміхаецца ... А яшчэ ёсць такая традыцыя ў танкістаў — пампуюць кулямётам уверх-уніз, вітаюць так. Тады мабільным можна было карыстацца — і я жонку набраў, каб сказаць, што ўсё нармальна. Тэлефаную ёй, бачу гэтыя танкі, і мяне перапоўнілі пачуцці: едуць нашы хлопцы, у нас ёсць танкі, і мы хутка гэтую вайну скончым. І я проста ў трубку ўсхліпваць пачаў. Вось такі кавалачак маёй вайны.
 

У нас быў такі аднапалчанін Ілля Васілаш — адстаўны афіцэр, памежнік, за 50 гадоў ужо. Пазыўны — Дзед. Калі мы былі пад Металістам, ён прыходзіў да нас на пазіцыі, даводзілася мець зносіны часам. Потым у нейкі дзень прыходзіць нехта з нашых, а частка батальёна ў гэты час дзесьці ў іншым месцы ваявала, і кажа, што некалькі нашых загінула і Дзед — таксама двухсоты. Шкада яго так стала — добры чалавек. Мы з хлопцамі 50 грам за спачын выпілі, а літаральна на наступны дзень, глядзім — Дзед зноў ідзе ў наш бок. У гэтым бардаку бывае, што дзесьці ў баі кагосьці зблыталі або здалося, што загінуў. Мы ўзрадаваліся, сказалі, што цяпер праставіцца павінен за тое, што жывы. Пажартавалі, пагаварылі. А яшчэ праз дзень прыйшоў замротнага і сказаў, што Дзеда такі забіла. Я ўспомніў мінулы раз і спадзяваўся, што гэта зноў памылка. А аказалася праўдай.
 

Я зараз мару, каб лепш сябе адчула мая любімая жонка. У яе не вельмі добра з нагамі цяпер. Калі мяне прывезлі ў Кіеў, Оля мяне ўбачыла дзесьці на 5-ы дзень, таму што ў яе да таго часу ногі не працавалі настолькі, што яна не магла прыехаць. Мы так і ляжалі ў розных месцах, думаючы адзін пра аднаго. Толькі на 5-ы дзень прыехаў мой калега, здаровы такі мужык з машынай. І Оля змагла, літаральна вісячы на яго плячы, дайсці ад дзвярэй кватэры да ліфта, спусціцца і потым тут дайсці ад машыны да лавачкі, каб мы з ёй, нарэшце, ўбачыліся.
Тэкст і фота: Віка Ясінская, Цензор.НЕТ

Пераклад НЧ