Не жаночая справа: чаму ўлады дзеляць прафесіі па палавой прыкмеце?

У беларускім грамадстве традыцыйна прафесіі дзеляць на «мужчынскія» і «жаночыя». І калі беларускі, напрыклад, захочуць спусціцца ў шахту, у іх гэта не атрымаецца з-за наяўнасці спісу забароненых прафесій для жанчын.

— Ужо само наяўнасць такога спісу з’яўляецца дыскрымінацыяй і прыкладам гендэрных стэрэатыпаў у беларускім грамадстве, — кажа дырэктар Цэнтра па прасоўванні правоў жанчын «ёё правы» Аляксандра Дзікан.
Для жанчын у Беларусі застаецца недаступным 181 від работ. Напрыклад, прадстаўніцы прыгожай паловы чалавецтва ў Беларусі не могуць кіраваць аўтобусамі міжгародніх маршрутаў або працаваць на трактары
— Гэта абсурд, асабліва ў сітуацыі эканамічнага крызісу, калі ў рэгіёнах складана знайсці працу. Дадзены спіс шмат у чым перашкаджае жанчынам не толькі рабіць тое, што яны хочуць, але і мець дастойную заработную плату, — адзначае эксперт.
Сёння ў больш за сорак рэгіёнах Беларусі — напружаная сітуацыя на рынку працы.
— Мы выдатна ведаем, як сёння складана знайсці працу, асабліва маладому спецыялісту, — кажа дэпутат Палаты прадстаўнікоў Ганна Канапацкая. — Яшчэ больш складана, калі гаворка ідзе пра жанчыну, асабліва незамужняй або той, якая плануе стварыць сям’ю і нарадзіць дзіця. З іншага боку, былі выдадзены Дэкрэт № 3, які потым былі мадэрнізаваная ў Дэкрэце № 1, які прымушае ўсё працаваць. Чаму тады для пэўнай катэгорыі грамадзян былі створаны дыскрымінацыйныя ўмовы? Гэта прававы прабел.
Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Беларусі тлумачыць існаванне спісу цяжкіх работ і работ з шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы, на якіх забараняецца прыцягненне да працы жанчын, неабходнасцю клопату пра здароўе жанчын.

Проста яны інакш называюцца

Цэнтр па прасоўванні правоў жанчын «Яе правы» правёў аналіз, каб высветліць, наколькі гэта апраўдана.
— Па-першае, сучасны ўзровень развіцця медыцынскіх даследаванняў, у тым ліку і ў галіне медыцыны працы, не дазваляе ўводзіць забароны і абмежаванні без прадастаўлення доказнай базы ў выглядзе дакладных вынікаў медыцынскіх даследаванняў, — кажа Аляксандра Дзікан. — Па-другое, часам забароны абсурдныя з пазіцыі здаровага сэнсу і гістарычна складзенага ўкладу жыцця (напрыклад, забарона на збор пладоў з вышыні вышэй 1,3 метра). Па-трэцяе, статыстычныя паказчыкі мужчынскага здароўя ў Беларусі нашмат больш пагрозлівыя, чым паказчыкі жаночага здароўя...
Больш за тое, як паказвае практыка, многія жанчыны ўсё роўна працуюць па «забароненых» прафесіях — проста яны па-іншаму называюцца. Альбо жанчыны на іх афіцыйна не лічацца
— Калі праца лічыцца небяспечнай, то яна ў роўнай ступені небяспечныя для мужчын, жанчыны, дарослы, малады. Важна забяспечыць усім роўныя правы на працу і роўную абарону. Просты прыклад: калі працадаўца для выканання нейкай працы павінна даць жанчыну рэспіратар, то ён павінен даць яе мужчыне, — кажа Ганна Канапацкая, якая лічыць, што спіс забароненых прафесій адназначна павінны быць адменены.
Член Рэспубліканскага Савет Белхімпрафсаюз па рабоце сярод жанчын Вольгі Цішурава, наадварот, перакананая, што ў Беларусі яшчэ не гатовыя да таго, каб «узяць і адмяніць» спіс забароненых прафесій для жанчын.
— Нашы асноўныя вытворчасці будаваліся ў 60-70-х гадах ХХ стагоддзя, і ў працэс мадэрнізацыі мы ўступілі адносна нядаўна. Адпаведна, вытворчыя лініі, якія павінны аб’ектыўна забяспечваць годныя ўмовы працы, на жаль, па шэрагу прычын сёння пакідаюць жадаць лепшага. Адмяніць спіс зараз мы не гатовыя. Але яго можна перагледзець і ўнесці карэктывы, — кажа Вольга Цішурова і прыводзіць прыклад Аўстраліі, дзе жанчыны афіцыйна могуць працаваць шахцёрамі:
— Там усё аўтаматызавана і работнікі нават не выкарыстоўваюць сродкі індывідуальнай абароны! Калі мы ўсе разам — улада, грамадскасць — будзем імкнуцца да таго, каб на ўсіх нашых вытворчасцях былі створаны належныя ўмовы працы і роўныя магчымасці для мужчын і жанчын, тады адпадзе неабходнасць у існаванні падобнага спісу.

Чаму нехта павінен вырашаць за жанчыну?

Ва Украіне Загад Міністэрства № 256 ад аховы здароўя 1993 года аб забароне на 458 прафесіі для жанчын урад адмяніў ў канцы 2017 года. У спісе уваходзіў розныя прафесіі ў сферах металаапрацоўкі, электратэхнічны і хімічнае вытворчасць, лесанарыхтоўчыя працы. Абмежаванні для жанчын былі ўсталяваныя ў ваеннай службе, праваахоўная дзейнасць, у галінах харчовай вытворчасці, транспарт, сувязь і сельская гаспадарка. Жанчыны не мелі права вадзіць аўтобус, цягнік, метро. Жанчыны маглі працаваць сцюардэса, а кіраваць самалёты не маглі.
Дырэктар Цэнтра сацыяльных і гендэрных даследаванняў «Новае жыцьцё» (Украіна) Яўгенія Луцэнка адзначае, што з моманту ініцыявання адмены спісу забароненых прафесій для жанчын да прыняцця адпаведнага рашэння урадам прайшло рэкордна мала часу. Гэта стала магчыма дзякуючы дэпутатам, якія праявілі зацікаўленасць у вырашэнні гэтай праблемы.
— Адмена забароненых прафесій для жанчын спрыяе абароне правоў чалавека, — лічыць эксперток з Украіны. — Чаму хтосьці павінен вырашаць за жанчыну, дзе яна будзе працаваць? Калі жанчына хоча працаваць у шахце — яна адчувае сябе фізічна моцнай і для яе гэта адзіная магчымасць атрымліваць годны заробак, каб забяспечыць сям’ю — значыць ёй трэба падаць такую ​​магчымасць.
Паводле Заўтра тваёй краіны