Рэйд па палітвязнях і іх родных: сілавікі ідуць па спісах «Е-дастаўкі»?
У аўторак, 23 студзеня, па ўсёй краіне прайшлі рэйды ў экс-палітвязняў і родных тых, хто сядзіць за палітыку. Паводле звестак праваабаронцаў, сілавікі прыходзілі мінімум да 84 чалавек. Адной з прычын візітаў магла стаць дапамога ад праекта INeedHelpBY, які 16 студзеня КДБ прызнаў экстрэмісцкім фарміраваннем. Як сілавікі маглі выйсці на гэтых людзей?
Ілюстрацыйнае фота з bobr.by
Адзін з суразмоўцаў «Люстэрка», да знаёмых якога ўчора прыходзілі сілавікі, выказаў здагадку, што прычынай візіту магло стаць тое, што шмат месяцаў таму гэтая сям'я атрымлівала прадуктовую дапамогу ад INeedHelpBY. Пазней стала вядома, што пакупкі гэтым людзям замаўлялі праз «Е-дастаўку» з «Еўраопта». А аплата ішла з-за мяжы.
Тое, што рэйды маглі быць звязаны з пакупкамі ў гэтай гандлёвай сетцы, выказаў здагадку і тэлеграм-канал «Суды, затрыманні. Гродна і вобласць», апісваючы сітуацыю з рэйдамі ў сваім рэгіёне: «Паводле папярэдняй інфармацыі, у КДБ ёсць інфармацыя з «Еўраопта» аб прадуктовых кошыках».
Са слоў сузаснавальніка «BYSOL»Андрэя Стрыжака, сапраўды, рэйды могуць быць звязаны з прадуктовай дапамогай.
— Я мяркую, што сілавікі ідуць цяпер па спісах «Е-дастаўкі», — кажа суразмоўца. — Пры мінімальных навыках карыстання табліцамі з данымі «Е-дастаўкі» можна паспрабаваць вылучыць групу людзей па частаце, сумах, аб'ёмах і адрасах дастаўкі. Такую інфармацыю могуць збіраць для маркетынгавых мэт і самі рытэйлеры для таго, каб лепш разумець паводзіны пакупнікоў.
Затым сілавікі маглі супаставіць гэтыя звесткі са спісам палітвязняў і іх сем'яў і вызначыць найбольш верагодных атрымальнікаў дапамогі ад INeedHelpBY.
Стрыжак адзначае, што сістэма дапамогі INeedHelpBY пабудавана так, што дапамога паступае шляхам аплаты дастаўкі рознымі людзьмі і з розных карт.
— Але я так разумею, што частку плацяжоў маглі здзяйсняць з адных і тых жа карт. Гэта тычыцца тых сум, якія праекту заданацілі неабыякавыя людзі, — дзеліцца меркаваннем суразмоўца. — Тое, што праект INeedHelpBY прызналі экстрэмісцкім фарміраваннем, верагодна, магло быць часткай спланаванай аперацыі. Тым не менш, нягледзячы на супрацьдзеянне сілавікоў, «BYSOL»працягне фінансавую падтрымку сем'яў палітвязняў з улікам дадатковых мер засцярогі ў сувязі з рэйдамі.
Глядзіце таксама
Ці законныя такія рэйды?
Калі хтосьці з экс-палітвязняў і сем'яў тых, хто сядзіць, і атрымліваў падтрымку ад INeedHelpBY, то гэта адбывалася яшчэ да таго, як праект прызналі экстрэмісцкім фарміраваннем. Тады ўзнікае пытанне: а ці законна ў такім выпадку прыцягваць людзей да адказнасці?
Раней юрысты тлумачылі, што 18 чэрвеня 2021 года ўступілі ў сілу змены ў Крымінальны кодэкс. Яны закранулі і артыкул 361-2 («Фінансаванне экстрэмісцкай дзейнасці»). Да гэтай даты назва гэтага артыкула гучала як «Фінансаванне дзейнасці экстрэмісцкага фарміравання».
Адпаведна, да 18 чэрвеня 2021 года дзейнічала такое правіла: з моманту прызнання МУС ці КДБ групы грамадзян экстрэмісцкім фарміраваннем наўмыснае яго фінансаванне з'яўляецца злачынствам. Наўмыснае ў дадзеным выпадку азначае, што чалавек ведаў, што група грамадзян прызнана экстрэмісцкім фарміраваннем. Прадастаўленне фінансавай дапамогі да адпаведнай даты крымінальным злачынствам быць не можа, паколькі закон зваротнай сілы не мае.
Гэта значыць, усе, хто данаціў у цяпер «экстрэмісцкае фарміраванне» да 18 чэрвеня 2021 года, у прынцыпе не маглі парушаць закон. Аднак ёсць юрыдычная пастка.
— Да 18 чэрвеня крымінальна каральным з'яўлялася фінансаванне экстрэмісцкага фарміравання, а пасля — ужо фінансаванне экстрэмісцкай дзейнасці, — кажа юрыст. — Гэта значыць знікла гэтая ўмоўная адсечка ў выглядзе рашэння МУС ці КДБ. Улічваючы, што Закон «Аб супрацьдзеянні экстрэмізму» вызначае экстрэмісцкую дзейнасць вельмі шырока, на практыцы пад гэта паняцце падводзіцца практычна любое «непажаданае» дзеянне. Адпаведна, з 18 чэрвеня 2021 года стала магчымым прыцягваць грамадзян да крымінальнай адказнасці за фінансаванне экстрэмісцкай дзейнасці без адпаведнага рашэння МУС ці КДБ.
Варта адзначыць, што і пасля 18 чэрвеня захаваўся абавязковы элемент дадзенага злачынства —папярэдняе веданне. Гэта прадугледжвае, што чалавек яшчэ да правядзення фінансавання павінен ведаць, што яго грошы будуць выдаткаваны на ажыццяўленне экстрэмісцкай дзейнасці.
— На жаль, на практыцы цяжар даказвання «ведання» часта зводзіцца да нуля, — адзначаў суразмоўца.