Воўчак: На самай справе мы яшчэ не ведаем, колькі суддзяў падалі заявы аб звальненні

Віцэ-прэзідэнт Еўрапарламента Нікола Бір напярэдадні заявіла аб тым, што падтрымлівае ўвядзенне санкцый супраць беларускіх суддзяў. Як санкцыі адаб'юцца на суддзях?

Унясенне ў санкцыйныя спісы суддзяў здольна нанесці страты не толькі судовай сістэме Беларусі, але і іміджу краіны ў цэлым, сцвярджае кіраўнік праваабарончага цэнтра "Прававая дапамога насельніцтву" Алег Волчак.
— Суддзі — гэта нават не сілавікі, па судовай уладзе судзяць пра імідж усёй краіны. Да краіны, у якой судовая сістэма мае праблемы, дзе суддзі знаходзяцца пад санкцыямі, інвестары ставяцца насцярожана. Для іх вельмі важна вяршэнства закона і гарантыі таго, што іх правы і інвестыцыі будуць абаронены, — адзначыў прававед у экспрэс-каментары «Салідарнасці».
Ён нагадаў, што беларускія суддзі ўжо траплялі ў санкцыйныя спісы.
— У 2010-11 гадах быў даволі вялікі спіс суддзяў, якія выносілі прысуды па палітычных адміністрацыйных і крымінальных справах, вырашалі лёсы палітвязняў.
Вядома, ім не спадабаліся ні ўскладзеныя на іх абмежаванні, ні маральны бок пытання. Яны не маглі ездзіць у шэраг краін, хоць заробкі ў іх высокія і дазваляюць падарожнічаць. У кагосьці дзеці вучыліся за мяжой, да іх таксама нельга было з'ездзіць.
Але значна мацней адчуваўся маральны ціск, таму што пра ўдары па твайму іміджу станавілася вядома ўсім родным і знаёмым, — распавядае Волчак.
Да дадзенага спісу абмежаванняў за апошнія гады дадаўся ўдзел у неад'емных сёння міжнародных праграмах, калі суддзі абменьваюцца вопытам з замежнымі калегамі, ездзяць на навучанне, канферэнцыі, семінары.
Праваабаронца ўпэўнены, што ўсім беларускім суддзям пры змене ўлады давядзецца прайсці праз люстрацыю, але нават пасля гэтага зняць з сябе міжнародныя санкцыі будзе нялёгка.
— Шмат каму не падабаецца слова люстрацыя, але праз яе адназначна пройдуць усе суддзі, і гэта не залежыць ад пазіцыі беларускага грамадства. Гэта пазіцыя цывілізаванага свету, калі існуе выразны падзел галін улады, суд з'яўляецца самастойным і на яго ніхто не можа аказваць уздзеяння.
Менавіта таму ЕС і міжнародныя прававеды пільна адсочваюць усе судовыя працэсы, якія адбываюцца кожны дзень у Беларусі.
Наша краіна паўнапраўны член АБСЕ, заснавальнік ААН і абавязаная выконваць не толькі заканадаўства сваёй краіны, але і міжнароднае заканадаўства. Згодна з ім, суд павінен строга выконваць Канстытуцыю. А ў выпадку рознагалосся ўнутраных законаў і Канстытуцыі, трэба кіравацца міжнародным заканадаўствам.
Большасць суддзяў разумеюць, што ў найбліжэйшай будучыні перамены наступяць. І потым, нават прайшоўшы праз люстрацыю, перад імі абавязкова паўстане праблема, як выйсці з санкцыйнага спісу.
Для гэтага трэба альбо наймаць адваката і самастойна звяртацца ў ЕС, альбо за цябе можа хадайнічаць дзяржава. Ці стане гэта рабіць новая ўлада? — не ўпэўнены праваабаронца.
Ён адзначыў, што большасць прысудаў па палітычных справах выносяць адны і тыя ж суддзі, імёны якіх ужо сталі добра знаёмыя ўсім.
Што рухае людзьмі, дзеянні якіх падпадаюць пад артыкул Крымінальнага кодэкса аб вынясенні неправасудых прысудаў і рашэнняў?
— У асноўным гэта людзі, на якіх змаглі "націснуць", каго змаглі псіхалагічна зламаць, на каго маецца кампрамат ці ж гэта могуць быць жыхары правінцыі, якія атрымалі, дапусцім, ільготныя крэдыты на кватэры ў Мінску.
На самай справе, мы яшчэ не ведаем, колькі суддзяў падалі заявы аб сыходзе, паколькі іх прашэння разглядаюць ад 3 да 6 месяцаў.
Перыядычна мы бачым ўказы Лукашэнкі аб звальненні суддзяў. Відавочна, гэта тыя людзі, якія не хочуць быцьа крайнімі ў супрацьстаянні ўлады і народа.
Напрыклад, у лістападзе быў вызвалены ад пасады намеснік старшыні Вярхоўнага суда Руслан Аніскевіч. Яму толькі 50 гадоў, таму фармулёўка "па выслузе гадоў" хоць і мае месца быць, але, думаю, не адлюстроўвае рэальную прычыну.
Проста так поўны сіл мужчына, які спакойна можа заставацца ў сістэме да 65 гадоў, наўрад ці адмовіцца ад судзейскага заробку, — прывёў прыклад юрыст.