«Выгадаўшы сталёвага сына, я не маю права быць не сталёвай мамай»

Ганна Дзеравянка вучыцца жыць нанова. 3 красавіка яна страціла адзінага сына-воіна палка НГУ «Азоў». Аляксандру Дзеравянку (пазыўны «Адамс»), назаўсёды застанецца 24. Сашына цела да гэтага часу не апазнана.

«Мама, мы можам гэта сабе дазволіць?»

«Ён нарадзіўся 23 лістапада 1997-га. Быў вельмі добры, мудры не па гадах. Такі маленькі мужчына ў сям'і. Калі яму было 10, мы рассталіся з бацькам. І Саша сабе прыдумаў, што ён цяпер галоўны, павінен мяне абараняць. З тых часоў рашэнні прымалі ўдваіх. Але ён заўсёды ведаў, што мама адна, грошай мала. Неяк спытаўся: "Мам, там нашы едуць на экскурсію. Мы можам сабе гэта дазволіць?" І пасля гэтых слоў, ці верыце, я знаходзіла грошы: ці больш працавала, ці брала крэдыт», — распавядае Ганна.

Аляксандр атрымаў у Чаркасах спецыяльнасць тэхнолага харчовай прамысловасці, гуляў у футбол, быў ультрас Чаркаскага ФК «Днепр» па мянушцы «Казімір», ездзіў на ўсе матчы, займаўся адзінаборствамі ММА, боксам, тайскім боксам, самба. На спаборніцтвах заваёўваў прызавыя месцы. Вельмі здзіўляў трэнераў: не займаўся спортам з дзяцінства, але хутка прагрэсаваў.

«Я была яго ценявым трэнерам. Пасля баёў мы разбіралі, чаму прайграў, ці калі было загадзя зразумела, што выйграе. Я казала: “У цябе можа быць самы моцны праціўнік, і ты пераможаш, калі сіла духу будзе мацней, чым цела», — успамінае Ганна.

Пасля каледжа Дзеравянка пайшоў у «Нацыянальны корпус» у Чаркасах, адтуль яго паклікалі працаваць у дзіцячы лагер «Азовец» у Кіеве. Ён напісаў: «Мама, я ўпершыню ў жыцці адчуваю сябе шчаслівым». Любіў дзяцей і тое, як яны ў лагеры мацнелі, станавіліся больш свядомымі.

Затым пайшоў у «Нацыянальныя дружыны» (парамілітарнае фарміраванне «Нацкорпуса»), затым прайшоў няпросты адбор у полк «Азоў». З верасня 2020-га служыў у «Азове» ў Марыупалі.

«Мой сын выратаваў не адно жыццё»

«Улетку 2021-га я ездзіла да сына на выходныя. Мы вельмі любілі хадзіць: за першы вечар прайшлі 14 кіламетраў, за другі дзень — 22. Вельмі шмат размаўлялі. Калі пераходзілі дарогу, ён заўсёды браў мяне за руку. І я цяпер ведаю, што ён так даймаў усіх сваіх дзяўчат, — кажа Ганна. — Я дагэтуль бачу кадры разбуранага горада і плачу. Тых дамоў, міма якіх мы праходзілі, ужо няма. Як няма і драмтэатра, дзе я была, і парку, па якім мы гулялі».

Аляксандр служыў у аўтароце, быў наводчыкам бронемашыны «Спартан» і займаўся агнявым прыкрыццём: дапамагаў байцам выходзіць з-пад абстрэлаў, вывозіў параненых.

Ганне пішуць хлопцы, якіх яе сын вывозіў, дзякуюць, што выратаваў ім жыццё.

«З імі цяжка мець зносіны, яны вінавацяць сябе ў тым, што выжылі. Я ж ім заўсёды кажу дзякуй, што выжылі. Яны вельмі мужныя і нават з раненнямі вяртаюцца ў строй, зноў бяруць у рукі зброю, калі здароўе не дазваляе, займаюцца папяровай працай, — уздыхае жанчына. — А яшчэ Сашыны пабрацімы кажуць, што ён часта пра мяне распавядаў, маўляў, у яго лепшая мама, "свой пацан". І пішуць, што быў вельмі добрым, справядлівым, што такіх, як Саша, амаль няма».

Абяцанне не з’ехаць з глузду

Жанчына заўсёды вельмі адчувала сына. Так было з нараджэння. Нават калі ён хацеў зрабіць сюрпрыз і без папярэджання прыехаць дадому, тэлефанавала і пыталася: «Ты адкуль едзеш? Ты дзе?».

Яна адчувала, што Сашы страшна і складана. Хоць пра гэта не гаварылі па тэлефоне. Размовы былі кароткія. Сын казаў, што жывы, пытаўся, ці трывае Кіеў, і як мама.

«Потым я ўжо і сама пасля яго “жывы” хутка адказвала, што Кіеў стаіць, што я ў парадку. Гэта азначала, што яны справіліся з задачай, што вораг да нас не дайшоў. Яны ведалі, што адцягваюць сілы ворага, ведалі, што ў падраздзяленняў на іншых участках фронту будзе больш часу. Гэтак жа, як рыхтаваліся да вайны і ўвесь час ведалі, што Расея з маленькай літары "р" не пакіне Украіну ў спакоі».

Аляксандр перажываў, калі расейцы скінулі бомбу на драмтэатр, бо там былі дзеці. Украінскія абаронцы ведалі, што ў акупантаў няма жалю, але толькі пасля гэтага зразумелі, наколькі азвярэлы вораг.

Падчас апошняй тэлефоннай размовы Саша папрасіў маму паабяцаць, што яна не з’едзе з глузду, што б ні здарылася. У іх сям'і абяцанняў прытрымліваліся заўсёды.

«Я ведаю, калі майго дзіцяці не стала. Гэта здарылася падчас баявога задання, агнявое паражэнне машыны. Яны павінны былі дабрацца да хлопцаў і дапамагчы ім выйсці з акружэння. Дабраліся, але... Яшчэ 2 красавіка я адчула, што ён паранены. Раніцай 3 красавіка я ляжала з адзінай думкай у галаве: прасіла, каб ён аддаў мне гэты боль. Я адчула, калі ён фізічна сышоў. Гэта складана апісаць. Але гэта была не імгненная смерць, — распавядае Ганна. — Потым хлопцы забралі яго цела на "Азоўсталь". Яны заўсёды забіралі сваіх, калі маглі. А 5 красавіка мяне апавясціла патранатная служба "Азова"».

«Усе, хто загінуў, хто ў палоне, — героі. Яны да гэтага часу змагаюцца: хтосьці на нябёсах, хтосьці — за кратамі», — кажа Ганна.

«Гэта можа быць і не яго цела»

3 жніўня Ганна Дзеравянка паехала на апазнанне цела. Напярэдадні зрабіла татуіроўку з тварам Сашы і фразай: «Памятай, я ў тваёй галаве». Такое паведамленне ён напісаў маме незадоўга да ўварвання, калі папярэджваў, што можа загінуць.

Спярша цела агледзелі сябры Сашы. Ганну туды не пусцілі. Ганна здала тэст ДНК.

«Гэта можа быць і не яго цела. Калі мне скажуць, што знайшлі цела майго дзіцяці, я паеду хоць на край свету», — кажа Ганна.

«Усе сваякі загінулых на "Азоўсталі" ў Чаркасах маюць зносіны, паміж сабой мы дамовіліся, што пасьля дэакупацыі паедзем і будзем шукаць ўсіх нашых. Мы павінны знайсці хоць нешта і аддаць апошні абавязак. Бо мы нацыя, украінцы», — сцвярджае жанчына.

У гонар Сашы напісалі дзве песні. Ганне пішуць яго сябры і проста незнаёмыя людзі. Такія лісты патрэбныя, кажа яна, каб родныя загінулых не адчувалі сябе кінутымі, каб знаходзілі сілы жыць далей.

«Так бывае, у вочы кажуць, што спачуваюць. А за вочы: "Чаму яна пакутуе? Грошы за гібель сына атрымала!" Грошай нікому не далі. І я гатовая аддаць усё, што ў мяне ёсць і чаго няма, абы толькі ён вярнуўся жывы!" - кажа Дзеравянка. — Ёсць яшчэ пытанне, якое выводзіць з сябе: “Калі развітанне?" Заўтра! Зараз паеду ў Марыупаль, разграбу ўсе завалы, знайду цела, можа, па якой костачцы пазнаю сына, прывязу, і развітаемся».

Ганна знаходзіць у сабе сілы падтрымліваць іншых. Удзельнічае ў акцыях у падтрымку палонных. Сярод іх ёсць сабрат Адамса, сірата, і жанчыне важна, каб ён ведаў, што яго чакаюць.

А яшчэ яна піша лісты тым, хто ваюе далей, кажа, што ганарыцца імі, просіць берагчы сябе і субратоў.

«Пішу, як пісала б сыну»



Аляксандр ёй не сніцца. Але ў іх, кажа, засталася духоўная сувязь. Таму Ганна не плача — ведае, што сыну гэта не спадабаецца. Ён не любіў смутак і заўсёды стараўся развесяліць усіх вакол.

«Я не замкнулася ў сабе, таму што не маю на гэта права. Я бачу гераізм гэтых дзяцей і сярод іх свайго сына. Выгадаваўшы сталёвага сына, я не маю права быць не сталёвай мамай, — паўтарае Ганна. — Я распавядаю пра яго з усмешкай. Хоць яно баліць, і баліць дзіка.

Я кажу, што памерла ў Марыупалі. Там памерла мая душа. А фізічна я жывая. Таму павінна быць годнай яго памяці, годнай называцца мамай героя Украіны». 

Паводлеnovynarnia.com

Фота Ганны Дзеравянка