Карбалевіч: Лукашэнка выпаў з рэальнасці
У беларускую палітыку вяртаюцца часы Брэжнева, упэўнены палітычны аглядальнік.
Паслянавагодняя з'ява Лукашэнкі прасякнула палітычную атмасферу прадчуваннем хуткай прэзідэнцкай кампаніі, якая павінна прайсці ў Беларусі ў ліпені 2025 года. Гэта крайні тэрмін, можа — і раней. Спачатку беларускі кіраўнік падпісвае папраўкі ў закон аб прэзідэнце (гэтым законам уведзеныя асабістыя гарантыі для былога прэзідэнта), на наступны дзень ён прызначае кадры, затым на вялікай нарадзе аб'яўляе 2024 год «Годам якасці».
За апошнія тры дні Лукашэнка правёў тры маштабныя мерапрыемствы з удзелам вертыкалі, праз якія чырвонай ніткай праходзіць патрабаванне рыхтавацца да прэзідэнцкай кампаніі.
«Зразумела, што напружанне будзе неймавернае: да прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі рыхтуюцца ўсё — і на Усходзе, і на Захадзе. Мэты розныя. Вы людзі адукаваныя, таксама гэта разумееце. Але мы павінны перасягнуць сябе», —запатрабаваў Лукашэнка ад сваіх падначаленых. А хіба беларускія чыноўнікі сумняваюцца, што ўвесь свет круціцца вакол Лукашэнкі?
Што стаіць за вызначэннем «асаблівы год»? Пра гэта «BGmedia» пагаварылі з палітычным аглядальнікам «Радыё Свабода» Валерыем Карбалевічам.
«Гэты год будзе асаблівым. І ў аснове ўсяго, як я часта кажу, ляжыць эканоміка... Будзе цяжка, асабліва сёлета. Не таму, што цяперашні прэзідэнт хоча быць і далей прэзідэнтам», — заявіў Лукашэнка падчас кадравых прызначэнняў. Ён зрабіў афіцыйную заяўку на ўдзел у прэзідэнцкай кампаніі 2025 года?
Глядзіце таксама
— Я думаю, гэтую заяву сапраўды трэба разглядаць як абвяшчэнне планаў Аляксандра Лукашэнкі на ўдзел у прэзідэнцкай кампаніі.
— А нараду, на якой 2024 год аб'яўлены «Годам якасці», трэба ўспрымаць як перадвыбарчую платформу?
— Не думаю, што гэта перадвыбарчая платформа.
Здаецца несумнеўным тое, што Лукашэнка пачаў сваю выбарчую кампанію. І ўчора, падчас кадравых прызначэнняў, і сёння, падчас нарады па якасці, прагучала такая думка: галоўныя выбары пройдуць не 25 лютага, не ў адзіны дзень галасавання, галоўнае — менавіта прэзідэнцкія выбары. І калі размова заходзіць пра тое, што 2024 год выбарчы год, то маецца на ўвазе год перад прэзідэнцкімі выбарамі, а не адзіны дзень галасавання. Адбылася пераарыентацыя і дзяржапарату, і чыноўнікаў, каб яны разумелі, што насамрэч з'яўляецца важным. Так, выбарчая прэзідэнцкая кампанія фактычна стартавала.
Перадвыбарчая платформа, на мой погляд, сфармуляваная падчас кадравых прызначэнняў, прычым літаральна адной фразай. «Мы проста людзям павінны яшчэ раз даказаць, што мы сумленна, шчыра працавалі гэтыя гады. Ну а калі атрымаецца — пераканаць людзей у тым, што лепш за нас не будзе», — заявіў Лукашэнка. Гэтая фраза прачытваецца так: магчыма, мы і дрэнныя, але лепш за нас не будзе, таму нікуды вы не дзенецеся — будзеце галасаваць за мяне.
А што тычыцца якасці... Шчыра кажучы, гэта ўжо брэжнеўшчына, і такая вялікая нарада па гэтым пытанні гаворыць пра выпадзенне з рэальнасці. Калі пра якасць пачынае клапаціцца ўрад, а не суб'екты гаспадарання, то тут можна толькі паціснуць плячыма, развесці рукамі і паскардзіцца на тое, што ў вельмі дзіўным часе жывуць беларускія ўлады.
Год якасці, знак якасці — нас вяртаюць на сорак гадоў таму. Тут складана нешта каментаваць.
— 3 студзеня Лукашэнка падпісаў Закон «Аб прэзідэнце», які ўстанаўлівае асабістыя гарантыі беларускаму кіраўніку і чальцам яго сям'і пасля сыходу, у тым ліку недатыкальнасць. Чаму менавіта цяпер з'явіўся закон аб гарантыях, пра які кажуць некалькі апошніх гадоў?
— Я б не надаваў значэння таму, што закон падпісаны менавіта цяпер. Існуе нейкі графік заканадаўчай дзейнасці, можа, проста падышла чарга гэтага закона. Думаю, гэты закон на ўсялякі выпадак.
Глядзіце таксама
Бачыце, Лукашэнка перастрахоўваецца ад любых варыянтаў. Тут і Усебеларускі народны сход прыдумалі, хоць, калі Лукашэнка ідзе на прэзідэнцкія выбары, то УНС у цяперашнім канстытуцыйным выглядзе зусім не патрэбны. Але ў новай Канстытуцыі для перастрахоўкі запісана, што цяперашні прэзідэнт адначасова можа быць і старшынёй Усебеларускага народнага сходу. На ўсялякі выпадак. А цяпер на ўсялякі выпадак і гарантыі прапісалі: ці мала што можа здарыцца. Напрыклад, узнікнуць сур'ёзныя праблемы са здароўем і давядзецца сыходзіць, на гэты выпадак і прыдумалі закон. А калі нічога надзвычайнага не пройдзе, то Лукашэнка сапраўды збіраецца ісці на прэзідэнцкія выбары.
— Гэта значыць, у прапісаныя гарантыі не верыць нават сам Лукашэнка?
— У законе прапісаныя гарантыі і чальцам яго сям'і, дастаткова добрыя гарантыі. Магчыма, гісторыя нейкім краем закране яго сям'ю. Ніхто не ведае: а раптам і насамрэч спатрэбіцца гэты закон?
Лукашэнка вялікі перастрахоўшчык, ён хоча выпісаць сабе страхоўку на ўсе выпадкі жыцця, што называецца.
— Ці не занадта рана Лукашэнка разгарнуў сваю прэзідэнцкую кампанію? Амерыканскае выданне «Foreign Policy» прагназуе, што ў 2024 годзе Беларусь можа чакаць спроба расійскай анэксіі, якая выльецца ў вайну. І Беларусь накрые новая хваля эміграцыі, якая закране мільён чалавек. Як вы ацэньваеце верагоднасць такога прагнозу?
— Я несур'ёзна стаўлюся да падобных сцэнарыяў. Можна прыдумляць любыя сцэнары, седзячы ў кабінетах. Я лічу такі сцэнар малаверагодным.
Глядзіце таксама
— На гэты момант Лукашэнка адчувае сябе дастаткова ўпэўнена і ніякіх пагроз ні ўнутры краіны, ні звонку не бачыць?
— Пагрозы ёсць заўсёды. Тут і пагрозы са здароўем, якія бачныя няўзброеным вокам па тэлевізары. Невядома, куды павернецца вайна ва Украіне: сітуацыя вельмі дынамічная, яна вельмі моцна ўплывае на расклад ва ўсім рэгіёне. А раптам з Пуціным нешта здарыцца: здароўе падвядзе, ці Расію накрыюць падзеі, якія падарвуць трываласць і пуцінскага рэжыму, і Лукашэнку? Гаварыць пра поўную адсутнасць пагроз я б не стаў.
А вось рэальных пагроз, зыходзячы з сённяшняй сітуацыі, сапраўды няма. Але патэнцыйныя пагрозы існуюць, іх складана ацаніць. Вайна ва Украіне адкрыла скрыню Пандоры, і што адтуль можа вылезці — ніхто не ведае. Вялікая ступень нявызначанасці — гэта вельмі сур'ёзная пагроза.