Мошэс: Лукашэнка невыпадкова панёсся да Пуціна, дыскусія па Беларусі ў ЕС значна ажывілася

Палітолаг — пра галоўнае рэзюмэ рэзалюцыі Еўрапарламента.

Еўрапарламент у апошняй рэзалюцыі «Аб адносінах з Беларуссю» асудзіў рэжым Лукашэнкі за рэпрэсіі і прыгнёт беларусаў. У дакуменце гаворыцца:

— Еўрапарламент самым рашучым чынам асуджае неаслабныя рэпрэсіі, сістэматычныя і шырока распаўсюджаныя парушэнні правоў чалавека, якія пастаянна здзяйсняюцца рэжымам Лукашэнкі.

Акрамя таго, еўрадэпутаты прызналі беларускага кіраўніка саўдзельнікам расійскіх злачынстваў ва Украіне. У прыватнасці, гаворка ідзе аб прымусовай дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей.

У выніку адным з пунктаў рэзалюцыі стаў заклік да МУС аб выдачы ордэра на арышт Лукашэнкі, дзеянні якога і яго рэжыму могуць таксама прыраўноўвацца да злачынства супраць чалавечнасці, як дзеянні Пуціна і Львовай-Бяловай.

Таксама дакумент змяшчае рэкамендацыі аб пашырэнні санкцый супраць Беларусі.

Адметна, што рэзалюцыя была прынята абсалютнай большасцю галасоў: 453 дэпутаты Еўрапарламента прагаласавалі станоўча, 40 устрымаліся і толькі 21 прагаласаваў супраць.

Вынікі рашэння Еўрапарламента «Филин» абмеркаваў з дырэктарам даследчай праграмы па ўсходнім суседстве ЕС і па Расіі Фінскага інстытута міжнародных адносін Аркадзем Мошэсам.

— Зразумела, што гэта не юрыдычны дакумент, а палітычны, — адзначыў суразмоўца. — Аднак я б раіў паставіцца да яго больш сур'ёзна, чым да проста рэкамендацыі.

Ужо само з'яўленне гэтай рэзалюцыі павінна насцярожыць беларускі рэжым. Тая колькасць галасоў, якой яна была падтрымана, найлепшым чынам дэманструе сённяшнюю ацэнку рэжыму Еўрасаюзам. Бо там галасавалі прадстаўнікі розных партый, нават розных ідэалогій. Але ўсе яны лічаць беларускі рэжым і асабіста спадара Лукашэнку, як і Пуціна, адказным за вайну, а таксама адказным за тое, што адбываецца з украінскімі дзецьмі.

Гэта наогул вельмі сур'ёзнае абвінавачванне, бо яно падпадае пад адно з азначэнняў генацыду. Таму рэзалюцыя перш за ўсё важная менавіта як паказчык стаўлення да Лукашэнкі.

Бо ўсе мы яшчэ некаторы час таму назіралі кампанію лабістаў, якія спрабавалі даказваць, што Лукашэнка адрозніваецца ад Пуціна: маўляў, давайце не валіць усё ў адзін кошык, давайце паспрабуем з ім неяк дамовіцца. І ў цяперашні час гэтую кампанію варта лічыць канчаткова прайгранай. 450 галасоў супраць 20 кажуць самі за сябе. Аддзяліць Лукашэнку ад Пуціна не ўдалося. Аргументаў у тых, хто прытрымліваўся гэтай ідэі, больш не засталося.

— Гэта, безумоўна, моцны сэнсавы пасыл. Але ці набудзе ён форму нейкіх рэальных дзеянняў, мы не можам сказаць.

— Мы не ведаем, што на падставе гэтага будзе зроблена, але за апошнія некалькі месяцаў мы прыкладна сталі разумець межы магчымага.

У цэлым я б вылучыў тры асноўныя фактары, якія становяцца відавочнымі: можа адбыцца ўзмацненне жорсткасці санкцый, можа адбыцца закрыццё межаў, якое сёння выглядае менш верагодным, чым нават два тыдні таму, але з парадку не знята, і пытанне аб дыялогу з Лукашэнкам з гэтага часу закрытае.

Ад яго занадта доўга чакалі, каб ён альбо змяніў сваё стаўленне да вайны, альбо пачаў унутрыпалітычны працэс і стаў адпускаць палітвязняў. Але не адбылося ні першага, ні другога.

Рашэнне дэпутатаў Еўрапарламента выразна дае зразумець: рэжым Лукашэнкі — саўдзельнік злачынства. Упершыню гэта прызнана на міжнародным узроўні афіцыйна — вось галоўнае рэзюмэ рэзалюцыі.

І гэта вельмі важная вяха. Успомніце, паўгода таму нават здалося, што цяпер з ім зноў пачнуць весці нейкія закулісныя перамовы, можа быць, аб вызваленні нейкіх асобных зняволеных ці яшчэ нешта.

Кавалеўскі: Лукашэнка часам паводзіць сябе, як п’яны марак у порце

— Ці можна лічыць Пуціна адным з бенефіцыяраў рэзалюцыі, бо цяпер ён дакладна ведае, што Лукашэнка нікуды не дзенецца і ў яго няма больш ніякіх шанцаў выкруціцца?

— Хутчэй другое — няма шанцаў выкруціцца, і гэта яго, безумоўна, узрадавала. Вядома, у Маскве без асаблівага энтузіязму ўспрымалі перыядычныя спробы Лукашэнкі неяк перазапусціць дыялог з Захадам. Але стратэгічна яны выдатна разумеюць, што яму і так няма куды дзецца ўжо даўно. Рэзалюцыя ў гэтым сэнсе па вялікім рахунку нічога не мяняе і, галоўнае, яна не заахвоціць Крэмль даваць Лукашэнку больш грошай, чым яму давалі.

Наадварот, у Пуціна з'явілася магчымасць узяць рэванш за гісторыю з Прыгожыным, у якой Лукашэнка паспяшаўся паказаць сябе цэнтральнай фігурай. І цяпер яму могуць лішні раз нагадаць, хто тут галоўны.

Што тычыцца грошай, то Расія спісала велізарныя даўгі афрыканцам, у нейкі момант яна спісала 90% доўгу Паўночнай Карэі, але Беларусі ніхто доўг спісваць не будзе. Ёй па-ранейшаму будуць даваць нейкі мінімум, каб трымаць на плаву. Зразумела, што Масква не дазволіць гэтаму рэжыму абрынуцца. Але і квітнець яна яму таксама магчымасці не дасць.

Я думаю, што Лукашэнка невыпадкова панёсся да Пуціна. У апошні месяц беларуская дыскусія ў Еўропе значна ажывілася. І ім ёсць што абмеркаваць, нават акрамя пытанняў грошай і бяспекі. Не выключаю, што ў Мінску зразумелі: Еўропа можа пачаць ціснуць.

— Відавочна, што на рэпутацыі Лукашэнкі на сусветнай арэне гэтая рэзалюцыя наўрад ці адаб'ецца, а ў ягоным атачэнні, як думаеце, ці важны для кагосьці аўтарытэт Еўрапарламента?

— Там ёсць і катэгорыя заўзятых праціўнікаў Захаду, і катэгорыя так званых прыстасаванцаў. Аднак я б не разлічваў на тое, што адбудзецца нейкі раскол эліт. Таму што ў Беларусі ў прынцыпе складана казаць пра наяўнасць нейкіх незалежных эліт.

Таму што эліты — гэта колы, у якіх ёсць, па-першае, рэсурс, па-другое, пачуццё адказнасці за будучыню. А ў Беларусі ёсць толькі бюракратыя, прызначаная і выпеставаная асабіста Лукашэнкам. Такія людзі ў масе сваёй будуць сядзець на гэтым «Тытаніку» да канца, бо яны не разумеюць, як гэта можна — па-іншаму.

Што тычыцца грамадскай думкі, то тут таксама будуць два рознанакіраваныя лагеры. Адна частка людзей выдатна разумее, што рэжым караюць па справе, а іншая, наадварот, будзе вакол яго кансалідавацца мацней.

Што можа паўплываць на расстаноўку сіл? Не выключана, што адпаведны пасыл з Еўропы. Добра, калі пры гэтым яшчэ і апазіцыі ўдасца разгарнуцца.

А яны ўвогуле апошнім часам спрабуюць гэта рабіць: і ў сувязі з сітуацыяй з пашпартамі, і ўсе гэтыя заявы аб руху ў Еўропу — гэта кажа пра тое, што яны перагледзелі сваю пазіцыю і сёння дэмакратычныя сілы зусім не тыя, што былі тры гады таму.

Пры гэтым у Лукашэнкі дамовіцца з Еўропай па старой схеме не атрымаецца: маўляў, я там развярнуся, усміхнуся і дам каманду аднавіць дыялог. Вось ён даў каманду: «Аднавіць дыялог, раз-два!». А дыялог не адновіцца.

І на гэтым фоне ў дэмакратычных сіл, хочацца спадзявацца, нешта можа атрымацца. І гэта можа змяніць агульную карціну разумення ўнутры Беларусі.