Валерый Карбалевіч: Парадокс палітыкі часоў Лукашэнкі

Такі парадокс палітыкі часоў Лукашэнкі. Гістарычна, геаграфічна, геапалітычна, цывілізацыйна, эканамічна Беларусь з'яўляецца часткай Еўропы. Але Лукашэнка зыходзячы з логікі палітычнага выжывання, добраахвотна і свядома выбірае ў якасці сваіх хаўруснікаў дзяржавы, далёкія ад Беларусі — з іншай расай, культурай, рэлігіяй, піша палітаналітык Валерый Карбалевіч усваім тэлеграм-канале.

Некалькі фактаў са стужкі навінаў пра замежную палітыку Беларусі. Не спадае напружанне на мяжы нашай краіны з Польшчай, Літвой, Латвіяй. Афіцыйны Мінск закрывае сваё пасольства ў Славакіі.

Еўрапарламент прыняў рэзалюцыю па Беларусі, у якой у трох пунктах заклікае распачаць крымінальны пераслед палітычнае беларускае кіраўніцтва. Цень гэтага абвінавачвання цяпер будзе навісаць над любымі магчымымі перамовамі Захаду з афіцыйным Мінскам і, вядома ж, абцяжарыць іх. Усё гэта спальвае масты на Захад.

На мінулым тыдні Мінск наведалі ваенныя аташэ з 14 краін афрыканскага кантынента. Нядаўна прэзідэнт Экватарыяльнай Гвінеі Тэадор Абіанг Нгема Мбасога здзейсніў візіт у Беларусь. 15 верасня ў Мінск прыбыў з візітам намеснік прэм'ер-міністра — міністр замежных спраў М'янмы Тан Све.

Сёлета Лукашэнка наведаў Кітай, Іран, ААЭ і Зімбабвэ. У 2022 годзе ён прыняў удзел у саміце Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ў Самаркандзе, там было прынята рашэнне пачаць працэдуру прыёму Беларусі ў чальцы ШАС. Таксама Лукашэнка прыняў удзел у саміце Савета па ўзаемадзеянні і мерах даверу ў Азіі ў Астане. Гэта нешта накшталт АБСЕ ў Еўропе. Там адбыліся яго сустрэчы з лідарамі азіяцкіх краін.

Усё больш цеснае сяброўства афіцыйнага Мінска з краінамі Усходу і Поўдня на фоне жорсткага канфлікту з Захадам – з'ява не новая. Ідэя саюза з незаходнімі дзяржавамі ўзнікла адразу пасля прыходу да ўлады Аляксандра Лукашэнкі, яго ідэалагічнага, палітычнага, дыпламатычнага канфлікту з ЗША і Еўрасаюзам. 

Падзеленая Еўропа. Беларусь — новы мур паміж Захадам і Усходам

Гэта, напрыклад, выявілася ва ўступленні Беларусі ў Рух недалучэння. Наша краіна — адзіная ў Еўропе, якая стала членам гэтай арганізацыі. Тады, на самітах гэтага руху, Лукашэнка выступіў з палымянымі заклікамі да краін Азіі, Афрыкі і Лацінскай Амерыкі аб'яднацца для барацьбы з Захадам.

Аднак тады, у канцы 1990-х гадоў, была адна праблема. Справа ў тым, што галоўны саюзнік Беларусі, Расія, на той момант шукала ўзаемаразумення і партнёрства з Захадам, далучылася да форуму G7 (атрымала G8). Таму знешняя палітыка афіцыйнага Мінска рэалізоўвалася на супрацьходзе Маскве, што не спрыяла яе поспеху.

Цяпер усё кардынальна змянілася. Пасля 24 лютага 2022 года Расія здзейсніла радыкальны паварот у сваёй геапалітычнай арыентацыі. Яна пайшла на радыкальны разрыў з Захадам. 

Уладзімір Пуцін нядаўна заявіў, што цяперашняе расійскае кіраўніцтва нібыта працягвае палітычную лінію, вызначаную Пятром I. На самай справе, усё якраз наадварот. Цяперашні курс Крамля з'яўляецца адмовай ад спадчыны расійскага імператара. Пётр I прасек вакно ў Еўропу, а Пуцін яго забівае тоўстымі дошкамі.

Як бы там ні было, Расія цяпер паварочвае сваю знешнюю палітыку ў бок Азіі, Афрыкі і Лацінскай Амерыкі. Гэта канцэптуальнае рашэнне. 

Масква ставіць задачу стварэння антызаходняй кааліцыі з краінамі глабальнага Поўдня, пабудовы новай сістэмы міжнародных адносін, у якой роля еўраатлантычнай супольнасці будзе зведзена да мінімуму. Расійская Федэрацыя імкнецца дэмантаваць і дэлегітымізаваць міжнародныя інстытуты, у якіх дамінуе Захад: Раду Еўропы, АБСЕ, МВФ, Сусветны банк, Сусветную гандлёвую арганізацыю, Міжнародны алімпійскі камітэт і г. д. Яна выступаюць за дэдалярызацыю сусветнай эканомікі. 

Адбываецца зрушэнне акцэнтаў у знешняй палітыцы на незаходнія структуры (ШАС, БРІКС), спроба ператварыць іх у антызаходнія. 

У гэтым плане афіцыйны Мінск сінхранізуе сваю палітыку з Расіяй. Часта гэта выглядае карыкатурна. Пуцін правёў саміт Расія-Афрыка (там былі прэзідэнты). Мінск запрасіў ваенных аташэ афрыканскіх краін.

Ці ёсць патэнцыял у такой стратэгіі Масквы і Мінска? Вядома, найперш гаворка ідзе пра ролю Расіі. Ці здольная яна навязаць свой парадак дня сусветнай супольнасці, на роўных канкураваць з ЗША, Захадам за ўплыў на краіны Азіі, Афрыкі і Лацінскай Амерыкі, як гэта было ў часы СССР? 

Што Расія (краіна з доляй 2% у сусветнай эканоміцы) можа прапанаваць глабальнаму поўдню? 

Кітай прадастаўляе інвестыцыі, Захад — тэхналогіі, эканамічную дапамогу. А што Расіі? Хіба што ПВК «Вагнер». На што рэальна можа ўплываць краіна, прэзідэнт якой баіцца пакідаць краіну, баючыся арышту, каб не апынуцца ў Гаагскім трыбунале?

Але Расія — еўразійская краіна, яна размешчаная ў дзвюх частках свету. А Беларусь знаходзіцца ў Еўропе. Але гэта не перашкаджае афіцыйнаму Менску цалкам адмовіцца ад еўрапейскіх каштоўнасцяў, еўрапейскай гістарычнай спадчыны, свайго цывілізацыйнага кода і пераарыентавацца ў бок глабальнага Поўдня. 

Падзеленая Еўропа. Беларусь — новы мур паміж Захадам і Усходам

Такі парадокс палітыкі часоў Лукашэнкі. Гістарычна, геаграфічна, геапалітычна, цывілізацыйна, эканамічна Беларусь з'яўляецца часткай Еўропы. Але Лукашэнка свядома адмаўляецца ад інтэграцыі ў еўрапейскую супольнасць. 

Кіраўніцтва краіны, зыходзячы з логікі палітычнага выжывання, добраахвотна і свядома выбірае ў якасці сваіх саюзнікаў дзяржавы, далёкія ад Беларусі геаграфічна, з другога расай, культурай, рэлігіяй, і фактычна сілком штурхае туды беларускае грамадства. Ніякай асаблівай карысці ні краіне, ні народу гэта не прыносіць.

Пераклад НЧ