Жыцьцё пасьля ўлады: гарантыі і прывілеі былых кіраўнікоў цывілізаваных дзяржаваў

Пакуль асоба, якая захапіла ўладу ў Беларусі, піша віламі па вадзе пра ўласныя гарантыі недатыкальнасьці, зьвернем увагу на тое, як абароненыя былыя прэзідэнты і прэм’ер-міністры краінаў, на якія варта арыентавацца.

ЗША

Жыцьцё прэзідэнта ЗША не сканчваецца на прыступках Белага дома, які ён урэшце так ці інакш пакідае. Былыя прэзідэнты карыстаюцца шэрагам перавагаў і прывілеяў, якія працягваюць паляпшаць іх постпрэзідэнцкае жыцьцё. Дзеля гэтага быў прыняты ў 1958 годзе адмысловы закон. Ён не распаўсюджваецца на тых прэзідэнтаў, якія былі адхіленыя ад працы.

Пажыцьцёвая абарона таемнай службы

Калі ты аднойчы быў галоўнакамандуючым лепшай арміі сьвету, значыцца ты назаўсёды застанешся значным чалавекам. Былыя прэзідэнты атрымліваюць пажыцьцёвую ахову Таемнай службы. Гэтая элітная дэталь бясьпекі абараняе іх і іх сем'і (жонку і дзяцей ва ўзросьце да 16 гадоў) ад патэнцыйных пагрозаў. Адзіны прыклад чалавека, які адмовіўся, з тых часоў, калі такі прывілей зьявіўся – Рычард Ніксан. Пасьля 10 гадоў аховы, у 1985 годзе ён вырашыў, што яму нішто ўжо не пагражае.

Шчодрая пэнсія

Дзяржаўная служба на самым высокім узроўні суправаджаецца пастаяннай фінансавай узнагародай. Былыя амэрыканскія прэзідэнты маюць права на пэнсію, роўную заробку кіраўніка выканаўчага дэпартамэнта — прыкладна 226 тысячаў даляраў у год. Гэтая пэнсія - знак удзячнасьці за службу народу, і забесьпячэньне фінансавай стабільнасьці ў постпрэзідэнцкія гады.

Пераходнае фінансаваньне

Пераход ад самага галоўнага офіса ў сьвеце да прыватнага жыцьця пасьля – справа ня лёгкая. Каб палегчыць гэты пераход, былыя прэзідэнты атрымліваюць фінансаваньне на сем месяцаў. Гэта пакрывае такія выдаткі, як заработная плата персаналу, офісныя памяшканьні і выдаткі на праезд. Каб дапамагчы ў бягучай працы, былым прэзідэнтам вылучаюцца сродкі на ўтрыманьне офіса. Гэтая падтрымка дапамагае ім працягваць дзейнасьць, пісаць і займацца іншымі прафэсійнымі заняткамі.

Перавагі аховы здароўя

Былыя прэзідэнты маюць права на лекаваньне ў ваенных шпіталях. А вось назіраньне ў прыватных мэдыцынскіх установах будзе адбывацца за свой кошт, аднак страхоўка будзе таксама ільготнай.

Дзяржаўнае пахаваньне

Як апошнюю даніну павагі да іх службы былыя прэзідэнты маюць права на дзяржаўнае пахаваньне. Часта гэты дзень абвяшчаецца нацыянальным днём жалобы.

Вялікая Брытанія

Жыцьцё былых прэм'ер-міністраў Вялікай Брытаніі пасьля Даўнінг-стрыт, 10, далёка не жыцьцё звычайнага пэнсіянэра на Туманным Альбіёне.

Грамадзкая дапамога

Пераход ад кіраўніцтва краінай да нібы шараговага брытанца палягчаецца дапамогаю па выдатках на дзяржаўныя абавязкі. Гэтая дапамога прызначаная для аказаньня падтрымкі былым прэм'ер-міністрам у пакрыцьці выдаткаў, зьвязаных з выкананьнем імі іншых дзяржаўных абавязкаў, такіх як офісныя выдаткі, сакратарская падтрымка і ўдзел у грамадзкіх ініцыятывах, зьвязаных зь іх ранейшай роляй кіраўніка дзяржавы.

Меры бясьпекі

Бясьпека былых прэм'ер-міністраў застаецца нацыянальным прыярытэтам. У той час як узровень бясьпекі можа адрозьнівацца ў залежнасьці ад ацэненай рызыкі, яны звычайна працягваюць атрымліваць ахову паліцыі. Але варта разумець, што патэнцыйная ахова Ліз Трас будзе вельмі адрозьнівацца ад аховы, якую атрымлівала, напрыклад, Маргарэт Тэтчэр.

Пэнсійныя выплаты

Пасьля сыходу з пасады былыя прэм'ер-міністры Вялікай Брытаніі маюць права на шчодрую пэнсію. Гэтая пэнсія зьяўляецца часткай парлямэнцкай пэнсійнай сістэмы, якая забясьпечвае іх фінансавую бясьпеку пасьля гадоў службы ва ўрадзе. Нагадаем, што любы чалец ураду, як, вядома, і прэм’ер-міністар зьяўляецца дэпутатам парлямэнту. Пэнсія былых прэм’ераў даходзіць да 115 тысячаў фунтаў у год. Акрамя гэтага ёсьць некаторыя іншыя выплаты.

Што цікава, былы прэм’ер Джэймс Кэмеран, які ўвосень 2023 года зноў увайшоў ува ўрад, не будзе атрымліваць пэнсію, пакуль зноў не пакіне службу каралю.

Доступ да Таемнай рады

Былыя прэм'ер-міністры захоўваюць сваё сяброўства ў Таемнай радзе, дарадчым органе манарха каралеўства. Гэта пажыцьцёвае сяброўства не толькі ўшаноўвае іх службу, але таксама дазваляе ім заставацца ў курсе палітычных гульняў і час ад часу ўносіць свой уклад у нацыянальныя справы.

Шанец на званьне пэра

Гэта стала сучаснай традыцыяй, калі былым прэм'ер-міністрам прапаноўваецца званьне пэра, што дазваляе ім засядаць у верхняй Палаце лордаў. Гэта адначасова і гонар, і магчымасьць працягваць адыгрываць ролю ў фармаваньні нацыянальнай палітыкі.

Італія

За пасьляваенны час, а гэта амаль 80 гадоў, прэм’ер-міністар Італіі зьмяняўся каля 45 разоў, адпаведна ўсярэднім кожны урад не дацягвае і да двух гадоў ва ўладзе. У сёньняшняй прэм’еркі Джорджы Мэлоні ёсьць распрацаваная рэформа, якая дазволіць дасягнуць пэўнай стабільнасьці ў знаходжаньні на чале краіны. А вось усе астатнія папярэднікі мелі (і маюць) наступныя прывілеі.

Пэнсійныя выплаты

Былыя прэм'ер-міністры Італіі маюць права на пэнсію пасьля сыходу з пасады. Гэтая пэнсія разьлічваецца на аснове іх гадоў службы на дзяржаўных пасадах, у тым ліку падчас працы прэм'ер-міністрам.

Дадатковая бясьпека

Улічваючы іх істотную ролю ў гісторыі Італіі і патэнцыйныя рызыкі для бясьпекі, былыя прэм'ер-міністры часта працягваюць атрымліваць асабістую ахову. Гэтая бясьпека забясьпечваецца італьянскай паліцыяй, а не спэцыяльнымі органамі.

Доступ да дыпляматычных і дзяржаўных мерапрыемстваў

Былыя прэм'ер-міністры захоўваюць пэўны ўзровень доступу да значных дзяржаўных мерапрыемстваў. Гэты прывілей дазваляе ім працягваць граць неафіцыйную ролю ў дыпляматычных і грамадзкіх патрэбах Італіі. Зразумела, што наўрадці сацыяліста запросяць на бал да хрысьціянскіх дэмакратаў, і наадварот.

Надбаўкі для офіса і персаналу

Італія часта прадастаўляе сваім былым кіраўнікам офісныя памяшканьні і абмежаваны персанал для некаторай далейшай дзейнасьці. Зрэшты, з гэтым цалкам спраўляюцца і палітычныя партыі, да якіх адносіцца той ці іншы былы кіраўнік дзяржавы.

Год таму Мэлоні кляймілі «ультраправай», «фашысткай» і чакалі на канцлягеры ў Італіі. Што маем на сёньня?

Адмысловыя медыцынскія перавагі і перавагі для падарожжаў

Былыя прэм'ер-міністры Італіі карыстаюцца пэўнымі льготамі ў галіне аховы здароўя і праезду. Яны маюць доступ да выдатнага медыцынскага абслугоўваньня і могуць мець права на аплату камандзіровак для афіцыйных паездак у статусе прадстаўніка дзяржавы. Сюды не ўваходзяць прыватныя паездкі на пляж.

Францыя

Францыя дае сваім былым прэзідэнтам шэраг гарантыяў і прывілеяў, гарантуючы, што іх постпрэзідэнцкае жыцьцё па-ранейшаму будзе адзначана гонарам і пашанай. Так павінна быць у ідэале, а ў жыцьці: былы прэзідэнт Сарказі асуджаны і адбывае тэрмін пад хатнім арыштам і электронным бранзалетам на назе, былы прэзідэнт Жак Шырак таксама быў пад сьледствам, зрэшты памёр некалькі гадоў таму. Але акрамя судоў, ёсьць і сапраўдныя прывілеі.

Пажыцьцёвая пэнсія

Былыя прэзідэнты Францыі атрымліваюць пажыцьцёвую пенсію за заслугі перад нацыяй. Гэтая пэнсія падобная да заробку сябра Дзяржаўнай Рады краіны.

Асабістая бясьпека і абарона

Былыя прэзідэнты па-ранейшаму карыстаюцца асабістай аховай, якую забясьпечвае французскі ўрад. Гэта гарантуе іх бясьпеку і дазваляе ім спакойна знаходзіцца ў грамадзтве. Толькі калі суд не вырашыць інакш, зноў такі. Тады асабістая бясьпека будзе кантралявацца іншымі органамі.

Роля ў дзяржаўным апараце

Былыя прэзідэнты Францыі аўтаматычна атрымліваюць права стаць чальцамі Канстытуцыйнай рады, магутнага органа, які кантралюе канстытуцыйнасьць французскіх законаў. Гэта пажыцьцёвае сяброўства дазваляе ім працягваць займацца нацыянальнымі справамі і ўплываць на ключавыя юрыдычныя і палітычныя рашэньні.

Як жывуць нашчадкі вялікіх палітыкаў сёння?

Офіс і падтрымка персаналу

Дзяржава прызнае пастаянны ўклад, які былыя прэзідэнты могуць зрабіць. Францыя прадастаўляе ім офіс, які звычайна знаходзіцца ў Парыжы, разам з бюджэтам на персанал і адміністрацыйныя выдаткі. Гэтая падтрымка дазваляе ім працягваць працу, весьці перапіску, арганізоўваць сваю постпрэзідэнцкую дзейнасьць.