Баяцца старасці, хочуць жыць вечна. Як расійскае кіраўніцтва спансуе праграмы па нейратэхналогіях і біядруку
Час, відаць, сапраўды падціскае, раз Пуцін у адкрытую запатрабаваў ад навукоўцаў зрабіць яму «кактэйль маладосці». Ці, дакладней, новы нацпраект — па барацьбе са старэннем.
Ілюстрацыйны калаж: svoboda.org
На пачатку 2024 года Уладзімір Пуцін абвясціў, што Расіі патрэбны новы нацпраект — гэтым разам накіраваны на «зберажэнне здароўя» грамадзян. Адна з яго праграм — барацьба са старэннем, якой даўно заклапочаныя ўлады РФ. Запуску праекта, які, паводле задумы расійскіх чыноўнікаў, да 2030 года павінен «захаваць 175 тысяч жыццяў», не перашкодзіла нават вайна (на якой Расія губляе дзясяткі тысяч грамадзян). Выданне «Медуза» і расследавальніцкі праект «Сістэма» расказваюць, як з'явіўся гуманістычны нацпраект расійскіх уладаў, якое дачыненне да яго маюць браты Кавальчукі (блізкія сябры Пуціна) і як з усім гэтым звязаны біядрук органаў.
«Паважаныя сябры, я рады вітаць нашых гасцей — расійскіх і замежных урачоў і навукоўцаў, прадстаўнікоў бізнэсу, усіх удзельнікаў... Мы стварылі гэтую пляцоўку для абмеркавання перспектыўных рашэнняў, якія цяпер толькі нараджаюцца, праходзяць абкатку... але абавязкова зменяць жыццё людзей», — сказаў Уладзімір Пуцін і некалькі разоў адкашляўся.
У сваім выступленні на «Форуме будучых тэхналогій» (ён праходзіў напрыканцы зімы ў Маскоўскім цэнтры міжнароднага гандлю пад дэвізам «Выклікі заўтрашняга дня — апярэджваючы час») прэзідэнт РФ анансаваў чарговы нацыянальны праект: «Новыя тэхналогіі зберажэння здароўя». 16 траўня, праз дзевяць дзён пасля прэзідэнцкай інаўгурацыі, намесніца прэм'ер-міністра РФ Таццяна Голікава афіцыйна прадставіла праект на выставе «Расія» на ВДНГ. Запусціць яго абяцаюць у 2025 годзе.
У сваёй прамове Голікава заявіла, што «дэмаграфічныя трэнды апошніх гадоў фармуюць новыя выклікі для аховы здароўя», а асноўным стымулам для развіцця «перадавых напрамкаў медыцынскіх тэхналогій» стаў «рост працягласці жыцця». Пералічваючы напрамкі, якія будзе падтрымліваць дзяржава, яна згадала «тэхналогіі, якія прадухіляюць старэнне клетак, нейратэхналогіі і іншыя напрамкі для забеспячэння даўгалецця». Адна з праграм нацпраекта наўпрост накіравана на распрацоўку «біямедыцынскіх тэхналогій будучыні для актыўнага даўгалецця і здаровага старэння».
Глядзіце таксама
Упор на даўгалецце ў новым нацпраекце не застаўся незаўважаным у медыцынскай супольнасці. Суразмоўца аўтараў гэтага тэксту ў адной са сталічных бальніц іранічна называе ініцыятыву «дзівацтвамі старэючага палітбюро»: «Усе людзі старэюць, палітыкі — у тым ліку. Антыўзроставая тэрапія на піку, і абстаноўка для ўкаранення новых тэхналогій самая спрыяльная — ідзе барацьба з карупцыяй, людзі нарэшце праз страх пачынаюць працаваць сумленна, не за адкаты і не для распілоўвання. Ці варта было гэта таго кошту, які мы плацім у выглядзе вайны, — ну, пытанне, вядома, спрэчнае».
Павялічваць працягласць жыцця расійскіх грамадзян будуць за кошт новых тэхналогій і інавацыйных прадуктаў, паведаміла дзяржаўнае агенцтва РІА «Новости» са спасылкай на прэзентацыю праекта. Колькі гэта будзе каштаваць, незразумела: бюджэт нацпраекта пакуль не агучаны. Паводле задумы ўладаў, да 2030 года праект дапаможа «захаваць 175 тысяч жыццяў». Для параўнання: за 2,5 гады вайны ва Украіне страты Расіі ўжо перавысілі 120 тысяч чалавек.
«Гэта Міша Кавальчук, які трызніць вечным жыццём і "геномам рускага", дабег да прэзідэнта»
Больш за ўсё ад нацпраекта выйграюць расійскія фармкампаніі, мяркуюць апытаныя «Коммерсантом» эксперты. Аднак нацпраект прысвечаны не толькі стварэнню новых расійскіх лекаў — Голікава абяцае, што РФ будзе, сярод іншага, укараняць новыя праграмы прафілактыкі, «заснаваныя на біялагічным узросце».
Менавіта гэтаму быў прысвечаны ліст, які на пачатку чэрвеня адправіў Дэпартамент навукі і інавацыйнага развіцця аховы здароўя Міністэрства аховы здароўя ў расійскія навукова-даследчыя інстытуты (яго копія ёсць у распараджэнні аўтараў гэтага тэксту). Ад лекараў патрабавалася аператыўна «даць прапановы па распрацоўках» у наступных галінах:
- Распрацоўка медыцынскай прадукцыі, накіраванай на зніжэнне цяжару старэння клетак (саркапеніі, старэчай астэніі, астэапарозу і г. д.) з ацэнкай біялагічнага ўзросту рознымі метадамі.
- Распрацоўка новых нейратэхналогій і звязанай з гэтым медыцынскай прадукцыі, накіраваных у тым ліку на папярэджанне і развіццё кагнітыўных і сэнсарных парушэнняў.
- Распрацоўка метадаў карэкцыі імуннай сістэмы на аснове яе выяўленых крытычных паказчыкаў у старэнні.
- Распрацоўка новых метадаў медыцынскіх тэхналогій (уключаючы медыцынскія вырабы), заснаваных на тэхналогіі біядруку.
Сапраўднасць дакумента пацвердзілі два лекары, якія працуюць у навукова-даследчых медыцынскіх цэнтрах, і супрацоўнік аднаго з акадэмічных інстытутаў. Хуткасць і настойлівасць, з якой ад навукоўцаў патрабавалі даць звесткі, уразілі лекараў.
«Нас прасілі ў тэрміновым парадку даслаць усе нашы распрацоўкі, прычым ліст прыйшоў, скажам так, сёння, а адправіць усё трэба было ўчора. Я ўпершыню ў жыцці з такім, шчыра кажучы, сутыкаюся, звычайна любому нацпраекту або ФМП [федэральнай мэтавай праграме] папярэднічае шэраг нарад з удзелам розных спецыялістаў, нейкае публічнае абмеркаванне», — дзівіцца лекар аднаго з нацыянальных медыцынскіх даследчых цэнтраў Расіі (НМДЦ).
«Мы атрымалі гэтую паперу, і я, шчыра кажучы, афігеў. Сам пасыл мяне збянтэжыў: ну, вядома, нам цяпер, акрамя гэтых "старых пнёў" [суразмоўца аўтараў тэксту мае на ўвазе дзеючых расійскіх высокапастаўленых пажылых палітыкаў], аднаўляць няма каго, ага. Гэта значыць роўна цяпер [калі ідзе вайна] мы павінны ўсё кінуць. Гэты цынізм нават бянтэжыць», — абураецца яшчэ адзін супрацоўнік іншага НМДЦ.
Паводле слоў суразмоўцаў аўтараў тэксту, распрацоўкі ў Міністэрства аховы здароўя Расіі яны пакуль не адправілі. Прадстаўнік ведамства не адказаў на пытанні аўтараў тэксту пра нацыянальны праект і звязаны з ім ліст, накіраваным у расійскія НМДЦ.
Глядзіце таксама
«Усе сучасныя даследаванні, пра якія ідзе гаворка ў нацпраекце, даволі дарагія: яны патрабуюць вялікіх грошай і выдаткаў. Распрацоўка новых прэпаратаў — мільярды, ні адзін нацпраект гэта не пацягне, асабліва цяпер», – кажа крыніца аўтараў тэксту, блізкая да Крамля. З ёй згодная і крыніца ў фармацэўтычнай індустрыі: «Не думаю, што ім хоць нешта асэнсаванае хутка ўдасца сабраць».
Аднак у аснове нацпраекта ляжаць не толькі прагматычныя меркаванні. На думку суразмоўцы, блізкага да Крамля, прычына ўзнікнення праекта — «дакучлівая ідэя, памножаная на лабізм». «Гэта Міша Кавальчук, які трызніць вечным жыццём і "геномам рускага", дабег да прэзідэнта», — іранізуе блізкі да Крамля суразмоўца.
Найбліжэйшага сябра Пуціна, кіраўніка Інстытута Курчатава, фізіка Міхаіла Кавальчука называюць магчымым лабістам нацпраекта тры крыніцы, знаёмыя з дэталямі яго падрыхтоўкі. Кавальчук ужо курыруе федэральную праграму па айчынных распрацоўках у галіне генетыкі, у якой удзельнічае старэйшая дачка Уладзіміра Пуціна, эндакрынолаг Марыя Варанцова.
Брат бізнэсоўца Юрыя Кавальчука — яшчэ аднаго блізкага сябра Пуціна — Міхаіл Кавальчук часта агучвае парадаксальныя ідэі, якія ідуць насуперак навуцы і здароваму сэнсу. Напрыклад, ён верыць у стварэнне біялагічнай зброі, накіраванай выключна на расійцаў.
Акрамя гэтага, фізік кіраваў абсурднай «расшыфроўкай генома рускага чалавека» і палохаў расійскіх сенатараў новым «падвідам службовых людзей», які нібыта штучна ствараюць у ЗША. Прадстаўнікі гэтага падвіда, тлумачыў Кавальчук ў Савеце федэрацыі, валодаюць «абмежаванай самасвядомасцю», іх размнажэнне «кіруецца», а сілкуюцца яны «танным кормам» з «генна-мадыфікаваных арганізмаў». Як неаднаразова пісалі СМІ, у канспіралагічныя тэорыі Кавальчука ахвотна верыць і сам Пуцін.
«Дакучлівая ідэя» пра доўгае і паўнавартаснае жыццё, пра якое неаднаразова гаварыў Кавальчук, шмат у чым звязана з акадэмікам Канстанцінам Скрабіным, які працаваў з Кавальчуком у Курчатаўскім інстытуце. Скрабін секвеніраваў «геном рускага» і з задавальненнем каментаваў у прэсе тэмы «вечнага жыцця». «Мы [навукоўцы] любім абмяркоўваць праблему чалавечай неўміручасці», — гаварыў ён у інтэрв'ю «Радыё Свабода».
Пакуль для гэтых размоў няма практычных падстаў — на думку апытаных аўтарамі тэксту экспертаў, ліст, накіраваны расійскім Міністэрствам аховы здароўя ў навуковыя інстытуты, складзены па прынцыпе «дайце хоць што-небудзь». «Самы вялікі начальнік паставіў задачу, і чыноўнікі кінуліся яе ажыццяўляць усімі магчымымі спосабамі», — тлумачыць супрацоўнік маскоўскага НМДЦ.
Так, у адкрытых крыніцах, у тым ліку ў навуковых даследаваннях, даступных праз сэрвісы «PubMed», «Google Акадэмія», «КиберЛенинка» і «eLibrary.ru», аўтарам тэксту не ўдалося выявіць спасылкі на артыкулы з апісаннем новых распрацовак у лячэнні саркапеніі і старэчай астэніі. Напрыклад, для запаволення прагрэсавання саркапеніі аўтары некаторых даследаванняў рэкамендуюць выкарыстоўваць прэпараты з недаказанай эфектыўнасцю — а менавіта хондрапратэктары.
У даследаваннях па лячэнні старэчай астэніі, паводле апублікаваных артыкулаў, выкарыстоўваліся ноатропныя прэпараты і гомеапатычныя лекі з недаказанай эфектыўнасцю. Апошнія навуковыя артыкулы па лячэнні астэапарозу апісвалі ўвядзенне лабараторным пацукам БАДа L-аргінін, прэпарата АОС (солі бурштынавай кіслаты) і даследаванні ў галіне магнітатэрапіі.
Глядзіце таксама
Ліст расійскага Міністэрства аховы здароўя падаецца дзіўным не толькі яго адрасатам, але і апытаным аўтарамі гэтага тэксту экспертам: «Саркапенія і астэнія — гэта вельмі важная медыцынская праблема ў тых краінах, дзе людзі дажываюць да сталага ўзросту, а ў Расіі людзі, мякка кажучы, да пенсіі не заўсёды дажываюць», – каментуе змест дакумента суразмоўца аўтараў тэксту з фармрынку.
Пры гэтым у лісце ведамства і ў артыкулах, прысвечаных нацпраекту, у якасці тэхналогіі, «накіраванай на актыўнае даўгалецце», згадваецца напрамак, які да падаўжэння жыцця адносіцца толькі апасродкавана, — гэта трохмерны друк з выкарыстаннем жывых клетак, што дазваляе ствараць чалавечыя органы (біядрук). За развіццё гэтай тэхналогіі адказвае звязаная з Кавальчуком дзяржкарпарацыя «Расатам».
Галоўным гульцом у гэтай галіне доўгі час была расійская лабараторыя «3D Bioprinting Solutions», створаная ў 2013 годзе ўладальнікам найбуйнейшай клініка-дыягнастычнай кампаніі «Инвитро» Аляксандрам Астроўскім. Пасля пачатку вайны ён прадаў большую частку свайго бізнесу і пераехаў у Еўропу, а яго лабараторыя біядруку цяпер супрацоўнічае з апорным ВНУ «Расатама» і распрацоўвае методыкі для лячэння параненых вайскоўцаў.
Надрукуй мне печань
Ідэя «друку» новых органаў наўзамен тых, што «знасіліся», стала папулярнай у сярэдзіне двухтысячных гадоў. «Мы жывем усё даўжэй, але калі мы старэем, нашы органы адмаўляюцца працаваць», тлумачыў прафесар рэгенератыўнай медыцыны Інстытута Уэйк Форэст Энтані Атала на канферэнцыі TED у 2011-м годзе. Ён адзначаў: «За апошнія 10 гадоў колькасць пацыентаў, якім патрэбна перасадка органаў, падвоілася, а ўзяць гэтыя органы няма адкуль».
Тады ж дырэктар па стратэгічным развіцці і інавацыях сеткі лабараторый «Инвитро» Дзмітрый Фадзін вырашыў зрабіць першую расійскую лабараторыю па біядруку. Праект адразу спадабаўся заснавальніку «Инвитро» Аляксандру Астроўскаму: перад тым, як пачаць медыцынскі бізнес, Астроўскі працаваў рэаніматолагам ў НДІ нейрахірургіі імя Бурдэнкі. Падчас аперацый, згадваў бізнэсовец, трансплантолагі фактычна чакалі смерці пацыента ў спадзеве атрымаць органы для сваіх хворых. Вырашыць гэтую праблему, зразумеў Астроўскі, мог бы біядрук. Доўгатэрміновым арыенцірам сваёй лабараторыі бізнэсовец называў працу па вырабе ныркі, а сваім сябрам, згадвае знаёмы Астроўскага, ён жартам расказваў, што хоча надрукаваць сабе печань.
Адным з галоўных спецыялістаў у галіне біядруку дагэтуль застаецца біёлаг Уладзімір Міронаў: у 2003 годзе ён апублікаваў адзін з першых у свеце артыкулаў пра трохмерны друк тканак і на працягу дзесяці гадоў вырошчваў штучнае мяса ў медыцынскім універсітэце Паўднёвай Караліны, дзе ўзначальваў лабараторыю. У 2011-м вучонага адхілілі ад працы ў амерыканскай ВНУ за грубыя выказванні на адрас кіраўніка ўніверсітэцкага камітэта па размеркаванні грантаў; праз два гады ён прыняў прапанову кіраўніцтва «Инвитро» і стаў навуковым кіраўніком лабараторыі «3D Bioprinting Solutions». Праз некалькі гадоў яго досвед у галіне біядруку штучнага мяса ўвасобіўся ў тушку кальмара для маскоўскага рэстарана «Twins garden» і нагетсы для KFC. Яны былі ядомыя, аднак ад арыгіналу далёкія: «Вы іх есці спрабавалі? Чыстае соевае мяса», — каментуе смак надрукаванай ежы крыніца аўтараў гэтага тэксту, блізкая да «Инвитро».
У 2014 годзе пад кіраўніцтвам Міронава ў «3D Bioprinting Solutions» стварылі першы расійскі біяпрынтар «FABION», а годам пазней лабараторыя, якая стала рэзідэнтам фонду «Сколкава» і атрымала ад фонду грант у 23 мільёны рублёў ($377 000), надрукавала на гэтым прынтары арганны канструкт (арганоід) шчытападобнай залозы мышы.
Глядзіце таксама
«3D Bioprinting Solutions», расказвае суразмоўца аўтараў тэксту, які працаваў на той час у фондзе «Сколкава», пастаянна давала падставы для навін. «Хлопцы былі рэпутацыйна вельмі класныя, выдатна ішлі медыйна, іх усе любілі. У нас яны лічыліся аднымі з лідараў», — тлумачыць былы супрацоўнік «Сколкава» (на той момант фонд лічыўся самай буйной пляцоўкай для міжнародных навуковых праектаў і быў любімым стварэннем экс-прэзідэнта Расіі Дзмітрыя Мядзведзева).
У 2018 годзе лабараторыя ажыццявіла свой самы вядомы праект: распрацаваны ёй біяпрынтар «Орган.Авт» упершыню ў свеце надрукаваў храстковую тканку чалавека і шчытападобную залозу мышы ў космасе (амерыканская NASA пачала падобныя эксперыменты годам пазней).
Космас выбралі, каб пераадолець абцяжарваючую біядрук гравітацыю, а сам праект рабілі пры актыўнай падтрымцы дзяржкарпарацыі «Раскосмас». Карпарацыя, расказвае суразмоўца, блізкі да «Инвитро», ахвотна пагадзілася дапамагчы:
«Гэта была прыгожая гісторыя, якой радзіма магла ганарыцца».
Эксперымент атрымаўся толькі з другой спробы: першы раз ад касмічнага карабля «Саюз МС-10», які павінен быў даставіць на борт Міжнароднай касмічнай станцыі «Орган.Авт», падчас палёту адваліўся бытавы адсек з абсталяваннем. «Пры падзенні амаль усё абсталяванне разбілася, акрамя нашага біяпрынтара», — ганарыцца крыніца, блізкая да кіраўніцтва «Инвитро».
3 снежня 2018 года ракету з «Орган.Автом» зноў адправілі ў космас — і гэтым разам усё атрымалася. Пасля гэтай навіны ў «Сколкаве», згадвае былы супрацоўнік фонду, «усё абрынулася ад званкоў», а кіраўнік «Инвитро» Аляксандр Астроўскі называў занятую «Инвитро» новую нішу вельмі перспектыўнай — паводле ацэнкі бізнэсоўца, да 2025 года рынак біятэхналогій (уключаючы біядрук) павінен быў скласці 1 трыльён долараў.
Але надрукаваць гатовыя жыццяздольныя чалавечыя органы ў аглядны час наўрад ці атрымаецца: практычнае прымяненне трохмернага друку ў медыцыне абмежавана «нежывымі» прадуктамі — імплантатамі, артапедычнымі вырабамі, зубнымі мастамі і тым, што адносіцца да вобласці пратэзавання. Біядрук жа мае на ўвазе даданне да ўсяго гэтага клетак — гэта значыць, фактычна правядзенне клеткавай тэрапіі, што істотна ўскладняе рэгуляванне ўсёй гэтай галіны. Цяпер тэрапія жывымі клеткамі ўжываецца толькі ў даследчым кантэксце: на жывёлах, для тэставання лекаў або ў асобных эксперыментальных аперацыях.
Нягледзячы на гэта, расійскія ўлады дагэтуль ускладаюць на біядрук вялікія надзеі, а «Расатам» абяцае праз шэсць гадоў усё ж асвоіць тэхналогію друку «складаных чалавечых органаў». Паводле даных «Коммерсанта», цікавасць да біядруку і звязанай з ім прадукцыяй рэзка вырас у 2022-м годзе — тады аб'ём дзяржзакупак у гэтай галіне перавысіў 57 мільёнаў рублёў ($836 000), пяццю гадамі раней гэтая лічба склала ўсяго 1,2 мільёна рублёў ($20 600).
«Намі [пасля адпраўкі біяпрынтара ў космас] цікавіліся ўсе — хтосьці [з чыноўнікаў] марыў, што цяпер можна надрукаваць [сабе пра запас] новы орган, а вайскоўцы казалі, што можна зрабіць універсальнага салдата», — распавядае крыніца, блізкая да «Инвитро». Менавіта ў ваенным шпіталі распрацоўкі лабараторыі «3D Bioprinting Solutions» упершыню апрабавалі на чалавеку.
«Shoot to heal, not to kill»
У снежні 2023-га, на другі год вайны ва Украіне, у галоўным ваенным шпіталі імя Бурдэнкі прайшла знакавая аперацыя. Упершыню ў свеце біяпрынтар надрукаваў пацыенту «скуру» проста на ране.
«Такая методыка <...> асабліва актуальная пры множных асколачных раненнях канечнасцей, калі донарскі рэсурс абмежаваны», — заявілі ў ваенным шпіталі. Агулам лекары правялі ўжо некалькі такіх аперацый на параненых вайскоўцах, сцвярджае крыніца аўтараў тэксту, блізкая да шпіталя. У перспектыве лекары плануюць «замяшчаць» такім спосабам і шырокія раненні. «Мы распрацоўваем тэхналогіі для таго, каб лячыць людзей, мы не распрацоўваем тэхналогіі, каб забіваць», — каментуе супрацоўніцтва з Мінабароны крыніца аўтараў тэксту ў «3D Bioprinting Solutions».
Глядзіце таксама
Асноўную частку аперацыі самастойна правёў біяпрынтар, які складаецца з робарукі, сістэмы біядруку і камп'ютарнага зроку. Прыладу распрацавалі ў «3D Bioprinting Solutions» разам з навукоўцамі з МІСІСа. Гэты саюз сфармаваўся летам 2022-га, калі ВНУ атрымаў ад стартапа акцыянераў «Инвитро» частку яго абсталявання і супрацоўнікаў. «Выбралі гэтую кампанію, бо яны піянеры біядруку ў краіне», — растлумачылі ў МІСІСе.
Тады ж стала вядома, што ўладальнікі «Инвитро» шукаюць пакупнікоў на свой бізнэс (гадавы абарот кампаніі да таго моманту складаў каля 40 мільярдаў рублёў ($583,5 млн.)).
Пра продаж гаварылі і да таго часу, але Астроўскі і яго партнёры збіраліся прадаць толькі частку кампаніі (гаворка ішла пра 25-40% «Инвитро», якія акцыянеры планавалі размясціць на біржы і ўкласці заробленыя грошы ў развіццё сеткі). Увосень 2022 года на продаж нечакана выставілі ўсю кампанію цалкам. Ні Астроўскі, ні яго партнёры гэта афіцыйна не каментавалі, але дзве крыніцы ў іх асяроддзі кажуць, што акцыянеры вырашылі расстацца з кампаніяй пасля ўварвання Расіі ва Украіну. Двое знаёмых Астроўскага ў размове з аўтарамі гэтага тэксту называюць галоўнай прычынай продажу «ціск зверху».
Ціснуць, расказвае знаёмы Астроўскага, пачалі адразу пасля таго, як бізнэсовец напрыканцы 2021 года абвясціў пра вывад кампаніі на IPO: «Саша пачаў гэты працэс, да яго маментальна прыйшоў нейкі дзядзечка ў пагонах і сказаў: "Трэба было б нам пасупрацоўнічаць"». У адказ Астроўскі, згадвае яго знаёмы, сказаў: «А навошта мне гэта? Дзяржаўных грошай у мяне няма, бюджэтных няма, усё на свае раблю». Дзядзечка адказаў: «Ну, як хочаце», — і сышоў.
Адразу пасля пачатку вайны ўлады пачалі расказваць пра «біялабараторыі ЗША ва Украіне і іншых баявых камароў». Кампанію Астроўскага адзін раз ужо абвінавачвалі ў «перадачы біяматэрыялаў расійскіх грамадзян за мяжу» (такую парадаксальную заяву ў 2017 годзе зрабіў былы галоўны санітарны лекар Генадзь Анішчанка). Бізнэсовец, сцвярджае яго знаёмы, «баяўся, што гэта паўторыцца, і вырашыў, што трэба не толькі кампанію прадаваць, але і самому валіць, таму што інакш яго ўкрыжуюць як ворага народа на Чырвонай плошчы за збор біяматэрыялу». Пры гэтым дзве крыніцы аўтараў тэксту, блізкія да Аляксандра Астроўскага, сцвярджаюць, што бізнэсоўцу «намякалі» на тое, што з кампаніяй давядзецца расстацца праз тое, што зяць і бізнэс-партнёр бізнэсоўца, лекар Аляксандр Ванюкоў, падтрымліваў Аляксея Навальнага.
Глядзіце таксама
Адначасова з гэтым на продажы актыву стаў настойваць адзін з інвестараў «Инвитро» — амерыканскі фонд «Russia Partners» (заснаваны ў 2009 годзе, спецыялізаваўся на інвестыцыях у расійскія кампаніі, на пытанні аўтараў тэксту ў фондзе не адказалі).
«Пасля пачатку вайны ў фондзе занерваваліся і баяліся ўсё страціць», — тлумачыць крыніца аўтараў тэксту, блізкая да «Инвитро». Гэта ж пацвярджае суразмоўца, знаёмы з дэталямі здзелкі: «Фонд прыняў [пасля пачатку вайны] стратэгічнае рашэнне прадаваць актывы. Там было спалучэнне фактараў: фонд быў створаны на дзесяць гадоў, скончыўся тэрмін інвестыцый. "Инвитро" добра расла, пад 20% на год, так што [інвестыцыі] можна было працягнуць, але знешнепалітычная абстаноўка гэтаму не спрыял»а.
Астроўскі стаў шукаць пакупніка.
Праз год пасля пачатку вайны ціск на ўладальнікаў «Инвитро» ўзмацніўся. У студзені 2023-га пракрамлёўскі партал Life.ru выпусціў «выкрывальны» артыкул пра тое, што інвестары «Инвитро» нібыта могуць быць звязаныя з вайскоўцамі ЗША, а сям'я Астроўскага падтрымлівае ў вайне Украіну. Праз некалькі месяцаў пасля гэтай публікацыі «Инвитро» купіў малавядомы бізнэсовец Раман Мірончык, якога ўдзельнікі рынку называюць «цёмным канём» — прычым кампанія дасталася яму па значна больш нізкай цане, чым тая, на якую разлічваў Астроўскі.
Суму ўгоды не раскрывалі, але, паводле слоў суразмоўцы аўтараў тэксту, блізкага да Астроўскага, яна склала 200-250 мільёнаў долараў. Гэтую ж суму называе і крыніца ў медыцынскай індустрыі. Ускоснае пацвярджэнне змяшчаецца ў публічна даступнай справаздачнасці кампаніі Мірончыка «РМ Інвестментс», якая купіла «Инвитро». З дакументаў таксама вынікае, што грошы на ўгоду Мірончык мог заняць у «Газпрамбанка».
Глядзіце таксама
У 2021 годзе, перад вывадам на IPO, Астроўскі ацэньваў сваю кампанію ў $1 млрд. Тры крыніцы аўтараў тэксту на фармрынку лічаць гэтую суму завышанай, аднак Мірончык усё роўна атрымаў пры куплі вялікую зніжку — пасля пандэміі кавіда акцыянеры «Инвитро» атрымлівалі прапановы аб продажы кампаніі за суму «парадку 500 мільёнаў долараў», расказвае крыніца аўтараў тэксту, знаёмая з бізнэсам «Инвитро».
Чаму акцыянеры пагадзіліся на прапанаваную Мірончыкам цану? «Ён прапанаваў больш простыя і не ўскладненыя юрыдычнымі закавыкамі ўмовы», — сцвярджае крыніца аўтараў тэксту, блізкая да ўгоды. Але, магчыма, адной з прычын продажу былі людзі, якія маглі хавацца за фармальным пакупніком. Раней СМІ звязвалі Мірончыка з братамі Ратэнбергамі, аднак за купляй «Инвитро», вынікае з адкрытых крыніц, могуць стаяць браты Міхаіл і Юрый Кавальчукі, якія даўно цікавяцца медыцынскім бізнэсам.
Пасля продажу кампаніі Астроўскі спыніў удзел у «3D Bioprinting Solutions» і цяпер закрывае амерыканскую кампанію, праз якую валодаў лабараторыяй біядруку.
Тэхналогія, на якой зрабіла сабе імя лабараторыя «3D Bioprinting Solution», цяпер выкарыстоўваецца «Расатамам».