«Сяброў, якія маглі б купіць нешта заляжалае на беларускім прылаўку, не відаць»
Расійцы нацэліліся на куплю дзясятка беларускіх актываў. Аднак, у адрозненне ад мінулых гадоў, іх ужо не цікавіць нашае «фамільнае срэбра» — буйныя дзяржкампаніі. Галоўным чынам, з-за вычарпання годных прапаноў па суадносінах «кошт — якасць». Цяпер расійцы аддаюць перавагу інвестыцыям у прыватны бізнес.
У бягучым моманце, як распавялі Plan B. некалькі крыніц, у рознай стадыі знаходзяцца перамовы па набыцці расійцамі кампаній у Беларусі. Прыкладна дзесяці — калі падсумаваць інсайды. Патэнцыйныя прадаўцы актываў, якія цікавяць расіян, — як беларусы, так і прадстаўнікі «недружалюбных нацый».
Агульнае ва ўсіх гэтых выпадках тое, што прыватныя інвестары з Расіі дамаўляюцца выключна з прыватнымі ўласнікамі ў Беларусі.
Ад актыўнасцяў у прыватызацыі мясцовага дзяржсектара расійскія інвестары адышлі каля пяці гадоў таму. Бо ім нічога не прапаноўвалі купіць. Галоўным чынам з-за вычарпання годных прапаноў па суадносінах «кошт — якасць». Метады «a la Gubopic», пасля 2020-га распаўсюджваюцца беларускімі ўладамі на ўсе віды сацыяльна-эканамічных стасункаў, расійцам таксама не дадаюць жадання звязвацца з прадаўцамі дзяржпрадпрыемстваў. Пакуты расійскіх інвестараў у беларускія еўрабонды — усім прыкладам прыклад.
Глядзіце таксама
Прыватны сектар — па-за канкурэнцыяй
Менавіта таму, як паведаміў на днях Белстат, амаль 93% з 1,48 млрд долараў прамых замежных інвестыцый на чыстай аснове, якія здолела прыцягнуць беларуская эканоміка ў першым паўгоддзі 2024-га, прыйшлося на «юрыдычныя асобы без ведамаснай падпарадкаванасці». Гэта значыць — дэ-факта на прыватны сектар.
Як рэцыпіент прамых замежных інвестыцый прыватны абагнаў дзяржсектар у першай палове 2010-х. І з тых часоў яго доля пастаянна расла. Новыя набыцці, якімі могуць завяршыцца згаданыя перамовы, дададуць да яе і па выніку 2024 года.
Сярод патэнцыйных расійскіх інвестараў прысутнічаюць і вядомыя ў Беларусі кампаніі, якія ўжо працуюць на яе рынку, і пачаткоўцы. Новымі набыткамі (у фармацэўтыцы, вытворчасці будматэрыялаў і г.д.) яны хочуць не толькі залатаць праломы, якія ўтварыліся на расійскім рынку з-за сыходу заходніх кампаній. Для часткі з іх набываюцца актывы ў Беларусі (упакоўка, IT і інш.) стратэгічна ўбудоўваюцца ў экспансію на рынкі дружалюбных краін.
Практычна 100% актываў, якія набываюцца расійцамі — альбо так званыя «схаваныя чэмпіёны» з нішавым і высокаканкурэнтным прадуктам, альбо буйныя рэгіянальныя гульцы з добрымі перспектывамі развіцця экспарту. А галоўнае — гэта эфектыўныя вытворчасці, якія не залежаць, як амаль увесь дзяржсектар Беларусі, на 100% ад кан'юнктуры на адным-адзіным рынку. Той жа Расіі.
Аналагічная сітуацыя з інвестарамі з іншых краін, якія ўкладваюць грошы ў Беларусь. Напрыклад, з прадстаўнікамі ААЭ, якія па выніках першага паўгоддзя занялі трэцяе месца (пасля Расіі і «тэхнічна» блізкага да яго Кіпра) па аб'ёме інвеставаных сродкаў.
Сёлета нечакана рэціраваўся з беларускага рынку нерухомасці найбуйнейшы ў гісторыі Беларусі эмірацкі інвестар-Emaar Properties. Холдынг, які пачаў узводзіць распіяраны квартал «Паўночны бераг», між іншым, уваходзіць у топ-2000 глабальных кампаній свету па версіі Forbes.
Што падштурхнула эмірацкага інвестара на гэты крок пасля столькіх гадоў падрыхтоўкі і ўзгадненняў, трэба пытацца ў яго самога. Магчыма, назапашаная стомленасць ад зносін з чыноўнікамі — гэта рынак адзін з самых зарэгуляваных у Беларусі. Але сёлета ў Беларусі аб'явіліся іншыя інвестары з ААЭ. Яны, па магчымасці дыстанцыяваўшыся ад чыноўнікаў, купілі аднаго з сусветных лідараў у распрацоўцы і вытворчасці лазернага абсталявання — прыватную кампанію «Солар ЛС».
Глядзіце таксама
«І яны, напэўна, робяць няправільны мёд...»
Зыходзячы са звестак таго ж Белстата, інвестыцыйная цікавасць да беларускага дзяржсектара, якая сёння фармуе да 70% ВУП краіны, скурчылася да няшчасных 100 млн долараў. Дый тое, як правіла, атрымліваюцца на зваротнай аснове — у выглядзе крэдытаў і да т. п.
Беларускія ўлады практычна татальны ігнор «фамільнага срэбра», падобна, трыгерыць. Прэм'ер Раман Галоўчанка дазволіў сабе на працягу гэтага года публічна раскрытыкаваць «якасныя характарыстыкі» інвестыцый ад галоўнага донара — Расіі. «Мёд для іх, маўляў няправільны стаў».
«Якасныя характарыстыкі гэтых інвестыцый, на маю думку, таксама пакідаюць жадаць лепшага. Доля ўдзелу расійскіх інвестараў у капітале — толькі 2% ад усяго аб'ёму прамых інвестыцый з Расіі. А ў структуры прамых замежных інвестыцый нарошчваецца доля даўгавых інструментаў і зніжаецца доля рэінвеставання», — агучваў праблему ў вочы свайму расійскаму калегу Раман Галоўчанка.
За што адразу ж атрымаў «якасны» адлуп. «Вядома, я ведаю, што велізарная колькасць расійцаў — прамыслоўцаў, прадпрымальнікаў гатовыя інвеставаць, але тут важна, каб запазычанасць была пагашаная для размяшчэння новых беларускіх аблігацый на фінансавым рынку Расіі. Мы пра гэта гаворым з вамі. Менавіта гэта, мне здаецца, з'яўляецца стрымліваючым фактарам», — нагадаў Міхаіл Мішусцін аб эксперыментах беларускіх уладаў над расійскімі трымальнікамі еўрабондаў.
Глядзіце таксама
Дзе ты, сябар?
Цікавы факт у тэму. Праз паўгода споўніцца 5 гадоў апошняй значнай прыватызацыйнай угодзе ў эканоміцы Беларусі з удзелам замежнага інвестара. У тым канкрэтным выпадку — расійскага.
У красавіку 2020 года Дзяржкамітэт па маёмасці Беларусі абвясціў аб продажы 99,83% акцый дзяржаўнага «Парытэтбанка» кіпрскай кампаніі Beristore Holdings. Яе бенефіцыярам з'яўляўся расійскі прадпрымальнік Саід Гуцэрыеў — сын Міхаіла Гуцэрыева. Таго самага, які да нядаўніх часоў часцяком наведваўся ў Беларусь у неафіцыйным статусе сябра Аляксандра Лукашэнкі.
Сума ўгоды не раскрывалася.
Прыкладна праз год, баючыся санкцый, якія сусветная супольнасць пачала ўводзіць у дачыненні да Беларусі, Гуцэрыеў-малодшы прадаў банк іншаму расіяніну — Расіму Ісмаілаву.
Але ён пакуль так і застаецца апошнім удзельнікам апошняй на гэты момант прыватызацыйнай здзелкі з удзелам замежнікаў у найноўшай гісторыі Беларусі. Больш «сяброў», якія маглі б купіць нешта заляжалае на мясцовым прылаўку, не відаць.