Час эканамічнага шантажу Расіі заканчваецца

Калі ўласную эканоміку выкарыстоўваюць як дубінку для выбівання чаго-небудзь іншага, гэта заўсёды дрэнна для дубінкі. Але гаспадарчы патэнцыял Расіі скончыўся, ён ужо не падыходзіць для таго, каб каго-небудзь, не ўжываючы зброі, сур’езна спалохаць і каму-небудзь хоць штосьці прадыктаваць.



Пра гэта піша Сяргей Шэлін на сайце расійскага інфармагенцтва Росбалт у артыкуле пад назвай “Наша маленькая эканоміка нікому не страшная”.

Нароўні з так званым апошнім довадам караля, то ёсць фізічнай сілай, нашыя (расійскія — НЧ.) кіруючыя колы з растучым размахам і энтузіязмам выкарыстоўвлі ў знешняй палітыцы перадапошні аргумент — эканамічны. Прыступы газавага шантажу, гандлёвыя байкоты і адначасова адчайныя спробы купіць чужое сяброўства, расплаціўшыся гаспадарчым супрацоўніцтвам, сталі побытам ў 2014-м, у нарастаючых масштабах практыкаваліся ў 2015-м і ўжо анансаваныя на 2016-ы.

Калі ўласную эканоміку выкарыстоўваюць як дубінку для выбівання чаго-небудзь іншага, гэта заўсёды дрэнна для дубінкі. Аб ўнутранай шкодзе гэтых мерапрыемстваў сказана дастаткова — ды яна бачная і без слоў.

Цяпер гаворка пра іншае. Ці падыходзіць наогул гаспадарчы патэнцыял Расіі, тым больш у сваім сённяшнім стане, для таго, каб каго-небудзь, не ужываючы зброі, сур’езна спалохаць і каму-небудзь хоць штосьці прадыктаваць?

Вось як глядзяцца параметры расійскай эканомікі на сусветным фоне. Удакладню, што вымераныя гэтыя параметры не ў парытэтах пакупніцкай здольнасці, якія ліслівяць нашай гаспадарцы і таму падабаюцца начальству, а выключна ў доларах па рэальным абменным курсе. Бо знешні свет мае справу не з умоўным патэнцыялам, а з тым, які вызначаны рынкавым чынам.

У 2013-м расійскі ВУП (вылічаны, паўтаруся, у доларах па бягучым курсе) выйшаў на гістарычны максімум за ўсю постсавецкую эру і склаў $2,1 трлн. На мінімуме, у 1999-м, ён падаў да $200 млрд. І хоць поспех быў дасягнуты ў асноўным дзякуючы нафтавай дарагоўлі і вынікаючым з яе пераацэненым рублём, ён усё роўна ўражваў. Расія выйшла тады на восьмае месца ў свеце па велічыні эканомікі (пасля ЗША, Кітая, Японіі, Германіі, Францыі, Вялікабрытаніі і Бразіліі) і дэманстравала чалавецтву хоць і не гіганцкі, як у ЗША і КНР, але вельмі вялікі патэнцыял — 2,7% сусветнага ВУП.

У 2014-м расійскі ВУП скараціўся да $1,9 трлн (нафта і рубель ужо пачалі спуск уніз), але месца ў першай сусветнай дзясятцы дзяржава яшчэ захавала, хоць яе і абагналі Італія і Індыя.

У 2015-м ВУП Расіі зваліўся ўжо да $1,2 трлн — прапусціць наперад прыйшлося Канаду, Карэю, Іспанію, Аўстралію і, магчыма, Мексіку.

А ў 2016-м расійскі ВУП пры ўдалым збегу абставінаў (калі сярэднегадавы курс долара будзе прыкладна такім, як цяпер) знізіцца дзесьці да $1,1 трлн. Калі ж сярэдняя цана долара пераваліць за 80 руб., ён можа апынуцца і каля $0,9 трлн. Гэта ўжо зараз менш 1,5% сусветнага ВУП і азначае адкат нават не ў 2007-ы ($1,3 трлн), а, хутчэй, у 2006-ы ($1,0 трлн). Бо тагачасны долар быў даражэйшым за сённяшні.

Хоць малюнак выглядае істотна лепш, чым у постдэфолтным 1999-м, эканоміка Расіі цяпер саступае па памерах амерыканскай у 15 разоў, кітайскай — 10 разоў, японскай — утрая, а ў далейшым прапорцыі могуць стаць яшчэ больш пройгрышнымі.

Зрэшты, гэта была прыказка. У сусветнай эканоміцы значэнне дзяржавы вызначаецца не самім па сабе памерам ВУП, які грае больш псіхалагічную ролю, а іншымі, хоць і звязанымі з ім параметрамі,— аб'ёмамі экспарту і імпарту, роляй у глабальных ланцужках дабаўленага кошту, вагой у міжнароднай фінансавай сістэме.

У міжнародных фінансах Расія ніколі не была прыкметным гульцом, а ў ланцужках дабаўленага кошту яе значэнне ў цэлым невялікае. Практычна толькі экспарт і імпарт могуць быць выкарыстаны і выкарыстоўваюцца нашым рэжымам як эканамічная зброя. Зачыняючы расійскі рынак для замежных тавараў, улады на поўным сур’ёзе разлічваюць прымусіць праціўнікаў (ЗША, Еўропу, Украіну, Турцыю) змяніць палітыку ці хаця б пакараць іх нанясеннем незаменнай шкоды. Таго ж самага ад іх хочуць дамагчыся непастаўкай паліва ці хаця б пагрозамі непастаўкі. А ў абяцаннях шчодра забяспечыць газам і нафтай бачаць спосаб прыкарміць магутных саюзнікаў — такіх як Кітай. А да лістападаўскага разрыву — тая ж Турцыя.

Цяпер паглядзім на рэчаіснасць.

У спрыяльным 2013-м тавараабарот Расіі дасягнуў $865 млрд (2,4% сусветнага), у тым ліку экспарт склаў $531 млрд (3% сусветнага), а імпарт — $334 млрд (1,9% сусветнага). Моц гэтых паказчыкаў нават і тады была параўнальна ўмеранай. Па імпарту тавараў наша краіна знаходзілася дзесьці ў сярэдзіне другой дзясяткі, прыкладна на ўзроўні Іспаніі. Затое па таварным экспарце — ў канцы першай дзясяткі, амаль на ўзроўні Вялікабрытаніі.

У 2015-м з-за падзення коштаў на паліва тавараабарот Расіі знізіўся да $500 з невялікім (не больш за 1,5% сусветнага). Гэта ўзровень 2006 года. У тым ліку, па кошту экспарту (больш $300 млрд; 1,8% сусветнага) наша краіна адкацілася ў канец другой дзясяткі і прыкладна зраўнялася з такімі эканомікамі, як індыйская, мексіканская і тайваньская. А па імпарце (менш $200 млрд; 1,1% сусветнага) сышла кудысьці ў сярэдзіну трэцяй дзясяткі, на ўзровень Польшчы, Тайланда і Малайзіі.

Толькі пры поўным неразуменні рэальнасці можна было ўявіць,што быццам,валодаючы адной дзевяностай доляй сусветнага рынку імпарту і адной шасцідзесятай— экспарту, ёсць шанец спалохаць або, тым больш, пакараць знешні свет закрыццём сваёй эканомікі.

Гэта не атрымалася нават з Украінай — далёка не моцнай ў гаспадарчым сэнсе краінай. Захад адкрыўся для гандлю з ёй, і нядаўняй яе залежнасці ад эканамічных сувязяў з Расіяй ужо амаль не існуе.

І ўжо тым больш не варта разлічваць на поспех, калі справа даходзіць да грандаў сусветнага гандлю. Ні для аднаго з яе лідэраў — Кітая, ЗША, Германіі, Японіі, Францыі, Карэі — Расія не ўваходзіць нават у першую пяцёрку партнёраў.

Гэта для нашай краіны гандаль з Кітаем — самы буйны з усіх. А для Кітая, з яго больш чым чатырохтрыльённым таваразваротам, Расія ў сэнсе гандлёвых сувязяў ўяўляе меншую важнасць не толькі чым ЗША, Японія або Карэя, але і Германія, і Аўстралія. Адсюль, апроч іншага, вынікае, што нават калі «Сіла Сібіру» на самой справе будзе ўзведзена і запрацуе, гэта не зробіць Кітай саюзнікам і заступнікам Расіі. Занадта сціплыя маштабы магчымага супрацоўніцтва.

Для Германіі, другога па значнасці расійскага гандлёвага партнёра, важней гандаль з Францыяй, Нідэрландамі, Кітаем, Італіяй, Брытаніяй і нават з Польшчай, якая абыходзіць Расію і ў нямецкім экспарце, і ў нямецкім імпарце.

І наогул — ні для якой з дваццаці найбуйнейшых эканомік свету Расія сёння не з’яўляецца гандлёвым партнёрам №1. Толькі ў адной з іх да нядаўніх часоў імпарт з Расіі спрачаўся за першае месца: наша краіна, ідучы ўпоравень з Германіяй і Кітаем, пастаўляла 10% усіх тавараў, што ўвозяцца ў Турцыю. Зараз і гэта сыходзіць у мінулае. Прычым нават пры найменш выгадным для турэцкай эканомікі (і для расійскай, вядома, таксама) павароце падзей, з неадкладным згортваннем газавых паставак з Расіі, замена ім будзе знойдзена даволі хутка. Эпоха дыктату прадаўцоў на сусветным рынку энерганосьбітаў працягваецца толькі ва ўяўленні нашага кіраўніцтва.

Калі і ёсць нейкі ўчастак палітыкі, на якім няўдача Крамля ўжо цалкам адбылася, так гэта эканамічная вайна 2014-га — 2015-га са знешнім светам. На гэтым фронце былі прайграныя ўсе бітвы. Валодаючы эканомікай памерам з мексіканскую, іншага выніку чакаць і не даводзілася. Але урок не вывучаны. Змачаленая расійскай эканомікай зноў і зноў спрабуюць адлупцаваць тых, хто мацней.

Сяргей Шэлін, Росбалт