Ці знойдзе Турцыя агульную мову з Расіяй?

«Спачатку быў выбух, спрацавалі сігналкі на машыне, я яшчэ з мужам пасмяяліся, што нібыта вайна з Турцыяй пачалася», — успамінае Яўгенія Раманаўна, звычайная хатняя гаспадыня з горада Навасібірск, размешчанага ў самым сэрцы Сібіры. 



ria.ru

26 лістапада, то бок праз два дні пасля таго, як Турцыя збіла расійскі ваенны самалет, у Навасібірску, на паркоўцы ў двары дома, выбухнуў аўтамабіль, загінулі два чалавекі. У машыне знайшлі целы 30-гадовай Аксаны Баброўскай, дэпутата заканадаўчага сходу ад партыі «Адзіная Расія», якую раней узначальваў Пуцін, і яе мужа. Пры высвятленні абставін здарэння ўзнікла версія, што прывесці гранату ў дзеянне мог муж Баброўскай, які западозрыў яе ў любоўнай сувязі з багатым бізнэсоўцам. Яўгенія Раманаўна жыве на вуліцы, дзе адбыўся гэты выбух, і менавіта так яна апісала рэпарцёру турэцкай газеты Radikal свае першыя ўражанні.

На момант знішчэння расійскага ваеннага самалета я знаходзіўся ў Таронта. На гісторыю з Навасібірска я натыкнуўся, калі спрабаваў разабрацца ў тым, што адбылося. Усяго праз 48 гадзін пасля падзення самалета інцыдэнт для «трэцяй старонкі» ў Навасібірску, за тысячы кіламетраў ад Турцыі, наштурхнуў людзей на думку: «здаецца, пачалася вайна з Турцыяй».

Знішчэнне расійскага самалёта — няшчасны выпадак? Ці магла гэта быць змова? Ці ж вынік росту напружанасці на нашых паўднёвых межаў пасля таго, як у чэрвені 2012 года з боку Сірыі збілі турэцкі F4? Не магу ведаць. На гэтую тэму пішуць і гавораць вельмі многія...

Шчыра кажучы, мне цяжка зразумець палітычную камунікацыю двух бакоў, якая прывяла адносіны дзвюх краін да канфлікту. У апошнія гады турэцка-расійскія адносіны развіваліся так, што падобны інцыдэнт здаваўся неверагодным.

Усяго некалькі месяцаў таму Пуцін і Эрдаган прынялі рашэнне павялічыць тавараабарот паміж дзвюма краінамі да 100 мільярдаў долараў. Турэцкія кампаніі рабілі шматмільярдны бізнэс у Расіі і ўносілі ўклад у павышэнне ўзроўню жыцця ў РФ. Турцыя была адным з найважнейшых спажыўцоў расійскіх энергарэсурсаў. Дзякуючы новым трубаправодам наша краіна павінна была стаць адным з галоўных стратэгічных партнёраў Расіі. Рускім прадалі адзін з вядучых банкаў Турцыі. АЭС у Аккую, рашэнне аб будаўніцтве якой было прынята насуперак усім пратэстам, фактычна падарылі Расіі без якіх-небудзь сур'ёзных таргоў...

Паміж краінамі адмянілі візы, і колькасць расійскіх турыстаў, якія прыязджаюць у Турцыю, упершыню дасягнула чатырох мільёнаў. Колькасць змешаных шлюбаў павялічылася да 200 тысяч. Грамадзяне Расіі выйшлі на першае месца сярод замежнікаў, якія купляюць нерухомасць на нашым паўднёвым узбярэжжы...

Шчыра кажучы, яшчэ ніколі ў сваёй гісторыі краіны так не збліжаліся адзін з адным. І таму навіна аб знішчэнні расійскага самалета для ўсіх, у тым ліку і для мяне, стала вялікім сюрпрызам.

Мінулай раніцай я атрымаў ліст ад свайго калегі з Масквы, аднаго з бачных расійскіх палітолагаў. Ён паведаміў, што збіраецца ляцець у Афрыку «Турэцкімі авіялініямі» транзітам праз Стамбул. Прыкладна з 16.00, калі ён павінен быў прызямліцца ў аэрапорце імя Атацюрка, у яго было шэсць гадзін у Стамбуле... «Мы можам разам павячэраць?» — пытаўся ён.

Мы сустрэліся і гутарылі каля трох гадзін. У першую чаргу мы гаварылі аб бягучым становішчы спраў, аб пазіцыях палітычных лідэраў, якія стаяць на чале дзвюх краін, а таксама аб магчымых наступствах абранай палітычнай мовы і пазіцыі праўрадавых СМІ.

Я расказаў свайму суразмоўцу аб выпадку ў Навасібірску і спытаў: «Як дзейнічае машына прапаганды, якая здольная так хутка аказаць уздзеянне на звычайную хатнюю гаспадыню ў Сібіры?»

Адказ майго калегі быў шматзначным: «Ведаеш, а я прыкладна ў той жа час прачытаў, што ў знак пратэсту супраць пазіцыі Пуціна пасля самалётнага крызісу адзін жыхар Анталлі вырашыў развесціся са сваёй расійскай жонкай».

Мой калега меў рацыю! Кожны з бакоў зрабіў горшае, што мог, з пункту гледжання палітычнай камунікацыі. Пасля інцыдэнту яны пачалі размаўляць адзін з адным з дапамогай СМІ замест таго, каб неадкладна наладзіць «прамыя каналы сувязі». І расійскія, і турэцкія СМІ дасталі для сябе нейкі «нацыянальны доўг» з агрэсіўных пазіцый палітыкаў. Яны ўсе больш распальвалі крызіс.

З мноства дэталяў, пра якіх казаў мой калега, я значна лепш зразумеў псіхалагічны фон, на якім прэзідэнт Расіі Пуцін заняў такую агрэсіўную пазіцыю. Справа не толькі ў тым, што Турцыя збіла расійскі ваенны самалет. Замест таго каб наўпрост патэлефанаваць Пуціну, турэцкі бок звярнуўся да лідараў ЗША, ЕС і звязаўся з НАТА. Тое, што Пуціну патэлефанавалі пасля перамоваў з Захадам, выклікала ў расійскага боку крайняе расчараванне. І менавіта таму Пуцін адчуў, што «атрымаў удар у спіну».

Цікава, а калі б турэцкі бок ведаў пра гэтыя настроі расійскага лідэра, магло б гэта паслужыць пачаткам для аднаўлення адносін? Ці здольнае разуменне пачуццяў, якія адчуў Пуцін, прымусіць турэцкі бок змяніць сваю кропку гледжання? Таксама магчыма, што для таго, каб спыніць такое развіцце падзей, пры якім кожны з бакоў губляе якую-небудзь надзею на поспех, цяперашні спосаб камунікацыі будзе ўсё-ткі перагледжаны. Можа быць, тады СМІ перастануць карыстацца сітуацыяй, якая ўзнікла і «рабіць з мухі слана». Пры такім бачанні бакі могуць задзейнічаць і некаторыя новыя прамыя каналы сувязі або нефармальныя шляху камунікацыі...

Узнікае адчуванне, што кожнаму з бакоў трэба больш творча падысці да гэтых пытанняў. А пакуль гэта шлях па мінным полі з вялікай колькасцю снарадаў — і будучыні, поўнай рызык, якія першымі прыйшлі на розум Яўгеніі Раманаўне пасля выбуху ў Навасібірску.