Як караюць за абразу кіраўнікоў дзяржаў у Еўропе

За апошнія тры гады ў Беларусі больш за 500 чалавек былі асуджаныя па артыкуле 368 КК («Абраза прэзідэнта»). Журналісты паглядзелі, як паводзяць сябе ўлады ў суседніх краінах і ў Еўропе.

У жніўні праваабарончы цэнтр "Вясна" апублікаваў статыстыку па рэпрэсіях за апошнія тры гады. Згодна з дакументам, больш за 500 чалавек былі асуджаныя па артыкуле 368 КК ("Абраза прэзідэнта").

Частку гэтых людзей судзілі па некалькіх артыкулах, частка — выключна за абразу Аляксандра Лукашэнкі. Кагосьці адправілі на "хімію" і "хатнюю хімію", але многіх — у калонію (максімальнае пакаранне па гэтым артыкуле — да 5 гадоў).

З беларусаў масава робяць палітвязняў нават не за публічныя выказванні, а проста за лайкі і каментары. Самому ж кіраўніку публічныя абразы ўвесь час сыходзяць з рук.

А як паводзяць сябе ўлады ў суседніх краінах і ў Еўропе — наколькі яны крыўдлівыя і помслівыя ў параўнанні з Лукашэнкам? Журналісты «Салідарнасці» прыводзяць некалькі гісторый апошніх гадоў.

Абраза Зяленскага

У 2020 годзе ўкраінскі мастак і тэлевядучы Сяргей Паяркоў некалькі разоў абразіў прэзідэнта Уладзіміра Зяленскага — ні дзе-небудзь у сацсетках, а ў эфіры тэлеканала "Прамой". У прыватнасці, ён назваў палітыка "зялёным чмом".

Рэакцыя? Толькі праз год Нацсавет па пытаннях тэлерадыёвяшчання аб'явіў тэлеканалу "Прамой" папярэджанне. У СМІ было паведамленне, што Зяленскі мог асабіста падаць на тэлевядучага ў суд, але мяркуючы па адсутнасці наступнай інфармацыі па справе, разбіральніцтва не было.

Абраза Дуды

Пасля прэзідэнцкіх выбараў у ЗША ў 2020 годзе прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда апублікаваў у сацсетцы пост, з якога вынікала, што ён яшчэ чакае рашэння Калегіі выбаршчыкаў, каб павіншаваць Джо Байдэна з перамогай.

У адказ пісьменнік Якуб Жульчык напісаў, што прэзідэнт памыляецца і Байдэна ўжо можна афіцыйна віншаваць, і назваў Дуду "дэбілам".

Справа па абразе прэзідэнта была спынена. Вярхоўны суд у адказ на патрабаванні пракуратуры патлумачыў, што ў дадзеным канкрэтным выпадку сацыяльная шкода ад учынку Жульчыка была нязначная.

Закрылі і іншую справу па абразе Дуды. У 2021-м падчас яго візіту ў Зялёну-Гуру частка маладых людзей пачалі скандаваць нецэнзурныя выразы ў адрас прэзідэнта. Супраць мясцовай 20-гадовай жыхаркі распачалі крымінальную справу. Суд пастанавіў, што немагчыма ўстанавіць, што менавіта яна выкрыквала абразы.

Абраза Мелоні

У 2020 годзе будучы прэм'ер-міністр Італіі Джорджа Мелоні пры абмеркаванні праблемы з нелегальнымі мігрантамі, якая вельмі востра стаіць для краіны, у эмацыйным парыве заявіла, што лодкі з мігрантамі варта было б тапіць.

Год таму Мэлоні кляймілі «ультраправай», «фашысткай» і чакалі на канцлягеры ў Італіі. Што маем на сёньня?

У адказ вядомы журналіст Раберта Савіяна, які праславіўся дзякуючы раману-расследаванню «Гамора», назваў палітыка «сволаччу».

Суд па справе аб абразе завяршыўся толькі месяц таму. Прысуд — умоўны штраф у 1000 еўра. Гэтую невялікую суму журналісту давядзецца выплаціць, толькі калі ён паўторыць правапарушэнне.

У Італіі рашэнне суда назвалі "ўдарам па свабодзе слова" і "небяспечным папярэджаннем для журналістаў па ўсёй краіне".

Абраза Макрона

У 2013 годзе ў Францыі артыкул аб абразе прэзідэнта прыбралі з заканадаўства. Але застаўся стандартны артыкул аб абразе "прэзідэнта рэспублікі, работнікаў міністэрстваў, дэпутатаў парламента, бюджэтнага работніка, работніка праваахоўных органаў, служыцеля рэлігійнага культу, а таксама любога грамадзяніна, які выконвае даручанае яму дзяржавай даручэнне".

Падчас пандэміі мастак Мішэль-Анжа Флоры апублікаваў спрэчную карыкатуру Макрона ў ролі Гітлера за патрабаванне ўладаў аб абавязковай вакцынацыі. У верасні 2021 года расійскія прапагандысцкія СМІ паведамілі, што мастака аштрафавалі на 5 тысяч еўра: маўляў, вось вам і "свабода, роўнасць, братэрства".

Пра што яны не паведамілі, дык гэта пра тое, што ў 2022-м касацыйны суд адмяніў прысуд, паколькі мастак «не перавысіў дапушчальныя межы свабоды слова».

Макрон сутыкаўся не толькі з абразамі. У 2021-м Дам'ен Тарэль даў яму аплявуху, бо, на яго думку, прэзідэнт сімвалізуе "ўсё, што прагніла ў Францыі".

Колькі гадоў атрымаў гэты беспрацоўны? Ніводнага. Яго пазбавілі волі ўсяго на 4 месяцы (астатнія 14 былі ўмоўна).

Самы апошні прыклад абразы Макрона: актывістка "жоўтых камізэлек" Валеры Міне назвала прэзідэнта ў Facebook "смеццем". Расейскія прапагандысцкія СМІ напісалі пра яе затрыманне — але жанчыну адпусцілі праз некалькі гадзін.

І, вядома, забыліся яны паведаміць аб тым, што ўлетку гэтага года суд зняў з Валеры Міне абвінавачанні па сумесным хадайніцтве абароны і пракурора.

Пакаранні калі і здараюцца, то маюць сімвалічны характар. А Лукашэнка, які спрабуе пераканаць астатніх у сваёй вытрымцы і мудрасці, на справе на фоне іншых лідараў выглядае вельмі крыўдлівым і помслівым чалавекам.