Маці паланёнага азоўца: «Пуцін выдатна ведае, што такое «Азоў»

Украінская журналістка, палітычны і парламенцкі аглядальнік Вольга Ансімава — маці азоўца, які пасля выхаду з «Азоўсталі» трапіў у палон. Зараз Вольга па большай частцы рыхтуе не артыкулы, а звароты ў нацыянальныя і міжнародныя інстанцыі.

Разам з Асацыяцыяй сем'яў абаронцаў «Азоўсталі» жанчына ўдзельнічае ў публічных акцыях, каб не даць забыць ні грамадству, ні прэзідэнту Зяленскаму: ваенны гарнізон Марыупаля пасля выканання пастаўленай задачы і пасля таго, як скончыліся боепрыпасы, выйшаў з завода не па ўласнай волі. А па загадзе Генштаба і вярхоўнага галоўнакамандуючага (захаваць жыцці байцоў) і пад гарантыі ААН. Іх правы як ваеннапалонных павінна абараняць Жэнеўская канвенцыя. Таму ні аб якім незаконным «трыбунале», які хочуць зладзіць у «ДНР» пад кіраўніцтвам Расіі, гаворка ісці наогул не можа.

Аб тым, наколькі намаганні родных дасягаюць мэты, карэспандэнт «Новай газеты» распытала Вольгу Ансімаву.

— Што вядома аб тым, дзе знаходзіцца твой сын і яго пабрацімы?

— Афіцыйна невядома роўным лікам нічога. Да тэракту 29 ліпеня яны былі амаль усе ў Аленаўцы, у канцлагеры.

— Ці спраўджаныя спісы загінулых там ўкраінскім бокам?

— Ёсць толькі спісы, якія апублікавала Расія — 53 загінулых, больш за сто параненых. Мы давяраем ГУР (Галоўнае ўпраўленне разведкі Міністэрства абароны Украіны), супрацоўнічаем і выконваем іх рэкамендацыі. У прыватнасці, не называем у публічнай плоскасці прозвішчаў нашых блізкіх, іх званняў, не выдаем іншую персанальную інфармацыю. Я абсалютна давяраю сыну, які таксама высока ацэньвае прафесіяналізм ГУР. Ад ГУР пакуль афіцыйнай інфармацыі аб загінуўшых і параненых няма.

У Яленаўскім канцлагеры — былой калоніі — былі два баракі, якія называліся «прамысловай зонай», дзе ў ранейшыя часы працавалі зняволеныя. У адзін з гэтых баракаў у спешным парадку перавялі каля 200 чалавек азоўцаў. Тут жа і адбыўся тэракт. Пра гэтыя баракі мы ведаем са сведчанняў вайскоўцаў і валанцёраў з ліку тых 144 палонных, якіх удалося нядаўна вярнуць у рамках абмену. Сярод іх 95 абаронцаў «Азоўсталі». Хлопцы лічаць: ахвяраў падчас тэракту было больш.

Плюс мы карыстаемся ўласнымі крыніцамі інфармацыі. Не ўдаючыся ў тэхнічныя дэталі працэсу, скажу: часам камусьці ўдаецца сказаць некалькі слоў па тэлефоне, родныя перадаюць звесткі адзін аднаму па ланцужку.

Раней, у тым ліку і з афіцыйных структур, мы даведаліся, што частку людзей — камандзіраў — павезлі ў Маскву, у Лефортава. Паводле неафіцыйных звестак, хтосьці з ваеннапалонных апынуўся ў Растове, у Данецку.

— Што, паводле гэтых дадзеных, можна сказаць пра ўмовы ўтрымання палонных?

— Умовы ўтрымання ў Яленаўцы называюць жудаснымі. Страшная цесната, на ўсіх не хапае ложкаў, няма каналізацыі — проста дзірка ў падлозе, няма вадаправода.

Прадстаўнікі Міжнароднага камітэта Чырвонага Крыжа, па маіх звестках, там былі толькі раз — да таго, як туды прывезлі ваеннапалонных з «Азоўсталі». Заслуга Чырвонага Крыжа толькі ў тым, што яны перапісалі ўсіх, хто выходзіў з былога металургічнага камбіната ў момант палону, далі ім запоўніць анкеты. Дазвалялася даць толькі адзін нумар тэлефона сваякоў. Мой сын, які нядаўна ажаніўся, паказаў тэлефон жонкі. Неўзабаве Чырвоны Крыж паведаміў ёй: ваш ёсць у нашых спісах. На гэтым усё.

Я размаўляла з сынам 19 траўня, калі яны яшчэ трымалі абарону ў сутарэннях «Азоўсталі». Нават крыху па відэасувязі пагутарыць атрымалася. Ён, на шчасце, не быў паранены, хоць вельмі моцна схуднеў. Трымаўся спакойна. Ён наогул вельмі спакойны хлопец. З таго моманту мы больш не чулі адзін аднаго. Не было магчымасці.

— Якія дзеянні, на тваю думку, павінны рабіць украінская ўлада і міжнародная супольнасць?

— Рэакцыя Чырвонага Крыжа на нашы запыты: расійскі бок не дае магчымасці пабываць у Яленаўцы. На гэтым усё. Ствараецца ўражанне, што МКЧК больш намаганняў не прадпрымае. Мые рукі. Ідэя арганізацыі спецыяльнай маніторынгавай місіі МКЧК правалілася. Да іх колл-цэнтра датэлефанавацца немагчыма, працуе толькі аўтаадказчык.

Са спецыфічным вынікам прайшла «Гарачая лінія», куды, як анансаваў Чырвоны Крыж, маглі звярнуцца сваякі ваеннапалонных. Я беспаспяхова выбірала ў меню то ўкраінскую, то англійскую мову зносін, але мне з прадстаўніцтва МКЧК ў Жэневе ўсё роўна адказалі па-руску. Гэта таксама апынуўся колл-цэнтр, дзе проста збіралі дадзеныя аб ваеннапалонных і іх блізкіх пасля тэракту ў Яленаўцы. Зафіксавалі факт звароту. Абяцалі звязацца. І зноў цішыня.

Прэзідэнт Зяленскі ў самым пачатку сказаў, што тэмай вызвалення ваеннапалонных будзе займацца разведка, гэта значыць ГУР, і не варта ім перашкаджаць. Мы не перашкаджаем.

Калі я пісала ў ААН і МКЧК, то прасіла не толькі арганізаваць пастаянную маніторынгавую місію ў месцах знаходжання ваеннапалонных, а коратка распавядала, што такое на самай справе полк Нацгвардыі «Азоў», які ўзначаліў ваенны гарнізон Марыупаля. Распавядала, у чым подзвіг гэтага гарнізона. У тым, што ён адцягнуў на сябе 50% ракетна-бомбавых удараў ад усёй Украіны, стрымаў шматлікую групоўку ворага. І тым самым даў магчымасць украінскай арміі ўладкаваць абаронныя рубяжы на іншых кірунках. Па сутнасці, гарнізон «Азоўсталі» пераламіў ход гэтай вайны. Не даў хутка праглынуць Украіну і рушыць далей у Еўропу, як планаваў Пуцін.

Подзвіг ваеннага гарнізона Марыупаля публічна прызнаў і прэзідэнт Зяленскі, і галоўнакамандуючы Залужны. Магчыма, мае лісты ў Чырвоны Крыж, у ААН адыгралі нейкую ролю. Магчыма, таму гэтыя арганізацыі не ўсталі яшчэ зусім на бок пуцінскай прапаганды, як Amnesty International.

Прэзідэнту Украіны таксама варта пастаянна нагадваць аб ваенным гарнізоне Марыупаля на міжнародных сустрэчах, ціснуць на Расію, казаць аб неабходнасці абмену ваеннапалонных. Распавядаць свету праўду пра «Азоўсталь». Для таго каб свет — міжнародныя арганізацыі — ціснулі на Пуціна. Для таго каб ЗША як лідар дэмакратычнага свету ціснулі на РФ. Каб нарэшце прызналі пуцінскую Расію не проста дзяржавай-агрэсарам, а дзяржавай — спонсарам тэрарызму.

Асабліва гэта важна цяпер, калі вайсковая машына Крамля прабіла дно ваенных злачынстваў — спаліла ручнымі тэрмабарычнымі агнямётамі ваеннапалонных, калі рыхтуецца да новых злачынстваў — да фэйкавага суду на акупаванай тэрыторыі. Нават не збіраюся ўяўляць, якую паказальную карцінку гатовая сфабрыкаваць пуцінская Расія і якія зверствы яшчэ ажыццявіць. Толькі б схаваць свае ўласныя злачынствы.

Прэзідэнту Украіны варта таксама нагадваць ААН і яе Генеральнаму сакратару Гутэрышу аб тым, што арганізацыя, чыя асноўная функцыя — падтрыманне міру на планеце, выступіла гарантам таго, што нашы блізкія застануцца жывыя і будуць вернутыя дадому. Генеральны сакратар ААН павінен выконваць свае абавязацельствы, а не падыгрываць краіне-агрэсару, што здзяйсняе ў Украіне генацыд, ваенныя злачынствы і злачынствы супраць чалавечнасці.

Так, 144 палонных ужо вярнулі. Але актыўнасць у гэтым кірунку Зяленскаму трэба пастаянна нарошчваць, а не зніжаць тэмпы — тое, што мы, сваякі, на жаль, назіраем.

— Як журналіст ты шмат пішаш пра феномен «Азова». Чаму ты лічыш тэму настолькі важнай?

— Трэба разбіваць хлусню, якую краіна-акупант тыражуе па ўсім свеце. Пуцінская прапаганда яшчэ з 2014 года працуе на дыскрэдытацыю «Азова», і даўно пара распавесці, чаму менавіта гэты полк узначаліў абарону Марыупаля, гераічных усіх без выключэння-марпехаў, нацгвардзейцаў, паліцыю, прадстаўнікоў СБУ.

Праўда ў тым, што «Азоў» апярэдзіў рэформу ўкраінскай арміі. Менавіта таму карумпаваная ўлада пры мінулым прэзідэнце і ўстаўляла яму палкі ў колы. «Азоў» — полк Нацгвардыі, пабудаваны з нуля, як ваенная структура па стандартах краін НАТА. Прынцыпы гарызантальнага кіравання, сяржанцкі склад, які не гнабіць сваіх салдат, як у пуцінскай Савецкай Арміі, а клапоціцца пра іх, дапамагае афіцэрам. Гэтыя і іншыя стандарты азоўцы ўкаранілі ў свой батальён, а потым у полк. Стварылі ў сябе школу сяржантаў і афіцэраў.

Пуцін выдатна ведае, што такое «Азоў» на самай справе. Таму і ненавідзіць.

Яшчэ раз: «Азоў» з самага пачатку — з моманту свайго стварэння — цалкам інтэграваны ва ўкраінскую армію, хоць крамлёўскія ўвесь час спрабуюць яго прадставіць нейкім нефармальным аб'яднаннем добраахвотнікаў.

У хлопцаў-азоўцаў, ведаю, нават былі матэматычна вывераныя разлікі, як хутка распаўсюдзіць іх вопыт на ўсю армію. Разлікі нікуды не дзеліся. Яны тут, у Кіеве. З Георгіем Купарашвілі, з Мікітам Надточыем і іншымі ваярамі, якіх удалося эвакуіраваць з Марыупаля пасля цяжкіх раненняў. Балазе цяпер украінская армія па сваім духу і з ваенна-тэхнічнай дапамогай нашых партнёраў з краін Захаду моцна абагнала войска Пуціна па многіх паказчыках.