Навошта Маск дапамог Трампу стаць прэзідэнтам? Грошы ні пры чым?

Ілан Маск, найбагацейшы чалавек у свеце, падтрымаў грашыма і аўтарытэтам выбарчую кампанію Дональда Трампа і дапамог яму вярнуцца ў Белы дом. Але навошта? Эксперты разважаюць пра матывацыю Ілана Маска, піша «Нямецкая хваля».

Самы заможны чалавек планеты аказаўся цэнтральнай фігурай у прэзідэнцкай кампаніі ў ЗША, якая толькі што завяршылася. Ілан Маск з-за яго дзелавых інтарэсаў і публічнай актыўнасці ніколі не пазбягаў каментароў на палітычныя тэмы. Але ў 2024 годзе ён выкарыстаў сваю значную фінансавую вагу і шырокую вядомасць, каб дапамагчы кандыдату ад Рэспубліканскай партыі Дональду Трампу зноў стаць прэзідэнтам ЗША.

Маск ахвяраваў больш за 119 мільёнаў долараў камітэту палітычных дзеянняў (PAC) у падтрымку абрання Трампа і на працягу некалькіх тыдняў непасрэдна перад галасаваннем асабіста ўдзельнічаў у агітацыйнай кампаніі: ён заклікаў выбаршчыкаў у штатах, якія «вагаліся», прыйсці на выбарчыя ўчасткі і прапаноўваў выйграць мільён у яго палітычнай латарэі тым, хто зарэгіструецца ў якасці выбаршчыка і падпішацца пад петыцыяй з шэрагам патрабаванняў.

Назіральнікі мяркуюць, што заснавальнік і кіраўнік кампаніі SpaceX і сузаснавальнік Tesla, чыё багацце на сённяшні дзень складае каля 290 мільярдаў долараў, як адзін з ключавых прыхільнікаў Трампа, можа атрымаць выгаду ад наўпроставай сувязі з Белым домам. Пытанне ў тым, якім чынам?

Бізнес-імперыя Маска: першыя інтэрнэт праекты, Tesla і SpaceX

Ілан Маск, які нарадзіўся ў Прэторыі ў сям'і дывелапера, інжынера і былога палітыка мясцовага ўзроўню Эрала Маска і канадскай мадэлі і дыетолага Маі Маск, у 1990-я гады эміграваў з ПАР у ЗША. Там ён стаў адным з заснавальнікаў першых інтэрнэт-кампаній, такіх, як онлайн-гід па гарадах Zip2 і платформа фінансавых паслуг X.com, якая пазней аб'ядналася з аналагічным плацежным сэрвісам PayPal.

Сёння Маск, верагодна, найбольш вядомы тым, што стварыў SpaceX — прыватную кампанію, якая вырабляе касмічную тэхніку, і на пачатковым этапе фінансава ўклаўся ў вытворцу электрамабіляў Tesla, які стаў вядучым на гэтым рынку. Цяпер Маск кіруе абедзвюма гэтымі кампаніямі і, акрамя таго, з'яўляецца заснавальнікам The Boring Company, якая будуе тунэлі, і Neuralink — распрацоўніка нейракампутарных інтэрфейсаў для імплантацыі ў мозг чалавека. 

Акрамя таго, Маск лічыць, што людзі павінны засяліць іншыя планеты, і гэтую амбіцыйную ідэю рэалізуе праз SpaceX. Нягледзячы на тое, што гэта прыватная кампанія, у яе вельмі цесныя сувязі з амерыканскім Нацыянальным агенцтвам па аэранаўтыцы і даследаванні касмічнай прасторы (NASA).

З ім SpaceX падпісала кантракты на мільярды долараў, уключаючы Starship HLS — месяцавую пасадачную версію касмічнага карабля Starship, які будзе дастаўляць астранаўтаў з арбіты Месяца на паверхню Месяца ў рамках праграмы NASA Artemis. SpaceX можа дапамагчы выкананню доўгатэрміновых планаў NASA па даследаванні Марса і рэалізаваць уласныя ідэі Маска па засваенні Марса.

Маск, які з'яўляецца бацькам, па меншай меры, 12 дзяцей, таксама заявіў, што лічыць нізкую нараджальнасць больш сур'ёзнай праблемай, чым змяненне клімату, з чым катэгарычна не згодныя навукоўцы і дэмографы. 

Чаму Трамп выйграў, а Харыс прайграла? Вось як гэта тлумачаць амерыканскія СМІ

Палітычныя погляды Маска

Ілан Маск не заўсёды падтрымліваў Дональда Трампа, раней ён называў сябе ўмераным — напалову дэмакратам, напалову рэспубліканцам.

У 2022 годзе ён сказаў, што Трамп занадта стары для таго, каб быць прэзідэнтам ЗША, і што яму варта «плысці ў закат». У адказ Трамп заявіў, што пакуль ён знаходзіўся ў Белым доме, Маск «маліў» яго аб прадастаўленні субсідый. Але да канца выбарчай кампаніі 2024 года ўсялякая варожасць знікла — і Маск пералічыў рэспубліканцам прыкладна 119 мільёнаў долараў.

Пры гэтым Маск ужо даўно з'яўляецца яркай публічнай персонай, што шмат у чым стала магчымым дзякуючы яго высокай актыўнасці ў сацсетцы, раней вядомай як Twitter.

У 2022 годзе Ілан Маск выкупіў яе за 44 мільярды долараў і пераназваў у сацсетку X. З тых часоў многія лічаць, што пад яго кіраўніцтвам Х ператварылася ў прызнаную крыніцу распаўсюджвання дэзінфармацыі. 

Маск звольніў многіх супрацоўнікаў Х і дазволіў раней забаненым карыстальнікам з неадназначнай рэпутацыяй, у тым ліку і Трампу, вярнуцца на платформу. У выніку гэта прывяло да сыходу многіх буйных рэкламадаўцаў, памяншэння колькасці карыстальнікаў Х, і цяпер капіталізацыя гэтай сацсеткі ацэньваецца прыкладна ў пятую частку ад той сумы, якая была выплачана пры яе куплі. Але гэта, падобна, не хвалюе Маска, які пасля набыцця Twitter далучыўся да невялікай групы мільярдэраў, якія валодаюць платформамі для масавых камунікацый.

«Ёсць багатыя людзі, якія хочуць працягваць рабіць грошы, глядзець на свет праз прызму сваіх бізнес-інтарэсаў і назапашваць яшчэ большыя актывы, — кажа Дэвід Фарыс, дацэнт паліталогіі ва ўніверсітэце Рузвельта, які пісаў пра ўплыў буйных капіталаў на палітыку ў ЗША. — А ёсць тыя, якія настолькі багатыя, што кажуць: «Мне ўсё роўна, калі я страчу 44 мільярды долараў, купіўшы Twitter». (Маск. — Рэд.) падобна, адносіцца да апошняй катэгорыі. Ён выкарыстоўвае сваё багацце такім чынам, які не мае ніякага эканамічнага сэнсу».

Хто цяпер праверыць беларускую стабільнасць трываласць?

Ці пойдзе Ілан Маск у палітыку?

Паколькі Ілан Маск нарадзіўся ў ПАР, ён не можа балатавацца на пасаду прэзідэнта ЗША, але як амерыканскі грамадзянін можа займаць іншыя, больш нізкія дзяржаўныя пасады. Акрамя гэтага, мяркуюць назіральнікі, ён у стане проста ўплываць на палітыку дзякуючы сваім сувязям з Дональдам Трампам.

Стыў Нэльсан, палітэканам з Паўночна-Заходняга ўніверсітэта ў штаце Ілінойс, у сувязі з гэтым звяртае ўвагу на тэндэнцыю, згодна з якой мільярдэры цяпер імкнуцца заняць палітычныя пасады, хоць у асноўным гэта адбываецца ў аўтакратыях. У дэмакратычных краінах, дзе прыхільнікі таго ці іншага кандыдата проста ахвяруюць яму грошы, такое сустракаецца радзей.

«Для чалавека накшталт Ілана Маска гэта, верагодна, той выпадак, калі ёсць вельмі моцная асабістая зацікаўленасць у прасоўванні пэўнай палітычнай праграмы, якую, як яму здаецца, нельга кантраляваць больш ускосным спосабам», — адзначыў Нэльсан у інтэрв'ю DW.

Раней Трамп планаваў прапанаваць Маску ўзначаліць камісію па ацэнцы эфектыўнасці ўрада, якая зоймецца яго аўдытам і рэфармаваннем.

Стыў Нэльсан можа ўявіць сабе, што кіраўнік Tesla і SpaceX паспрабуе атрымаць палітычную пасаду ў адміністрацыі Трампа, таму што можа палічыць, што яму будзе лягчэй дамагацца пэўных мэтаў, калі ён будзе непасрэдна знаходзіцца ва ўладзе, а не спадзявацца на іншых.

«Для Маска, я думаю, гэта амаль месіянская вера ва ўласную эфектыўнасць і сапраўды выразная праграма дзеянняў, звязаная з перадавымі тэхналогіямі», — дадаў Нэльсан.

Трамп пакіне Беларусь «у інтарэсах Расіі»?

Эксперт: Маскам рухае жаданне атрымліваць радасць

SpaceX, хутчэй за ўсё, будзе квітнець падчас другога тэрміну Дональда Трампа, але гэта неабавязкова здарыцца з іншымі кампаніямі Маска. Трамп паабяцаў, што зрэжа падтрымку ініцыятыў, накіраваных на абарону клімату, у тым ліку ў галіне транспарту на электрычнай цязе — асноўнай спецыялізацыі Tesla.

Магчыма, падтрымка Маскам Трампа дапаможа абараніць яго кампаніі ад неспрыяльных палітычных рамачных умоў або стварыць для іх больш выгаднае бізнес-асяроддзе. Пры гэтым некаторыя эксперты мяркуюць, што разглядаць дзейнасць самага багатага чалавека планеты толькі праз прызму асабістай выгады занадта спрошчана.

«Гэта толькі палова таго, што адбываецца. Гэта асоба, якой вельмі моцна рухае жаданне дастаўляць сабе радасць. Яго дзейнасць у значнай ступені залежыць ад выпрацоўкі дафаміну, і яго эга часта штурхае яго на тое, каб ствараць кампаніі, даваць абяцанні і ставіць мэты, якія для любога іншага чалавека лічыліся б недасяжнымі, — падкрэслівае Бхаскар Чакраворці, дэкан факультэта міжнароднага бізнесу Флетчарскай школы права і дыпламатыі пры Універсітэце Тафтса. — У значнай ступені менавіта гэтым тлумачацца шматлікія поспехі Маска, а таксама звязаныя з ім эксцэсы».