Расія: жыццё або смерць?

Самы час пераканацца, што пытанне «калі не Пуцін, то хто?» — больш не актуальнае. Правільнае пытанне — «калі не Пуцін, то што?».



Што ж.
 

Галоўнай падзеяй мікраэпохі стаў, вядома, абвінаваўчы прысуд Аляксею Навальнаму і яго сябру Пятру Афіцэраву. Што справа «Кіраўлеса» не варта выедзенай яловай шышкі, амаль усе ведаюць, паўтараць агульнавядомае я не буду.
 

Усе мае сябры і блізкія знаёмыя не дадуць схлусіць: на жаль, менавіта такога сумнага зыходу я і чакаў.
 

Чаму? Таму што рашэнне пасадзіць Навальнага прымалася па-за рамкамі стандартнай палітычнай логікі. Якая, верагодна, патрабавала калі не апраўдаць падсудных, то хоць бы даць ім ўмоўныя тэрміны.
 

Логіка была іншая.
 

З аднаго боку, спрацаваў высокі кремлепадыход, які аднойчы прывёў у турму Міхаіла Хадаркоўскага і Платона Лебедзева. Сітуацыя амаль такая ж.
 

Уладзімір Пуцін, мяркуючы па ўсім (сёння пра гэта можна казаць, маючы магчымасць ацаніць ва ўсіх падрабязнасцях лёсы  легендарных пры жыцці вязняў), схільны разважаць так:
 

а) ты можаш крытыкаваць мяне і маё атачэнне за карупцыю і ўсякія спадарожныя свавольствы, але пры адной умове - ты сам павінен быць чысцей снегу альпійскіх вяршыняў, калі ж не — тады і я цябе магу спытаць пра што-небудзь (памятаеце паркетную палеміку Пуціна з Хадаркоўскім па справе «Паўночнай нафты», 2003 год); розніца паміж намі толькі ў тым, што сёння я Прэзідэнт РФ, а ты — не; заўтрашні ж дзень сам знойдзе сабе ягня на цэласпаленьне;
 

б) Бог усё бачыць, цябе садзяць за тое, чаго ты не рабіў, быць можа, даруючы тое, што ты сапраўды здзейсніў, а другое магло б апынуцца куды страшней першага, не выпадкова Пуцін, калі ў яго пытаюцца пра Хадаркоўскага, увесь час ўпадае ў ўспаміны пра нейкія забойствы, нібы жадаючы сказаць: той, хто атрымаў 13 (11, з улікам скідкі) гадоў за некрадзеную нафту, мог бы пры вядомых абставінах, вызначэннях і дапаўненнях атрымаць і пажыццёвае;

Зрэшты, акрамя логікі Пуціна, які, вядома, вялікі, але нават ва ўмовах цяперашняй РФ далёка не ўсемагутны, ёсць яшчэ логіка «праваахоўных» структур. Якая некалькі змянілася з часоў ГУЛАГа, але не тое каб занадта моцна.
 

У рамках гэтай логікі:
 

а) Следчы камітэт РФ не выйшаў бы на Кіраўскі працэс, калі б не быў упэўнены ў Кіраўскім выніку;
 

Не. Так гэтая машынка не працуе. А як працуе, мы ўсе яшчэ раз пераканаліся.
 

І хіба не было падчас першага і другога хадаркоўска-лебядзеўскіх працэсаў стогнаў на тэму: ну як жа так? бо практычна ні падзеі, ні складу злачынства? «Чаго ні хопішся — нічога няма» (с).
 

І чым справа скончылася? Тым жа, чым і сягоння.
 

Пажадаем Аляксею Навальнаму вялікай мужнасці. Якая ў яго і так павінна быць. Міхаіл Хадаркоўскі, які ў турме не зламаўся і не знік, можа стаць тут поўным прыкладам.
 

Але за апошні час адбыліся і іншыя рэчы. Не такія гучныя і яркія, як галоўная, але таксама знакавыя.

Напрыклад.
 

Дзіўнавата, ці не праўда? Для нацыянальнага лідэра, які да таго ж нядаўна і публічна разышоўся з шматгадовай законнай жонкай.
 

А тым часам, па дадзеных «Левада-цэнтра», рэйтынг Пуціна ўпаў да 29% па ўсёй Расіі і да 21% — у Маскве.
 

Што ўсё гэта разам узятае азначае? Кульмінацыю працэсаў, названых «перабудова-2», сябры мае. Тое, што мы з вамі абмяркоўвалі на гэтай паласе «МК» яшчэ летам 2010 года (Божа, як хутка ляціць час!).
 

Адчужэнне актыўнай часткі грамадства, рускіх адукаваных гараджан, якія склалі касцяк Балотнай плошчы і праспекта Сахарава, ад улады дасягнула крытычнага ўзроўню. І фарш немагчыма пракруціць назад. Нават рэгістрацыя Аляксея Навальнага, Івана Мельнікава, Сяргея Мітрохіна і інш. як легальных кандыдатаў на пасаду мэра Масквы нічога якасна не мяняе. Улада — дакучлівы муж, давер да якога стомленай жонкі (грамадства) згублены. І колькасць букетаў і кампліментаў, якія прыносяцца на алтар аднаўлення былой любові, ужо не мае значэння.
 

Але іншае паўшар'е пры гэтым актыўна-пасіўна супраціўляецца і пасылае прыкладна наступны ўнутраны сігнал: навошта з кімсьці мірыцца і камусьці нешта даказваць, ісці на неабавязковыя, але часам балючыя саступкі, калі і так усё нішто сабе, калі не сказаць — добра ? Нафта стаіць высока, як грудзі юнай прыгажуні, красці можна да бясконцасці, балазе маштаб краіны дазваляе, рэальнага супраціву няма — вунь нават славутая ў стагоддзях Акадэмія навук злілася без ніводнага гуку, калі вырашылі яе імкліва ліквідаваць, каб не блыталася пад вяльможнымі нагамі. Ну і?

Ва ўмовах такой шызафрэніі паступальныя паслядоўныя рэформы, зразумела, немагчымыя. Калі хто забыўся (або не ведае, бо занадта малады), сапраўды гэтак жа было ў канцы савецкай улады. Яшчэ ў траўні-чэрвені 1991 года ў Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС, што была на паўднёвым-захадзе Масквы (там зараз размяшчаецца Федэральная акадэмія дзяржслужбы), праходзілі «круглыя ​​сталы», на якіх вельмі разумныя і добра спакаваныя хлопцы даказвалі, што Савецкі Саюз непадзельны і вечны.
 

Усё, што адбывалася адкрывае перад расійскай апазіцыяй якасна новыя магчымасці. У сілу таго, што менавіта ў гэтых абставінах каласальная, але яшчэ толкам не выкрытая энергія Балотнай плошчы можа не сысці ў пясок. Але для гэтага апазіцыі трэба было б асэнсаваць яе ўласныя памылкі і пралікі. Не тактычныя, але стратэгічныя.
 

Вось я, да прыкладу, супраць суда над Пуціным, дзе і калі б там ні было. У яго ёсць правіны, але ёсць і заслугі. І калі не адмовіцца ад крыважэрнага і пажадлівага погляду на навакольны рускі свет, то нельга лічыць сябе якой бы там ні было сэнсавай альтэрнатывай «крывавага рэжыму».
 

Мы павінны адмовіцца ад важдзісцкай парадыгмы як такой. Нам не патрэбны добры дыктатар замест дрэннага —  праходзілі ў гісторыі, ведаем. Нам патрэбна новая палітычная сістэма. Парламенцкая дэмакратыя еўрапейскага ўзору. Магчыма, у фармаце канстытуцыйнай манархіі. Якая ў цяперашняй гістарычнай абстаноўцы можа быць эфектыўнай альтэрнатывай манархіі абсалютнай, сфарміраванай у поўнай адпаведнасці з ельцынскай Канстытуцыяй 1993 года.
 

У нас цяпер прэзідэнт фактычна сумяшчае функцыі і паўнамоцтвы ўсіх галін улады — выканаўчай, заканадаўчай і судовай. Калі гэта не абсалютная манархія, то што? Канстытуцыйная ж манархія магла б сумясціць святы рытуал улады, гэтак любімы ўсімі намі, з рэальнымі інстытутамі парламентарызму. Пры такой сістэме манарх выконвае прадстаўнічыя і некаторыя балансіровачныя функцыі, выканаўчая ўлада ж цалкам фармуецца заканадаўчай, без удзелу каранаванай асобы.

Так, паляпшэнне кіравання ў дзяржкампаніях і прыватызацыя — гэта добра. Але гэтага занадта мала. Патрэбна рэальная змена мадэлі эканомікі. Да сыравіннага комплексу, ад якога нікуды не дзецца, павінна дадацца нешта яшчэ вельмі істотнае. Напрыклад, транзіт людзей і грузаў паміж Азіяй і Еўропай. Для чаго Расія эксклюзіўна прыдатная, таму што толькі ў яе ёсць такая, так размешчаная тэрыторыя.
 

А лёс мусульманскіх рэгіёнаў Паўночнага Каўказа? А кардынальная рэформа РПЦ МП?
 

І тады мы выйдзем на новы заганны круг айчыннай гісторыі. Які рызыкуе апынуцца зусім апошнім.
 

Таму што цяперашняя Расея ўшчыльную наблізілася да крытычнага ўзросту цывілізацыі — 1200 гадоў. Калі адлічваць ад прыбыцця ў Ноўгарад Рурыка, Трувора і Сінеуса (862 год) як ад адпраўной кропкі нашай дзяржаўнасці.
 

А ў гэтым узросце цывілізацыя вырашае або памерці, або адрадзіцца да новага жыцця.
 

Гэта і ёсць выбар Расіі на сённяшні дзень.

Станіслаў Бялкоўскі, mk.ru