Траціна літоўцаў не жадае бачыць расіян у сваёй краіне. А якое стаўленне да беларусаў?
У лістападзе 2023 года праводзілася сацыялагічнае апытанне, каб вывучыць стаўленне літоўцаў да розных сацыяльных, этнічных, рэлігійных груп і мігрантаў. Вынікі могуць вас здзівіць, піша LRT.lt.
Вынікі апытання былі прадстаўлены аддзелам этнічных даследаванняў Інстытута сацыялогіі Літоўскага Цэнтра сацыяльных навук (ЛЦСН) і няўрадавай арганізацыяй Diversity Development Group з нагоды Міжнароднага дня барацьбы за ліквідацыю расавай дыскрымінацыі. Апытанне праводзілася ў лістападзе 2023 года з мэтай вывучэння стаўлення жыхароў Літвы да розных сацыяльных, этнічных, рэлігійных груп і мігрантаў.
Глядзіце таксама
Па словах Монікі Фрэюте-Ракаўскене, загадчыцы аддзела этнічных даследаванняў ЛСМЦ, цэнтр праводзіць даследаванні стаўлення насельніцтва да розных этнічных, сацыяльных і рэлігійных груп з 2005 года. Раней даследаванні былі прысвечаны стаўленню насельніцтва Літвы да этнічных, расавых і рэлігійных груп, людзей з абмежаванымі магчымасцямі.
Калі колькасць мігрантаў у Літве перавысіла 200 000 чалавек, было вырашана вывучыць стаўленне да трох вялікіх груп мігрантаў — украінцаў, беларусаў і расіян. Таксама было вывучана стаўленне да абагульненых груп — людзей з абмежаванымі магчымасцямі, гомасэксуалістаў, прадстаўнікоў іншых расавых і этнічных груп, прадстаўнікоў іншых нетрадыцыйных хрысціянскіх канфесій, людзей, якія не размаўляюць на літоўскай мове, і мігрантаў.
У першым пытанні жыхарам Літвы было прапанавана адказаць, з кім яны не хацелі б жыць па суседстве
Па словах Монікі Фрэюте-Ракаўскене, у «самым неспрыяльным становішчы» знаходзяцца чатыры групы: людзі з псіхічнымі адхіленнямі (65%), гомасэксуалісты (54%), мусульмане (47%) і мігранты з Расіі (35%). Менш негатыўнае негатыўнае стаўленне зафіксавана да беларусаў: 18% рэспандэнтаў паказалі, што не хацелі б жыць побач з імі.
Моніка Фрэютэ-Ракаўскене / J. Stacevičiaus / LRT nuotr.
«Сацыяльная дыстанцыя высокая з асобамі, якія не размаўляюць па-літоўску (22%), асобамі іншых нетрадыцыйных нехрысціянскіх канфесій (22%), з асобамі c іншым колерам скуры (19%), асобамі іншай расы (18%), асобамі іншай этнічнай групы (18%), а самая нізкая — з мігрантамі з Украіны (12%)», — адзначыла экспертка.
Са слоў сацыёлага, мігранты з Расіі ўспрымаюцца як выхадцы з краіны-агрэсара, якая справакавала вайну ва Украіне, а мігранты з Украіны — як вайсковыя ўцекачы, якія пацярпелі ад уварвання. Менш негатыўнае стаўленне зафіксавана да беларусаў: 18% рэспандэнтаў пазначылі, што не хацелі б жыць побач з імі.
Па словах эксперткі, пры параўнанні даных з 2022 годам відаць, што сацыяльная дыстанцыя з названымі групамі павялічваецца, што адлюстроўвае пераважную ў грамадстве стыгму ў дачыненні да псіхічнай інваліднасці, з якой людзі не хочуць сутыкацца або казаць пра яе публічна.
«Рост негатыўнага стаўлення да гомасэксуалістаў — з аднаго боку, я трохі здзіўленая тым, што арганізуецца Baltic Pride, і што людзі паступова пачынаюць казаць пра гомасэксуалістаў публічна, абмяркоўваць праблемы, з якімі яны сутыкаюцца. Пацвярджаюцца і выяўленыя ў іншых сацыяльных даследаваннях тэндэнцыі да нецярпімасці грамадства да гомасэксуалістаў і ненавісніцкіх выказванняў у іх адрас», — сказала яна.
Глядзіце таксама
На яе думку, дыстанцыяванне ад іх пункту гледжання павялічылася яшчэ і таму, што ў апошнія два гады ў парламенце абмяркоўваўся закон аб партнёрстве і альтэрнатыўныя версіі. Таксама вяліся размовы аб адмове ад ратыфікацыі Стамбульскай канвенцыі, дзе падымаліся пытанні, звязаныя з гомасэксуальнасцю.
Па словах Монікі, калі паглядзець на даныя за апошнія дзесяць гадоў, то згаданыя групы, з якімі літоўцы не хочуць жыць і працаваць, застаюцца нязменнымі.
Траціна апытаных не хоча працаваць з нелітоўцамі
Па словах загадчыцы аддзела этнічных даследаванняў, папярэднія даследаванні паказвалі, што літоўцы былі больш добразычлівыя ў дачыненні да вышэйзгаданых груп, але «тэндэнцыі даволі дзіўныя».
Паводле яе слоў, даследванне паказвае, што нежаданне працаваць з людзьмі, якія не размаўляюць па-літоўску, больш (34%), чым з мусульманамі (33%). Аднак найбольшая дыстанцыя ў гэтым пытанні захоўваецца ў дачыненні да людзей з псіхічнымі адхіленнямі (61%) і гомасэксуалістаў (40%).
«Гэта звязана з тэндэнцыяй, абумоўленай вайной Расіі ва Украіне, зніжэннем прэстыжу рускай мовы ў грамадстве і дыскусіямі пра стаўленне насельніцтва да пашырэння выкарыстання рускай мовы ў публічнай прасторы і паўсядзённых сітуацыях. Руская мова становіцца мовай зносін з мігрантамі з Украіны, Беларусі і Расіі», — сказала яна.
Паводле яе слоў, у параўнанні з апытаннем 2022 года сацыяльная дыстанцыя ў адносінах да ўсіх груп насельніцтва павялічылася, асабліва ў адносінах да асоб з псіхічнымі адхіленнямі (на 18%), гомасэксуалістаў (на 16%) і асоб, якія не размаўляюць па-літоўску (на 11%).
Глядзіце таксама
Кястуціс Грумодас, супрацоўнік няўрадавай арганізацыі «Diversity Development Group», кажа, што па выніках даследавання відаць, што дыстанцыя паміж большасцю сацыяльных груп павялічваецца. Літоўцы лічаць, што ўцекачы могуць уплываць на грамадства і дзяржаву хутчэй негатыўна, чым пазітыўна, і што СМІ адыгрываюць станоўчую ролю ў фармаванні стаўлення да іх.
Рэпрэзентатыўнае апытанне насельніцтва Літвы было праведзенае ў перыяд з 16 да 27 лістапада 2023 года.
Ініцыятарамі апытання выступілі аддзел этнічных даследаванняў ЛЦСН і няўрадавая арганізацыя «Diversity Development Group». Апытанне было праведзена Baltijos tyrimai, літоўска-брытанскай кампаніяй па даследаванні рынку і грамадскай думкі. У апытанні прынялі ўдзел 1018 грамадзян Літвы.