У Ізраілі асцерагаюцца выдачы Міжнародным крымінальным судом ордэра на арышт кіраўніцтва краіны

Le Monde, спасылаючыся на інфармаваную крыніцу ў Гаазе, называе выдачу ордэраў «непазбежнай падзеяй». Біньямін Нетаніягу заявіў, што Ізраіль пад яго кіраўніцтвам «ніколі не дапусціць ніякіх спроб МКС падарваць неад'емнае права краіны на самаабарону».

У Ізраілі лічаць, што Міжнародны крымінальны суд (МКС) рыхтуецца выдаць ордэры на арышт некалькіх высокапастаўленых кіраўнікоў краіны, уключаючы прэм'ер-міністра Біньяміна Нетаніягу, піша выданне «Медуза» са спасылкамі на міжнародныя інфармацыйныя агенцтвы. 

У самім судзе гэтую інфармацыю афіцыйна не камэнтуюць. Аднак, як даведаліся журналісты Reuters, пракуроры МКС дапыталі супрацоўнікаў дзвюх бальніц, якія сталі мэтамі ізраільскіх ваенных падчас наземнай аперацыі ў сектары Газа, а Нетаніягу выказаў сваю занепакоенасць магчымым рашэннем МКС у размове з прэзідэнтам ЗША Джо Байдэнам.

Ні Ізраіль, ні ЗША юрысдыкцыю МУС не прызнаюць — але ордэры на арышт могуць стварыць ізраільскаму кіраўніцтву значныя складанасці, а чыноўнікі апынуцца ў адным шэрагу з такімі кіраўнікамі дзяржаў, як былы прэзідэнт Судана Амар аль-Башыр і прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін, абвінавачаны ў незаконнай дэпартацыі украінскіх дзяцей.

Паведамленні аб падрыхтоўцы Міжнародным крымінальным судом ордэраў на арышт некалькіх чыноўнікаў у кіраўніцтве Ізраіля пачалі з'яўляцца ў сярэдзіне красавіка. Адным з першых аб гэтым напісаў ізраільскі тэлеканал N12 са спасылкай на крыніцы.

Па дадзеных N12, даведаўшыся аб меркаваных планах МУС, Нетаніягу тэрмінова сустрэўся з міністрам па стратэгічных пытаннях Ронам Дэрмерам, міністрам юстыцыі Ярывам Левінам і міністрам замежных спраў Ісраэлем Кацам, каб звярнуцца да заходніх саюзнікаў па дапамогу. Акрамя таго, прэм'ер-міністр абмеркаваў пытанне аб выдачы ордэраў МУС з брытанскімі і нямецкімі чыноўнікамі, якія наведвалі Ізраіль, пісаў N12.

Ізраіль 6 месяцаў у вайне супраць ХАМАС: што далей?

Некаторыя падрабязнасці з'явіліся праз 10 дзён — пасля таго, як 28 красавіка пра магчымыя ордэры на арышт напісала газета The New York Times, якая паразмаўляла на ўмовах ананімнасці з пяццю ізраільскімі і замежнымі чыноўнікамі. Потым выйшлі публікацыі і ў іншых заходніх СМІ.

У ліку тых, на каго могуць быць выдадзены ордэры, суразмоўцы журналістаў акрамя Нетаніягу назвалі міністра абароны Ізраіля Ёава Галанта і кіраўніка Генштаба Херцы Халеві. Акрамя таго, як мяркуюць суразмоўцы NYT, суд разглядае ордэры на арышт лідэраў ХАМАС — але іх імёны не называюцца.

Іншых падрабязнасцей адносна падрыхтоўкі ордэраў заходнія выданні высветліць не змаглі. На якой падставе яны могуць быць выдадзены (калі падрыхтоўка да іх выдачы ўвогуле ідзе) — таксама невядома.

Крыніца The Times of Israel згадвае абвінавачанне ў тым, што Ізраіль «наўмысна марыў голадам» палестынцаў у сектары Газа.

Ізраільскія чыноўнікі не ўдакладняюць, якая інфармацыя прывяла іх да гэтых высноваў і гавораць, што не ведаюць, на якой стадыі знаходзіцца працэс у МКС. У самім судзе паведамленні аб ордэрах на арышт афіцыйна не каментуюць — а пракурор МКС Карым Хан толькі пацвердзіў, што яго каманда вядзе распачатае яшчэ ў 2021 годзе расследаванне ваенных злачынстваў у сектары Газа і на Заходнім беразе Ярдана. Адна з крыніц NYT лічыць, што ордэры на арышт звязаныя менавіта з ім. 

Антысэмітызм захоплівае сьвет. «Няхай Бог пашкадуе Гітлера, калі зямля ачысьціцца ад габрэяў, будзе мір»

Le Monde, спасылаючыся на інфармаваную крыніцу ў Гаазе, дзе знаходзіцца МКС, называе выдачу ордэраў «непазбежнай падзеяй».

Па словах суразмоўцы газеты, любая заява пракурора аб ордэры на арышт павінна быць ухваленая трыма суддзямі — і гэты этап, як ён кажа, ужо завершаны.

Разам з гэтым, як даведаўся Reuters, у панядзелак, 28 красавіка, пракуроры МУС дапыталі супрацоўнікаў двух найбуйнейшых бальніц у сектары Газа — шпіталя Аль-Шыфа на поўначы і шпіталя Насер у паўднёвай частцы анклава. Адна з крыніц агенцтва паведаміла, што паказанні, узятыя ў супрацоўнікаў бальніц, могуць стаць часткай расследавання МКС, аднак іншых дэталяў не прывёў.

Ні Ізраіль, ні ЗША не прызнаюць юрысдыкцыю МКС, і калі ордэр будзе выдадзены, абавязацельствы арыштаваць Нетаніягу няма ні ў першпц, ні ў другой краіны. Тым не менш, у Ізраілі «сур'ёзна заклапочаныя» працэсамі, якія ідуць у судзе. Пры гэтым Палестына ўваходзіць у склад удзельнікаў МКС (усяго ў ім 124 краіны, якія падпісалі Рымскі статут), і таму суддзі лічаць, што іх юрысдыкцыя распаўсюджваецца на сектар Газа і Заходні бераг Іардана.

75 гадоў пасьлядоўнай адмовы ад міру. Дык за што змагаюцца палестынцы?

Біньямін Нетаніягу заявіў 26 красавіка, што Ізраіль пад яго кіраўніцтвам «ніколі не дапусціць ніякіх спроб МКС падарваць неад'емнае права краіны на самаабарону».

«Хоць рашэнні, прынятыя судом у Гаазе, не паўплываюць на дзеянні Ізраіля, яны створаць небяспечны прэцэдэнт, які пагражае ваенным і публічным асобам», – напісаў Нетаніягу.

Паводле інфармацыі NBC News, Ізраіль таксама «працуе па дыпламатычных каналах», каб паспрабаваць спыніць выдачу ордэраў. З падобнай просьбай Біньямін Нетаніягу звярнуўся і да прэзідэнта ЗША Джо Байдэна, піша выданне Axios са спасылкай на двух ізраільскіх чыноўнікаў. Па словах суразмоўцаў Axios, сваю занепакоенасць прэм'ер-міністр Ізраіля выказаў Байдэну падчас тэлефоннай размовы, у часе якой лідэры дзвюх краін таксама абмеркавалі перамовы па вызваленні ізраільскіх закладнікаў.

Амерыканскія чыноўнікі ў размове з Axios адзначылі, што няўрадавыя арганізацыі і некалькі дзяржаў, якія ўваходзяць у склад МКС, ціснуць на пракуратуру з тым, каб яна прыняла рашэнне аб выдачы ордэраў на арышт. Аднак члены кангрэса ЗША ад абедзвюх партый, як стала вядома выданню, папярэдзілі суд, што такія ордэры будуць сустрэты «зваротнымі мерамі», а ў распрацоўцы знаходзіцца законапраект аб санкцыях у дачыненні да службовых асоб суда.

Белы дом адмовіўся каментаваць Axios размову Нетаніягу з Байдэнам, але заявіў, што «МКС не валодае юрысдыкцыяй у гэтай сітуацыі, і мы не падтрымліваем яго расследаванне».

Акрамя таго, магчымай выдачай ордэраў на арышт ізраільскага кіраўніцтва заклапочаныя і краіны G7, якія асцерагаюцца, што гэты крок прывядзе да зрыву перамоваў паміж Ізраілем і ХАМАС аб вызваленні закладнікаў і спыненні агню ў сектары Газа. Такую ж занепакоенасць, як піша Axios, выказваюць і ў ЗША.

Міжнародны крымінальны суд мае паўнамоцтвы пераследаваць асоб, якія падазраюцца ў ваенных злачынствах, генацыдзе і злачынствах супраць чалавечнасці. Пры гэтым судзіць абвінавачаных завочна ён не можа, але і арыштаваць кіраўніка дзяржавы, якая не ратыфікавала Рымскі статут, немагчыма. Аднак ордэр МКС, калі ён будзе выдадзены, можа як мінімум стварыць цяжкасці для перамяшчэння чыноўнікаў, якія будуць пад пагрозай арышту ў іншых краінах, якія прызнаюць юрысдыкцыю МКС.

Акрамя таго, як адзначае NYT, гэтае рашэнне можа прывесці да «стыгматызацыі» — таму што фігуранты патрапяць у адну катэгорыю з такімі замежнымі лідэрамі, як зрынуты прэзідэнт Судана Амар аль-Башыр і прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін, абвінавачаны ў незаконнай дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый.