У «капальнях цара Саламона» выявілі абарончыя ўмацаванні

Археолагі з універсітэта Тэль-Авіва знайшлі ў даліне Тымна на поўдні Ізраіля ўмацаваныя вароты, якія размяшчаліся на тэрыторыі старажытных медных капалень.

Тут жа навукоўцы выявілі загоны для жывёлы і шмат добра захаваных арганічных матэрыялаў, датаваных прыкладна X стагоддзем да нашай эры — часам праўлення біблейскіх цароў Давіда і Саламона. Поўнае апісанне знаходак, зробленых яшчэ ў 2014 годзе, прыводзіцца ў нядаўнім даследаванні, апублікаваным у нумары Journal of Archaeological Science: Reports.
Медныя радовішчы ў Тымна распрацоўваліся пачынаючы з V або VI тысячагоддзях да нашай эры. У X стагоддзі да нашай эры радовішча знаходзіліся на тэрыторыі Ідумэйскага (Эдомскага) царства, апісанага ў Старым Запавеце і старажытнаегіпецкіх крыніцах. Побач з месцам здабычы знаходзіліся медзеплавільныя печы. Руду здабывалі тут да VII стагоддзя нашай эры, пакуль запасы медзі не скончыліся.
Старажытныя капальні былі выяўленыя ў 1934 году амерыканскім археолагам Нэльсанам Глюкам (Nelson Glueck). Ён датаваў знаходку X стагоддзем да нашай эры і назваў іх «капальнямі цара Саламона». Пасля гэтага археолагі розных краін перыядычна праводзілі тут раскопкі. Ізраільскія археолагі пачалі даследаваць радовішча ў Тымна ў 2012 годзе. Двума гадамі пазней яны знайшлі на тэрыторыі адной з медзеплавільных вытворчасцей, размешчанай на ўзгорку, умацаваныя вароты, а побач з імі — загоны для жывёлы. Тут жа даследнікі выявілі кавалкі руды, керамічныя чарапкі, а таксама добра захаванае за 3000 гадоў у сухім клімаце насенне і пылок раслін, косці і памёт хатніх жывёл (аслоў і, верагодна, быкоў) і кавалкі тканіны і вяровак.

На думку даследніаў, знаходкі сведчаць аб тым, што жывёл, прадукты і ваду, неабходную для вытворчасці і для выжывання людзей, дастаўлялі ў Тымна здалёку, магчыма, з узбярэжжа Міжземнага мора ці з Юдэі. Даліна знаходзіцца ў пустыні, бліжэйшая крыніца прэснай вады знаходзілася больш чым у 15 кіламетрах, а дажджоў тут практычна няма. Таму вырошчваць сельскагаспадарчыя культуры і разводзіць быдла паблізу радовішча было немагчыма. Тым не менш навукоўцы знайшлі косці фінікаў, алівак, фісташак і інжыра, насенне злакавых невядомага паходжання і нават рыбныя косткі. Гэтыя знаходкі, а таксама шматлікія артэфакты, звязаныя з медзеплавільнай вытворчасцю, сведчаць пра тое, што тут жылі толькі кваліфікаваныя майстры, якія займаліся выплаўленнем. Яны ставіліся да эліты тагачаснага грамадства і маглі дазволіць сабе харчавацца садавінай і рыбай. Рабочыя, занятыя ў горнаруднай вытворчасці, магчыма, жылі ў іншым месцы.
Важная роля адводзілася жывёлам — аслам і быкам, якія не толькі выкарыстоўваліся пры вытворчасці медных вырабаў, але і служылі клуначнымі жывёламі, без якіх гандаль была б немагчымая. Як паказаў аналіз памёту, знойдзенага ў загонах, жывёл кармілі сенам і вінаградным жмыхом; гэта кажа пра тое, што іх высока шанавалі і заляцаліся за імі.
Знойдзеныя ўмацаваныя вароты былі часткай ахоўных збудаванняў. Даследнікі не знайшлі доказаў таго, што тут вяліся актыўныя баявыя дзеянні. Але пра тое, што на ўзгорку знаходзіліся ўмацаванні, сведчаць захаваныя па перыметры ўзгорка рэшткі сцен, а адзіная зручная сцяжынка на ўзгорку вядзе да брамы. Медзь у той час была асноўным металам, з якога рабілі зброю і прылады працы; выплаўленне медзі была адной з самых выгадных вытворчасцяў. Нядзіўна, што кіраўнікі навакольных дзяржаў былі не супраць прыбраць да рук радовішча ў Тымна. У Старым Запавеце распавядаецца пра бітву войскаў цара Давіда і едамітаў недалёка ад капалень і пра тое, як іудзеі размясцілі ў даліне ваенны гарнізон. І хоць навукоўцы аспрэчваюць пэўнасць падзей, апісаных у Старым Запавеце, па словах кіраўніка раскопак, доктара Эрэц Бэн-Іосіфа, у дадзеным выпадку вынікі археолагаў не супярэчаць старажытным паданняў.

Раней група пад кіраўніцтвам Бэн-Іосіфа паведамляла пра знаходку ў капальнях Тымна рэшткаў льняных і шарсцяных тканін, датаваных прыкладна X стагоддзем да нашай эры. Мяркуючы па вырабах і ўзорах, гэта былі дарагія тканіны, якія, верагодна, насілі кваліфікаваныя майстры-гутнікі.
Паводле nplus1.ru