Ці маюць беларусы грошы «на чорны дзень»?

Нашыя суайчыннікі распавялі «Люстэрку», колькі часу яны змогуць пражыць на зберажэнні, калі раптам застануцца без заробку.

Васіль (імёны герояў зменены) жыве ў Мінску, ён — рабочы на прыватным прадпрыемстве, якое займаецца вытворчасцю і апрацоўкай металу. Яго месячны заробак — каля 1500 рублёў, часам выходзіць больш. Мужчына імкнецца адкладаць мінімум 10% ад заробку, гэтыя грошы ён захоўвае ў далярах і еўра, сродкі нікуды не ўкладвае. Кажа, што "не гатовы рызыкаваць цяпер". Частка яго заробку ідзе на пагашэнне крэдытаў і аплату камуналкі. 

Жонка мужчыны таксама працуе, але памеру яе заробку ён не ведае. Нейкую суму са свайго заробку жонка марнуе пры паходах у краму, астатняе яго "не хвалюе".

— Калі я звольнюся або звольняць, то на абавязковыя штомесячныя плацяжы (крэдыты, камуналка) мне хопіць мінімум на 31 месяц. Але гэта без уліку марнаванняў на ежу. Калі сядзець дома і не зарабляць грошы нават на прадукты, то запасу хопіць на 20 месяцаў.

Маргарыта жыве ў райцэнтры і працуе прадаўцом у сеткавай краме. За месяц яе заробак складае прыкладна 800 рублёў.

— Гэтых грошай мала для жыцця. Бо я ў разводзе і адна гадую дачку. Бацька дзіцяці аліментаў не плаціць, я ўжо некалькі разоў скардзілася судовым выканаўцам на гэта, але воз і цяпер там, — распавяла Маргарыта.

Жанчына кажа, што адкласці нават маленькую суму ў яе няма магчымасці — усе грошы сыходзяць на камуналку і паўсядзённыя марнаванні. Часам жанчына карыстаецца картай растэрміноўкі.

— Вось і выходзіць кругазварот: бяру ў растэрміноўку, каб на ўсё хапіла, потым яе трэба аддаваць. Пагасіла доўг — грошай зноў няма, даводзіцца зноў карыстацца растэрміноўкай.

— У маёй працы ёсць адзін плюс — я магу купіць тавары на зніжцы, таксама часам кіраўніцтва дазваляе нам купіць па мінімальнай цане прадукты, тэрмін прыдатнасці якіх вось-вось скончыцца. Напрыклад, гэта свежае мяса ці фарш, я іх купляю і кладу ў маразілку. А грошай на чорны дзень у мяне даўно не было.

Іван з жонкай і дзіцём дашкольнага ўзросту жывуць у Мінску, мужчына працуе дальнабойшчыкам у літоўскай фірме і ездзіць па Еўропе. Яго заробак — 2600 еўра (каля 9090 рублёў па курсе Нацбанка Беларусі на 9 студзеня) у месяц, але адпускныя кіроўцам не плацяць. Жонка Івана таксама працуе, яна атрымлівае 800-1000 рублёў за месяц.

— Некалькі гадоў таму мы купілі кватэру ў новабудоўлі, гэта была наша мара, таму што жылі 20 гадоў у здымных кватэрах. Цяпер усе грошы сыходзяць, каб прывесці жыллё ў парадак. Прыкладна 1000 рублёў штомесяц у нас сыходзіць на выплату крэдыту, аплату камуналкі і дзіцячага сада, — распавёў аб сямейных марнаваннях Іван.

Мужчына адзначыў, што ім яшчэ трэба прыкладна 5000-6000 еўра (каля 17480-20970 рублёў), каб новая кватэра была ў парадку. Каб выдзеліць гэтыя грошы, ім даводзіцца эканоміць: па кавярнях і тэатрах яны ходзяць вельмі рэдка, адпачываюць у вёсцы.

— Калі сапраўды, то нам нават бракуе грошай на добрае адзенне. Усё лепшае мы аддаём дзіцяці — апранаем, аплачваем гурткі, купляем развівалкі. Нам ужо па рэшткавым прынцыпе.

— Калі я застануся без працы, то пражывём мы месяцы тры-чатыры. Потым, каб працягнуць, трэба будзе прадаць аўтамабіль, атрыманых грошай хопіць яшчэ на шэсць-восем месяцаў. А потым трэба адпраўляцца жыць да бацькоў.

Андрэй расказаў, што бацькі яго былі небагатыя, а таму ён з дзяцінства прывучаны збіраць грошы. Калі яму было каля васьмі гадоў, збіраў бутэлькі і збіраў грошы "на тое, на вось". Гадоў у 12 хлопчык назапасіў на мікрахвалёўку. Звычку адкладаць грошы ён перанёс і ў дарослае жыццё.

— У розны час заначка то расла, то памяншалася за кошт таго, што купляў машыну, было вяселле, будаваў дом, — успамінае мужчына.

Да канца 2000-х Андрэй зьехаў працаваць у Польшчу на будоўлю. У той час у Беларусі заставаліся ягоная жонка (тады яна была ў дэкрэце) і двое дзяцей. Мужчына ўзгадвае, што дэкрэтных выплат тады не хапала, таму мужчына купляў у Польшчы тавары танней — частка ішла на патрэбы сям'і, нешта перапрадавалі.

У 2019 годзе Андрэй дзякуючы эканомнаму расходаванню грошай сабраў 4000 долараў (на сёння гэта амаль 13 000 рублёў). Ён вырашыў перавезці сям'ю ў Польшчу, і гэтыя сродкі патрэбны былі на добраўпарадкаванне на новым месцы.

— Частку заначкі я выдаткаваў на кауцию (заклад, які даюць гаспадару арэнднага жылля. — Заўвага. рэд.), астатняя так і засталася некранутай, змаглі ўкладвацца ў мой заробак. Потым жонка пайшла на працу, жыццё пайшло ўгору. Мы змаглі дазволіць сабе падарожжы, новае адзенне, куплю мэблі. Нават набылі машыну для здачы яе ў арэнду.

Назапашванні ў сям'і падраслі—- за кошт таго, што было прададзена жыллё ў Беларусі. Цяпер яны складаюць прыкладна 70 000 даляраў (амаль 224 000 рублёў), іх захоўваюць на карце ў далярах і еўра прыкладна ў суадносінах 70/30. Цяпер у планах беларусаў — узяць жыллё ў іпатэку ў Польшчы, але калі штомесячны даход упадзе, то Андрэй не бачыць нічога страшнага, каб улезці ў заначку.

— Калі не працаваць, то назапашаных грошай хопіць нам гады на тры. Але тое, што мы будзем жыць толькі на гэтыя грошы, наўрад ці адбудзецца. Дарэчы, ужо быў момант, што ў мяне не было працы, перабіваўся тады дробнымі заробкамі — паправіць разетку, павесіць карніз. Дзякуючы гэтым момантам заначка не моцна пакутавала. Але нават калі ўявіць, што ў мяне не будзе працы, то заробак мае жонка. З яе заробку на сямейныя выдаткі штомесяц не будзе хапаць каля 300 долараў (каля 960 рублёў).

Марына таксама навучылася збіраць грошы з дзяцінства — адкладала з тых, што ёй выдавалі на кішэнныя выдаткі, падарункаў, прызавых выплат са спаборніцтваў. Потым збірала запасы са стыпендыі, заробкі. Пераводзіла грошы ў еўра ці даляры, складала ў канверт і хавала яго ў надзейнае месца.

— У 2019-м на назапашаныя грошы я з'ездзіла ў першы раз у жыцці на адпачынак. Пасля былі яшчэ некалькі бюджэтных паездак.

Тры гады таму дзяўчына на пару месяцаў з'ехала з Беларусі ў Літву, частку назапашаных грошай яна забрала з сабой. Потым выявілася, што вярнуцца на радзіму немагчыма, эміграцыя зацягваецца. Грошай Марыне не хапала, сваякі перадалі ёй заначку, якую яна пакідала дома, але не спяшалася яе марнаваць.

— Я атрымала статус бежанца, з ім выдавалі дапамогу, кампенсавалі кошт арэны жылля, ужо можна было працаваць. Знайшла афіцыйную працу, і хоць заробак быў невялікі, мяне ўсё задавальняла. І зноў змагла адкладаць грошы, хоць і пакрысе — 50-100 еўра (каля 174-349 рублёў).

Мінулай восенню Марына прачытала кнігу «Багаты тата, бедны тата». Адтуль дзяўчына запомніла фразу аб тым, што "пустая справа разлічваць на тое, што дзяржава цябе падтрымае, калі ты будзеш старым і хворым".

— У маёй знаёмай была якраз такая сітуацыя: яна захварэла і не магла працаваць, яе звольнілі, медыцынскія паслугі ў ЕС сталі для яе платнымі. Таму я накіравалася на кансультацыю ў банк, дзе даведалася пра інвестыцыі ў фонды.

Марына пачала інвеставаць у некалькі фондаў. У адну кампанію яна ўклала грошы, якія ёй перадалі зь Беларусі. Таксама ў яе быў уклад у банку, куды яна паклала назапашванні за 2023 год.

— Калі скласці ўсё, што ў мяне ёсць, то два месяцы я дакладна пражыву без заробку, нават калі не буду атрымліваць дадатковых выплат (дапамогі бежанца і кампенсацыю арэнды жылля). Але калі мяне звольняць, то я буду мець права на дапамогу па беспрацоўі, ён крыху дапаможа, калі ўлічыць яго, то тады мне хопіць грошай на 3-4 месяцы. Але я ўвесь час шукаю новыя спосабы зарабіць, думаю развіваць сваю творчасць у сацсетках.

Па дадзеных сацапытання кампаніі SATIO, якая займаецца маркетынгавымі даследаваннямі, толькі кожны дзясяты беларус забяспечаны зберажэннямі на больш за паўгода жыцця, калі ў яго не будзе крыніцы даходаў.

Амаль у кожнага трэцяга з апытаных грошай хопіць менш як на месяц.