Год якасці: ці ёсць што захоўваць з часоў БССР?

Абвяшчэнне 2024 года годам якасці пад лагатыпам ГОСТу з савецкіх часоў выклікала ў беларусаў супярэчлівыя рэакцыі. Узняць якасць жыцця ў краіне, дзе большасць набытых рэчаў не здольная вытрымаць нават адзін сезон выкарыстання, а дарогі даводзіцца латаць кожную вясну, было б няблага.

Але падобна, што год якасці разглядаецца ўладамі зусім з іншага пункту гледжання — як самарэклама кіраўніцтва краіны, якое здолела захаваць той самы ўзровень тавараў і паслуг, як у БССР. Ці сапраўды мы захвалі тую якасць, і ці было што захоўваць, разважае «Штодзень».

Наколькі адпавядае рэчаіснасці постсавецкі міф аб звышякасці зробленага ў Беларусі? Усё залежыць ад крытэрыяў ацэнкі. Возьмем тое, што абавязкова набывае кожны беларус — прадукты харчавання. На фоне нясмачных, напампаваных кансервантамі, стабілізатарамі і г.д. прадуктаў ва Украіне ці Расіі асобныя гатункі нашых цукерак ці каўбасы, насамрэч, выглядаюць добрым таварам. Але калі параўнаць з ежай, напрыклад, у Італіі, дзе істотную долю рынку займаюць традыцыйныя цалкам натуральныя прадукты (на жаль, у апошняе дзесяцігоддзе і яны патроху здаюць пазіцыі пад ціскам фастфудызацыі і таннейшых хімічных тавараў), становіцца жудасна ад таго, што мы вымушаны есці. Калі смак — справа густу, то складнікі на цэтліках — бясспрэчная крыніца даных для аналізу.

У звычайным італійскім гіпермаркеце можна набыць цэльназерневы хлеб, дзе акрамя мукі, солі і вады, можа, толькі дрожджы. У нас нават у рамесным хлебе — пераважна мука вышэйшага гатунку, а ў тым, што ў краме, чаго толькі няма: цукар, клейкавіна, разрыхляльнікі, харчовыя дадаткі ці гатовыя сумесі і гэтак далей. У Італіі без праблем можна знайсці паўнавартаснае цэльнае малако ці ёгурт з яго. Малако з беларускай крамы не скісае, як належыць, не пераўтвараецца ў прастаквашу, а ёгурт з абястлушчанага малака — звычайная рэч. Не кажам ужо пра селядзец у пакунках з узмацняльнікамі смаку і водару, кансервантамі.

Яны не бачаць, колькі грошай выдаткоўваюць бацькі на рэпетытараў праз нізкую якасць адукацыі, якія чэргі ў прыватных клініках праз нізкую якасць дзяржаўных медпаслуг. Не ездзяць турысты і ў тралейбусах, якія ламаюцца штодня. Не перажываюць вандроўнікі і беларускі капрамонт, пасля якога стаякі і дах цякуць, святло ў пад’ездах не гарыць. Не даводзіцца ім губляць ураджай падчас жніва, бо беларускі камбайн зламаўся так, што паспрабуй напраў. …Дык дзе ж яна ёсць, тая слынная беларуская якасць?

Беларусаў рыхтуюць да «савецкай якасці» альбо да дэфіцыту?

Пад знакам пытання застаецца і тое, ці варта вяртацца да савецкіх стандартаў якасці прадукцыі. Каб гісторыя магла чаму-небудзь навучыць, патрэбны ўсебаковы аналіз, без ідэалізацыі і эмоцый. З аднаго боку, не адно пакаленне з настальгіяй згадвае «смак з дзяцінства» цукерак ці масла.

А ўзровень сэрвісу? Цалкам натуральны і смачны эклер нярэдка прадаваўся ў камплекце з такім хамствам і абыякавасцю, што цяжка было атрымаць ад прысмака сапраўдную асалоду.

Таму ўзяць за арыенцір савецкія ГОСТы з мэтай аптымізацыі нарматыўных актаў было б няблага. Але рабіць гэта варта не на падмурку настальгіі па савецкіх часах, а на папулярызацыі ідэй экалагічнай прагрэсіўнасці і здаровага ладу жыцця, прапаганды сярод беларусаў больш высокіх жыццёвых стандартаў.

Ці атрымаецца гэта ў тых, хто дзесяцігоддзямі прывучае беларусаў да думкі «не паміраем з голаду, як было падчас вайны, значыцца, жывём добра»? Будзе вельмі цікава глядзець на адчайныя спробы дасягнуць гэтай высокай мэты выключна праз абвяшчэнне 2024-га «Годам якасці» і завярэнні, што зробленае ў Беларусі не ламаецца, малавядомай аўтаркі непапулярных песень. 

Ставімся да гэтага як да камедыі і запасаемся папкорнам (калі, канешне, здолееце адшукаць у Беларусі папкорн прымальнай якасці).

«Няўжо Лукашэнка думае, што калі тавару прысвоіць Знак якасьці, яго будуць ахвотней купляць?»