Казакевіч: Не выключаю, што схему бязвізавага ўезду замежнікаў паспрабуюць выкарыстаць для адбудовы «паралельнага імпарту»

Палітолаг Андрэй Казакевіч расказвае ў інтэрв'ю «Филину» — пра падаплёку бязвізавага рэжыму для грамадзян Польшчы.

Беларусь дазволіла грамадзянам Польшчы бязвізавы ўезд з 1 ліпеня па 31 снежня 2022 года, пры гэтым ПЦР-тэст не патрэбны, а колькасць паездак не абмежаваная (толькі агульны тэрмін знаходжання ў краіне па бязвізе не можа перавышаць 90 дзён на год). Як паведаміў Дзяржаўны памежны камітэт, гэта было зроблена «ў мэтах падтрымання добрасуседскіх адносін».
Аднак ёсць цэлы шэраг прычын, па якіх прыязнасць і добрасуседства — апошняе, ува што верыцца ў цяперашняй сітуацыі. Напрыклад, шматлікія абвінавачанні з вуснаў Лукашэнкі на адрас Польшчы, якая быццам бы жадае захапіць і Заходнюю Беларусь, і Заходнюю Украіну «адхапіць».
Плюс распачатая ў 2021 годзе крымінальная справа супраць кіраўніцтва «Саюза палякаў», якая вылілася ў маштабную зачыстку актывістаў. Не забудзем таксама міграцыйны крызіс, які прымусіў Польшчу будаваць плот на мяжы з Беларуссю — толькі нядаўна завяршылася ўзвядзенне пяціметровай «жалезнай сцяны».
Польскае МЗС рэкамендавала сваім грамадзянам устрымацца ад паездак у Беларусь. І ўсё-ткі, як расказалі чытачы «Филина», у першыя дні «бязвізу», якія выпалі на выхадныя, колькасць машын з польскімі нумарамі ў пунктах пропуску павялічылася.
На што на самой справе разлічвае рэжым Лукашэнкі і чаго ў рашэнні аб бязвізе больш: банальнага эканамічнага разліку на прыток у краіну валюты, прапагандысцкай рыторыкі або палітычнага меседжа Захаду?
— Думаю, перш за ўсё, эканамічны разлік, — кажа палітолаг, дырэктар інстытута «Палітычная сфера» Андрэй Казакевіч. — У сувязі з тым, што цяпер гандлёвыя сувязі з Захадам вельмі абмежаваныя, то плынь прыватных асоб, магчыма, нейкім чынам палепшыць сітуацыю.
Хоць, вядома, сцвярджаць гэта рана — трэба будзе глядзець лічбы ў дынаміцы. У выпадку з Латвіяй і Літвой, у дачыненні да якіх бязвізавы рэжым дзейнічае з сярэдзіны красавіка, паток да яго прыняцця быў значна меншы.
Грамадзяне Польшчы, якія прыязджаюць у Беларусь, пагаджаецца палітолаг, сапраўды будуць купляць беларускія тавары і запраўляцца мясцовым таннейшым бензінам.
— З іншага боку, дзякуючы гэтым прыватным паездкам, магчыма, будзе забяспечаны нейкі новы канал імпарту, — мяркуе Казакевіч. — Не выключаю, што схему бязвізавага ўезду замежнікаў паспрабуюць выкарыстоўваць і для адбудовы так званага «паралельнага імпарту».
На мой погляд, менавіта гэтыя меркаванні ў асноўным паўплывалі на рашэнні беларускіх уладаў. Чыста ідэалагічнай або сімвалічнай ролі тут няшмат. Рыторыка Лукашэнкі як была, так і будзе далей заставацца даволі жорсткай, накіраванай на ўзмацненне антызаходніх настрояў і ў сваёй, і ў расійскай аўдыторыі.
Таксама зроблены беларускім рэжымам «акт добрасуседства», адзначае палітолаг, ніяк сур'ёзна не паўплывае на грамадскую думку ў суседніх краінах датычна Беларусі.
Нагадаем, Літва даволі хутка зарыентавалася і «прыкрыла» магчымыя шчыліны, забараніўшы з пачатку лета ўвозіць з Беларусі дадатковыя 10 літраў гаручага ў каністрах — толькі паліва ў баках аўтамабіляў. Магчыма, і Польшча неўзабаве прытармозіць эканамічныя спадзяванні афіцыйнага Мінска?
— Лакальныя абмежаванні могуць быць уведзеныя, але цалкам перакрыць гэты ручаёк немагчыма. Ды і ці трэба? Дыскусіі з гэтай нагоды ёсць у Літве і, думаю, у Польшчы таксама, — кажа палітолаг. — На мой погляд, змагацца з такім гандлем не будуць, калі толькі ён не дасягне нейкіх істотных аб'ёмаў, а гэта ўсё-ткі наўрад ці здарыцца.
Таму, калі польскія ўлады не ўбачаць у тым, што адбываецца сур'ёзнай пагрозы, верагодна, будзе проста дзейнічаць больш жорсткі мытны кантроль і ўзмоцніцца барацьба з кантрабандай. Нават пасля зняцця абмежаванняў на наземны выезд з Беларусі паток беларускіх грамадзян непараўнальны з тым, якім ён быў да пачатку пандэміі, таму гэта ўсяго толькі частка агульных праблем, якая не патрабуе спецыяльных жорсткіх і маштабных мер рэагавання.