«Калі пазбаўляюць перадач і кідаюць у ПКТ, гэта не здзіўляе». У Сцяпана Латыпава ў турме пачалася цынга

Урач і праваабаронца — пра цынгу як хваробу і чаму, акрамя лячэння, у турме трэба змяняць сістэму абмежаванняў.

15 лютага стала вядома, што ў палітзняволенага Сцяпана Латыпава, які знаходзіцца ў магілёўскай турме №4, пачалася цынга.

Пра гэта паведаміў «Позірк», абапіраючыся на крыніцу, знаёмую з сітуацыяй. Палітзняволены скардзіцца, што яму не аказваюць медыцынскай дапамогі, не перадаюць лекі.

Як праяўляецца цынга, і ці страшна захварэць на яе ў турэмных умовах, «Салідарнасць» распытала лекара і праваабаронцу, экс-кіраўніка медслужбы Дэпартаменту выканання пакаранняў Васіля Завадскага.

— Я не буду казаць канкрэтна пра Сцяпана Латыпава, бо нічога невядома, а медычны падыход прынамсі прадугледжвае індывідуальны падыход. Цынга — гэта праява хваробы, якая грунтуецца на недахопе ў арганізме аскарбінавай кіслаты, — тлумачыць Васіль Завадскі. — Калі перайсці да ўмоў зняволення, то цалкам згаджуся, што для некаторых катэгорый зняволеных недахоп вітаміну С у арганізме можа быць характэрны. Ці можна ў такіх выпадках паставіць дыягназ цынгі?

Я, напрыклад, доўгі час працаваў у пенітэнцыярнай сістэме (пачынаў у канцы 80-х гадоў, калі нормы харчавання былі непараўнальна горшыя за цяперашнія), такога дыягназу не ставілі.

Гэта не значыць, што недахопу аскарбінавай кіслаты не было, як і іншых вітамінаў. Адно пытанне — наяўнасць недахопу, другое — пастаноўка дыягназу. За маю практыку ў амаль 40 гадоў у якасці лекара я не сутыкаўся, каб быў выстаўлены дыягназ цынгі проста таму, што пры жаданні гэта праблема даволі лёгка вырашаецца.

Палітвязень Сцяпан Латыпаў даслаў кранальныя віншаванні суседзям па «Плошчы Перамен»

Паводле слоў медыка, недахоп аскарбінавай кіслаты з’яўляецца найчасцей з-за таго, што ў рацыёне не хапае гародніны і садавіны — прадуктаў, у якіх прысутнічае аскарбінавая кіслата.

— Гэта даўняя праблема не толькі пенітэнцыярнай сістэмы, а ўвогуле арганізаваных калектываў людзей, дзе харчаванне арганізуецца не самімі людзьмі ці ёсць нейкія іншыя акалічнасці накшталт тых, якія мы ўсе ведаем з літаратуры.

Найперш цынга з’яўлялася раней ў вельмі доўгіх марскіх паходах, калі бралі на карабель ежу, а садавіна і гародніна, зразумела, не магла так доўга захоўвацца. Ці, напрыклад, ва ўмовах вайны.

Сёння я з трывогай магу сказаць, што ў практыцы, пра якую мы чуем, калі палітзняволеныя пазбаўляюцца спатканняў, права на закуп прадуктаў, прымання пасылак і перадач, доўгі час знаходзяцца ў штрафных ізалятарах, памяшканнях камернага тыпу, не здзіўляюць недахоп аскарбінавай кіслаты і праявы цынгі.

Завадскі адзначае, што цынга мае тры стадыі. Першае, што чалавек можа сам у сябе заўважыць, — гэта кроватачывасць дзяснаў. Потым — ломкасць капіляраў. Далей могуць хістацца зубы, а пры запушчанай стадыі лёгка вымацца ці вывальвацца.

— Унутры гэта можа праяўляцца капілярным крывацёкам ў нейкай поласці. Калі не прымаць мер і не лячыць, ідзе негатыўнае развіццё.

Запушчаная цынга можа прывесці да смерці — але гэта з медыцынскай тэорыі, на практыцы найчасцей сутыкаюцца з субклінічнымі ці лёгкімі клінічнымі праявамі.

Калі ўжо ёсць праявы, то метады лячэння — гэта аскарбінавая кіслата ў дражэ ці таблетках, змены ў харчаванні. Пры нармальных акалічнасцях гэта дазваляе прывесці ў норму арганізм.

Бацька Марыі Калесьнікавай: «Магу толькі маліцца, каб дачка засталася жывая»

Як гэта будзе ў пенітэнцыярнай сістэме, цяжка сказаць. Падкрэслю, што гэтыя праблемы са здароўем проста так не праходзяць ні для чалавека, ні для грамадства ў цэлым. Так ці інакш чалавека прыйдзецца лячыць, і калі шмат людзей церпяць на нейкую хваробу, гэта кладзецца і на бюджэт дзяржавы, то-бок даводзіць да такога стану проста нельга.

Медык адзначае, што рацыён вязняў не прадугледжвае дастатковай колькасці прадуктаў, дзе шмат аскарбінавай кіслаты.

— У турэмных рамках можна было набыць гэтыя прадукты тым, каму гэта дазволена. На жаль, беларускі закон зараз прадугледжвае абмежаванне права закупляць прадукты харчавання ці атрымліваць іх у пасылках і перадачах. З чалавечага і фармальнага пункту гледжання гэта вялікая памылка.

Паводле слоў праваабаронцы, яму складана ўявіць, што ў сённяшняй беларускай турме ці іншых месцах зняволення могуць здарыцца складаныя праявы цынгі. Іншая справа, калі чалавек знаходзіцца ў штрафным ізалятары ці памяшканні камернага тыпу. Хаця і ў гэтым выпадку прызначыць зняволенаму вітаміны нішто не перашкаджае.

— Іншая справа, што проста прызначыць аскарбінку — гэта нядрэнна, але ўсё ж такі гэта штучны шлях. Нескладана таксама і даць людзям атрымліваць прадукты харчавання з вітамінамі С, Д.

Займацца гэтым павінен не лекар, калі мы кажам пра змены ў нарматыўных дакументах, якія даюць магчымасць забараняць пасылкі і набыццё прадуктаў харчавання. Лекары павінны пра гэта даносіць, нават калі абстрагавацца ад палітычных аспектаў, чалавечнасці і гуманнасці, а проста з пункту гледжання ўрону для фінансавага стану дзяржаўнага бюджэту.

Лекар падкрэслівае, што прывесці ў норму стан арганізма пры недахопе вітамінаў лёгка і дзеля гэтага трэба прымаць дастаткова простыя меры. Але неабходна, каб нехта ўзяў на сябе смеласць зрабіць іх. Ёсць прыклады, калі ў час распаўсюджання прастудных хвароб, кавіду дазвалялася зняволеным атрымліваць дадатковыя перадачы з садавінай і гароднінай. Гэта тая практыка, якую можна ўхваляць.