Не смяшыце іх Іскандэры!

Вядома, больш за ўсё на тыдні грамадскасць (і не толькі яна) узрушана абмяркоўвала словы пра тое, што Пуцін можа перадаць Лукашэнку «Іскандэры», і, можа быць нават ядзерныя боегалоўкі для іх. Праўда, рэакцыя на гэтыя заявы была досыць моцнай зусім не ў тых, для каго ўсё гэта казалася.

Канешне, Пуцін і Лукашэнка ў чарговы раз спрабавалі напужаць Захад і падступнае NATO. Аднак там пужацца, падобна, стаміліся, і цвяроза, а не эмацыйна, ацанілі магчымасці з’яўлення ядзернай зброі ў Беларусі.

Па-першае, Пуцін ужо столькі разоў палохаў Захад ядзернай зброяй, што гэта сапраўды неяк надакучыла. «Ядзерны попел» прапагандыста Кісялёва ўзнік задоўга да пачатку цяперашняй вайны ва Украіне, а фразе «Не смяшыце мае Іскандэры» — таксама некалькі гадоў. Ну і, безумоўна, пасля пачатку цяперашняй вайны мы ўжо дзесяць разоў паспелі абмеркаваць магчымыя варыянты ядзернага ўдару куды б там ні было. І Лукашэнка, дарэчы, у гэтых варыянтах ну ніяк не значыўся.

Па-другое, наўрад ці пытанне выкарыстання расійскай ядзернай зброі або перадачы яе каму-небудзь вырашае Пуцін аднаасобна. Калі б гэта было так, магчыма, мы б ужо ўбачылі ядзерны грыб дзе-небудзь у той жа Украіне. Але, дзякуй Богу, там, верагодна, існуе «ланцужок прыняцця рашэнняў, і вырашаецца ўсё не адной толькі кнопкай ядзернага чамаданчыка. Імаверна, нават калі б Пуцін у эмацыйным запале і дацягнуўся да гэтай кнопкі — існуе там нейкая «абарона ад дурня», і яго спантаннае рашэнне было заблакавана на якім-небудзь з узроўняў.

Па-трэцяе, ядзерная зброя — гэта не зімовы яблык, якое сарваў, паклаў у склеп, і яно там да вясны ляжыць, калі не згніе. І тое — патрэбны склеп, куды пакладзеш яблык. А ядзерная боегалоўка — гэта іншае. Патрэбныя спецыяльна абсталяваныя сховішчы, патрэбныя адмыслоўцы, якія ведаюць, як абыходзіцца з ядзернымі зарадамі, трэба стварыць і адладзіць той самы «ланцужок прыняцця рашэнняў». Нават Пуцін наўрад ці пагодзіцца аддаць ЯЗ у рукі персанальна і аднаго толькі Аляксандра Лукашэнкі (ведаючы яго не меншую імпульсіўнасць і непрадказальнасць). І ўсё гэта — тэхналогіі, якіх няма не толькі ў Беларусі, але і нават у Расеі з усім гэтым напружана.

Вы памятаеце, як рускія салдаты капалі акопы ў самым забруджаным месцы Чарнобыльскай зоны — Рудым лесе? Проста не было спецыялістаў, якія б распавялі ім, чым гэта пагражае. На гэтым тыдні ўкраінскія СМІ распаўсюдзілі інфармацыю, што нібыта рускія збіраюцца зліць астуджальную вадкасць з рэзервуараў Запарожскай АЭС: маўляў, туды ўкраінскія спяцы схавалі зброю. Калі гэта праўда, то ніхто ж не патлумачыў, што карыстацца зброяй, які пабыла ў сістэме астуджэння рэактара, азначае гарантавана схапіць дозу радыяцыі, слаба сумяшчальную з далейшай жыццядзейнасцю. Значыць, у Расіі спецыялістаў, якія маглі б растлумачыць элементарныя, здавалася б, рэчы, звязаныя з ядзернай бяспекай, якія ведае любы чалавек, што перажыў Чарнобыль — таксама вельмі мала. І дзяліцца імі з Беларуссю, перадаючы ёй ядзерныя боепрыпасы да «Іскандэраў», калі ў цябе самога дэфіцыт... Прабачце, у такіх выпадках кажуць: «Дурняў няма».

Ну і, вядома ж, Пуцін наўрад ці выпусціць з рук такі козыр, як ядзерную зброю. А значыць, каб кантраляваць гэтыя зарады, у Беларусі прыйдзецца ствараць паўнавартасную расійскую ваенную базу. Гэтаму ў свой час доўга і актыўна супраціўляліся не толькі беларускія дэмакратычныя сілы, але і сам Лукашэнка. Праўда, цяпер такой базай дэ-факта стала ўся тэрыторыя Беларусі, але гэта «дэ-факта», а не «дэ-юрэ». Таму што ў прынцыпе сёння Лукашэнка можа, у выпадку калі ўжо вельмі прыцісне або прапануюць вельмі шмат, пабіць гаршкі і «папрасіць» расійскія войскі пакінуць РБ, ці проста перастаць запраўляць іх палівам. А вось калі ваенная база Расіі ў Беларусі будзе створаная «дэ-юрэ» — тут не выслізнеш.

Таму перадача ядзернай зброі Беларусі — працэс доўгі, моташны і з незразумелым вынікам. Асабліва ўлічваючы адказ на пытанне, навошта яна ў Беларусі, калі ёсць Калінінград.

А вось што мы не заўважылі за ўсімі гэтымі размовамі, што адцягвалі нашую ўвагу ад важнага — гэта дэфолту па міжнародных абавязацельствах спачатку Расіі, а затым і Беларусі. У Расіі ён настаў дэ-факта, а Беларусь яго стварыла сама. Плацяжы па еўрааблігацыях Belarus-2027 у агульнай суме 22,9 млн долараў ЗША ў эквіваленце былі пералічаныя не толькі ў беларускіх рублях, але і на рахунак у Беларусбанку.

Уласна, незразумела, навошта гэта Беларусі спатрэбілася. У нас, палдаецца, няма настолькі жорсткіх фінансавых абмежаванняў па выплаце доўгу, як у Расіі. Як паведаміў міністр фінансаў Беларусі Юрый Селіверстаў, у лютым сродкі для выплаты даходу былі пералічаныя плацежнаму агенту, але «дружалюбныя інвестары» іх не атрымалі. Калі пад «дружалюбнымі інвестарамі» разумеецца Расія, то яны не атрымалі іх з-за абмежаванняў пераводу грошай у саму Расію. Пра «недружалюбных інвестараў» Селіверстаў не сказаў нічога, а таму ёсць падставы меркаваць, што з імі ўсё добра.

Вядома, на думку нашых эканамістаў, дэфолт аднамомантавага ўплыву на сітуацыю ў Беларусі не акажа, таму што ў нас усё было кепска і без дэфолту. Буйныя інвестары сыходзяць, айцішнікі бягуць, бізнес згортвае праекты, дзелавая прывабнасць краіны — ніжэй за плінтус, і нават Кітай крэдытаў не дае.

Вось толькі, у адрозненне ад Расіі, актывы якой на Захадзе арыштоўваюцца і так, у сувязі з вайной ва Украіне, нашы актывы там пакуль не чапалі — да цяперашняга моманту. Прызнанне ж беларускага дэфолту можа павярнуць сітуацыю ў іншы бок. Трымальнікі аблігацый могуць звярнуцца ў суд, і запатрабаваць «кампенсацыі маральнай і матэрыяльнай шкоды».

Безумоўна, еўрапейскі эканамічны суд — справа доўгая, моташная і грашовая. Аднак арышт беларускіх актываў за мяжой для «забеспячэння магчымых выплат» адбудзецца даволі хутка. І мы можам сутыкнуцца з сітуацыяй, калі тэрміналы ў Клайпедскім порце, у якія Беларусь уклала добрыя грошы, акажуцца не зусім і нашымі. Падсанкцыйны санаторый «Беларусь» у Друскеніках таксама «раптам» знікне з нашай зоны дасяжнасці. А падціснуць усякія сэрвісныя цэнтры ды пункты продажаў МАЗаў і МТЗ у Еўропе — сам Бог загадаў.

А пакуль пойдзе суд, пакуль яны будуць пад арыштам, на іх набягуць такія грошы за «камуналку», што і прадаць гэтыя аб'екты выйдзе толькі сабе ў страту.

І хай Мінфін потым не пытаецца: «Хто гэта зрабіў?». Самі ж напрасіліся.