«Мы маем выпадак “праклёну пераможцы” — калі цана выйгрышу аказалася занадта высокай»
Праект «пераемнік» безнадзейна спазніўся, і гэтую партыю Лукашэнку давядзецца граць самому і да канца. Калі Лукашэнка вырашыць ісці на выбары сам, лёгкая перамога (за адсутнасцю супернікаў) абяцае трансфармавацца ў максімальны дыскамфорт. Але і альтэрнатывы гэтаму рашэнню для яго выглядаюць адкрыта дрэнна, піша Вольга Лойка ў Plan B.
Да чарговых прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі яшчэ больш за год, а эканоміка ўжо засмуткавала. І стандартныя рашэнні, накшталт накачкі яе грашыма, працуюць усё горш. Дый грошай больш не становіцца, і ўзяць іх можна толькі ў Пуціна. Калі той дасць. А дае ён мала і са скрыпам.
Увогуле, калі Лукашэнка вырашыць ісці на выбары сам, лёгкая перамога (за адсутнасцю супернікаў) абяцае трансфармавацца ў максімальна дыскамфортны для яго тэрмін. Пакуль — прэзідэнцкі. Але і альтэрнатывы гэтаму рашэнню для яго выглядаюць адкрыта дрэнна і небяспечна.
Цяжкасці новага тэрміну
Эканамічны расклад напярэдадні выбараў асаблівага аптымізму не выклікае. ВУП выканаў план урада (плюс 3,9 працэнта), але не адыграў падзенне 2022-га года (мінус 4,7 працэнта). Далейшы рост запатрабуе працягу перагрэву эканомікі, а непажаданасць гэтага відавочная ўсім эканамістам.
Вось і Расія ўжо больш за паўгода робіць больш жорсткай грашова-крэдытную палітыку. А ўжо ёй, ваюючай краіне пад санкцыямі, рост эканомікі і прамысловай вытворчасці патрэбны ніяк не менш, чым Лукашэнка.
Беларускі экспарт расце млява нават на расійскім абаронзаказе, а паралельны імпарт і поспехі кітайскіх вытворцаў паказваюць на тое, што лёгкага жыцця на расійскім рынку не будзе. І гэта яшчэ па крытычнай для малодшага саюзніка расійскай інфраструктуры не прыляталі беспілотнікі. Хоць у Усць-Лузе ў выходныя было горача. А запасныя парты ў Мінска неяк скончыліся.
Рэсурсы для ўтаймавання інфляцыі таксама трымаюцца ўжо выключна на энтузіязме чыноўнікаў з МАРГ, гатовых на патрабаванне Лукашэнкі нанесці і вытворцам, і рытэйлу несумяшчальныя з жыццём траўмы.
Зрэшты, жыццё бярэ сваё, і калі ў верасні мінулага года гадавая інфляцыя складала рэкордна нізкія 2 адсоткі, то ў снежні гадавы прырост дасягнуў ужо 5,8 адсоткаў. Лекі, гародніна, садавіна, адукацыя, транспарт і камуналка даражэлі хутчэй за прагноз.
Асобны боль — дэфіцыт кадраў на рынку працы і дэмаграфічная дзірка. З 2010 года колькасць занятых у эканоміцы скарацілася амаль на 500 тысяч чалавек. І маштабная хваля эміграцыі, якая пачалася пасля 2020 года, праблему толькі пагаршае.
Непапулярныя рашэнні ў выглядзе павелічэння пенсійнага ўзросту прыйдзецца прымаць хутчэй, чым чакалася. А красаўцы Лукашэнкі ўсім добрыя, але ВУП яны не павялічваюць, і зарабляць на пенсіі суайчыннікам умеюць куды горш айцішнікаў, прадпрымальнікаў, будаўнікоў, дальнабойшчыкаў і цырульнікаў. Адны выдаткі на гэтых «красаўцаў».
Глядзіце таксама
«Асаблівы» год
Увогуле, клапотнае дзялку чакае наступнага прэзідэнта Беларусі. І Лукашэнка гэта адчувае. Ён і 2024-ты ўжо назваў «асаблівым» для Беларусі.
«Год у нас асаблівы. Таму будзем казаць усё сумленна і адкрыта, каб нас да чарговых прэзідэнцкіх выбараў праз год не папракалі, што мы там дзесьці юлілі-круцілі, няпраўду казалі і наогул улада наша ні да чаго не прыдатная, як цяпер ужо пачынаюць гэта раскручваць.
Таму гэты год будзе асаблівы. Не таму, што цяперашні прэзідэнт хоча быць і далей прэзідэнтам. Не таму, што хтосьці чагосьці хоча. Мы проста людзям павінны яшчэ раз даказаць, што мы сумленна, шчыра працавалі гэтыя гады. А калі атрымаецца — пераканаць людзей у тым, што лепш за нас не будзе. Кажу адкрытым тэкстам у пачатку года», — адзначыў Лукашэнка.
Вось толькі не ўдакладніў: лепш за «нас» — гэта каго? Яго і Качанавай? І што будзе, калі не пераканае? Мяркуючы па практыцы апошніх гадоў, усім непераможаным пагражае не пасадка дык высылка. Такі сабе падмурак для чарговага тэрміну.
Глядзіце таксама
Сам ці не?
Ключавое пытанне прэлюдыі да чарговай электаральнай кампаніі: ісці самому або рабіць стаўку на пераемніка. Сігналы пра праблемы са здароўем у першага паступаюць рэгулярна. І адгаворкі, маўляў, «сек дровы, упала калодка, кілаграмаў 80, на ступню» — усё менш пераканаўчыя.
Драхленне, страта энергіі і энтузіязму вырашаць праблемы відавочныя. І любімая лукашэнкаўская мантра «ўсе рашэнні прынятыя» з бясконцым патрабаваннем чужых «непрычасаных ідэй» пацвярджае: сваіх ідэй не засталося. Увогуле, стары конь разоры не сапсуе, але глыбока не арэ. А часы такія, што трэба і глыбока, і хітра.
Стаўка на пераемніка — ход відавочны, але аптымальны час для гэтага сыйшоў. Такое рашэнне ў 2019-м магло выратаваць краіну і ад масавых пратэстаў, і ад запуску рэпрэсіўнай машыны, і ад саўдзелу ў вайне. Тады сцэнар «пераемнік» здаваўся выйгрышным для ўсіх.
У высокіх кабінетах (так-так, тады журналісты яшчэ не лічыліся тэрарыстамі, і былі цалкам уваходныя ў высокія кабінеты) на акуратныя здагадкі («не, ну вы паглядзіце як было б выдатна, калі б Лукашэнка зрабіў стаўку на Макея (Турчына, Крутога)») чыноўнікі ўпадалі хто ў задуменнасць, хто ў летуценнасць. Маўляў, і сапраўды, чаму б не... Чай не апазіцыянера якога ў прэзідэнты прадказваюць, і нават не ўрадавага ліберала.
Але сінія пальцы не расціснулі, а нават наадварот. І мы маем чарговы выпадак «праклёну пераможцы» — калі цана выйгрышу апынулася занадта высокая.
Глядзіце таксама
Родавая траўма Лукашэнкі
У выніку праз пяць гадоў мы ў той жа кропцы. І Лукашэнка, накшталт, даспявае, кажа, маўляў, неабходна, каб «за спінай стаялі два-тры чалавекі», «дужыя, прафесійныя хлопцы і дзяўчаты». І нават прозвішчы называе тыя ж — пасла Беларусі ў Расіі Дзмітрыя Крутога і кіраўніка Мінаблвыканкама Аляксандра Турчына.
Але вось знешняя і ўнутраная сітуацыя не ў прыклад горшая. А значыць вырашыцца — страшней. Баіцца Лукашэнка страціць уладу — і заўсёды баяўся.
Журналісты, якія размаўлялі ў сярэдзіне 90-х з экс-віцэ-прэм'ерам і кіраўніком ЦВК Віктарам Ганчаром, успамінаюць, як той скардзіўся на падазронасць Лукашэнкі. Маўляў, нейкая знакамітая ў той час мінская бабка наваражыла свежавыбранаму прэзідэнту Лукашэнку, што яго зрыне Віктар.
Ганчар лічыў, што ў тым ліку таму Лукашэнка яго так баяўся і звольніў. Знікненне Ганчара ў 1999-м так і засталося нераскрытым.
А вось старую байку ўспомнілі ў 2020-м, калі пра прэзідэнцкія амбіцыі заявіў паспяховы банкір Віктар Бабарыка. Пагрозу Лукашэнка зноў успрыняў больш чым сур'ёзна.
У выніку схільнасці характару (падазронасць, недаверлівасць, недаверлівасць); правал свежай аперацыі «пераемнік» у непатапляльнага, здавалася б, Назарбаева; асабістая траўма ранняга прэзідэнцтва — усё гэта кажа на карысць таго, што жывы Лукашэнка сваю пасаду не аддасць. Ні дзецям, ні людзям у пагонах, ні моцным гаспадарнікам.
Гуляць паводле правілаў Лукашэнка не прывык, таму не верыць, што камусьці можна даверыць асабісты дабрабыт. А будаваць працуючыя інстытуты проста не ўмее. Таму 30-годдзе свайго кіравання ён сустракае на рэштках суверэнітэту з перапісанай Канстытуцыяй, прававым бязмежжам, з сілавікамі без тармазоў, аморфным сходам «усебеларусаў» і вернай Качанавай. Падобна на тое, гэтую партыю яму прыйдзецца дагуляць самому.