Напалеонаўскія планы беларускага МЗС
Тры месяцы таму Лукашэнка замяніў Сяргея Алейніка на Максіма Рыжанкова. «Новая мятла» абяцала перамены, але пакуль асаблівых цудаў у знешняй палітыцы Беларусі не здарылася. Ці яшчэ ранавата?
Міністэрства замежных спраў. Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
Ад Напалеона павялося фіксаваць першыя 100 дзён як нейкі важны перыяд. Для французскага імператара гэтая сотня, якая ўвайшла ў гісторыю, ўвянчалася адрачэннем і зменай месца высылкі: быў востраў Эльба, а стаў востраў Святой Алены.
У нашым выпадку тэрмін дзейнасці Максіма Рыжанкова на пасадзе кіраўніка МЗС вымяраецца 90 днямі, што з'яўляецца цалкам звыклай для органаў дзяржкіравання Беларусі квартальнай справаздачнасцю.
Круглая дата заспела міністра замежных спраў у Нью-Ёрку на Генасамблеі ААН, дзе ён прадстаўляе Беларусь, канкуруючы са Святланай Ціханоўскай. Яе каманда ўжо трэці год запар складае альтэрнатыўнае прадстаўніцтва беларускіх інтарэсаў, праўда, толькі на палях афіцыйных мерапрыемстваў — вядзе перамовы ў кулуарах, удзельнічае ў паралельных івэнтах, але не ў самой сесіі Генасамблеі, піша Павел Мацукевіч у сваім блогу «Пульс Леніна-19».
З аднаго боку, тры месяцы — гэта не шмат, каб чакаць знешнепалітычных цудаў, а з другога — і не так ужо і мала, каб яны не маглі адбыцца. Таму ж Напалеону спатрэбілася ўсяго 20 дзён, каб, збегшы з Эльбы, дайсці да Парыжа і трыумфальна, без адзінага стрэлу, вярнуць сабе трон.
Глядзіце таксама
Місія Максіма Рыжанкова не прадугледжвае менавіта такіх подзвігаў: яго бос, наколькі можна меркаваць, не ставіў перад ім задачы захопу французскага трона. Хоць, калі ацэньваць па складанасці, то ў гэтым сезоне нармалізацыя адносінаў Беларусі з Захадам дзесьці супастаўная з заваяваннем трона.
Паніжаныя, але не абражаныя
Паводле афіцыйных паведамленняў з таго памятнага кадравага дня ў Палацы Незалежнасці, а гэта было 27 чэрвеня, Лукашэнка пажадаў, каб Рыжанкоў «страсянуў МЗС», хоць ужо зрабіў гэта сам сваім прызначэннем.
Прызначэнне звалілася як снег на галаву як для знешнепалітычнага ведамства, так і для ўсіх, уключаючы новага міністра. Зрэшты, і для старога, напэўна, таксама: яшчэ напярэдадні Лукашэнка пахваліў Алейніка за саюзны трэк, прымаючы Лаўрова, а праз тры дні раптам адправіў яго ў адстаўку. Мабыць, іншыя трэкі больш важныя, хоць і на іх Алейнік зрабіў усё, што мог, і нават на еўрапейскім прасёк выхад (у Венгрыю).
Пікантнасці ўсёй гісторыі дадае той факт, што ў дзень адстаўкі Алейнік прымаў міністра замежных спраў Экватарыяльнай Гвінеі, што выглядала не асабліва паважліва ў дачыненні да афрыканскага госця: ехаў да калегі-міністра, а трапіў на прыём да сенатара (Алейніка прызначылі членам Савета Рэспублікі).
Каб загладзіць уражанне, сустрэчу паўтарылі: на наступны дзень, 28 чэрвеня, кіраўніка МЗС Экватарыяльнай Гвінеі прыняў ужо Рыжанкоў.
У выніку гэтая сустрэча стане першым міжнародным кантактам новага міністра, адлюстраваўшы ў літаральным сэнсе прыярытэтнасць далёкай дугі і новае прачытанне шматвектарнасці.
Расія будзе яго другім кантактам. Спярша Рыжанкоў пагаворыць з Лаўровым па тэлефоне, а затым яны ўбачацца ўжывую на палях саміта Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ў Астане, дзе будзе аформлена сяброўства Беларусі ў ШАС.
Аднак вернемся да ідэі Лукашэнкі «страсянуць МЗС». Відавочна, што больш за ўсіх страсянуўся сам Максім Рыжанкоў, які перажыў падзенне ў момант, калі, нарэшце, усе зоркі сышліся, каб адбыўся ўзлёт. Цяпер ужо былы в. а. кіраўніка Адміністрацыі Лукашэнкі ў той кадравы дзень, па ўсіх прыкметах, рыхтаваўся пайсці ўверх па кар'ернай лесвіцы і ўзначаліць Адміністрацыю, пазбавіўшыся прыстаўкі «в. а».
Глядзіце таксама
Замест гэтага ён адправіўся ўніз — кіраваць міністэрствам, з якога калісьці выйшаў і якое доўгія гады курыраваў-аптымізаваў.
Праз нейкі час прыдворны тлумач палацавых рашэнняў Ігар Тур растлумачыць фігуру кадравага пілатажу, выкананую Рыжанковым па даручэнні Лукашэнкі, такой задумай:
«Апаратчык з Адміністрацыі прэзідэнта на чале МЗС здольны ацаніць сітуацыю, у якой выканаць задачу немагчыма, але не далажыць наверх пра гэта, а стварыць магчымасці для развязання задачы».
Міністэрства цікавых спраў
Матывы Аляксандра Рыгоравіча маглі быць і куды прасцей. На прадстаўленне новага міністра калектыву МЗС ён не стаў сыходзіць са свайго «Алімпа», як гэта было, калі ў міністры з Адміністрацыі быў адпраўлены Уладзімір Макей.
Рыжанкова прадстаўляў яго новы фармальны начальнік — прэм'ер-міністр. Адвесіўшы паклон папярэдніку за ўнёсак у развіццё дыпслужбы, прэм'ер паставіў перад новым міністрам у якасці прыярытэту трывіяльную знешнеэканамічную задачу: так гнаць экспарт, каб абагнаць імпарт.
Аднак віноўнік сходу спусціўся ў МЗС, мабыць, для нейкіх больш важных спраў, чым знешні гандаль.
У сваім звароце да калектыва Рыжанкоў згадаў як у 1990-х выбудоўвалася знешнепалітычная дзейнасць, і ашаламіў думкай, што цяпер у беларускіх дыпламатаў нашмат больш магчымасцей і задачы, якія стаяць перад імі, значна больш выканальныя, чым у тыя гады. Новы міністр паабяцаў запісаць у актыў МЗС «сапраўды вельмі яркія і цікавыя справы».
Прайшлі тры месяцы. І пакуль да ліку яркіх спраў можна аднесці першы ў гісторыі двухбаковых адносінаў візіт у Паўночную Карэю міністра замежных спраў Беларусі. Як, несумненна, яркае сведчанне дэфіцыту міжнароднага супрацоўніцтва ў нашай краіны.
Глядзіце таксама
У катэгорыі «цікавых спраў» за мінулыя 90 дзён можна выдзяліць рэвалюцыйнае рашэнне аб увядзенні бязвізу для грамадзян 35 еўрапейскіх краін для ўсіх пунктаў пропуску, якіх ацалела зусім няшмат.
Бязвіз адбыўся на фоне дыскрымінацыйных захадаў ад краін Балтыі ў развіццё чарговага санкцыйнага пакета ЕС у дачыненні да Беларусі і быў адказам Мінска на іх. Гэта азначае відавочную дээскалацыю на месцы, дзе напрошвалася зацісканне ў адказ гаек.
Ад такога фінта вушамі, запісанага на рахунак Рыжанкова, павеяла ветрыкам перамен.
Уся справа ў тым, што МЗС яшчэ ў самыя цяплічныя часы (да 2020-га) лабіраваў распаўсюджванне практыкі бязвізу на наземныя пераходы (што дзейнічала ў дачыненні да аэрапорта «Мінск»), але ўпіраўся ў непераадольныя пазіцыі сілавых ведамстваў.
І вось раптам у самую суровую рэпрэсіўную пару і ва ўмовах беспрэцэдэнтнага супрацьстаяння з Захадам старой ліберальнай ідэі даецца «зялёны ход».
Уражанне аб пераменах яшчэ больш узмацніліся, калі Мінск стаў дазавана адпускаць палітычных зняволеных, упершыню падмацаваўшы свае супярэчлівыя сігналы Захаду аб зацікаўленасці ў аднаўленні дыялогу канкрэтнымі крокамі ў рэчышчы чаканняў.
Чэмпіянат па перацягванні Кітая
Тры месяцы Рыжанкова запомніліся таксама пікіроўкай з Варшавай.
Польшчы не ўдалося падключыць Кітай да ціску на Беларусь па частцы ўрэгулявання міграцыйнага крызісу на мяжы з ЕС і вызвалення Пачобута, хоць сама спроба прымусіла Мінск панервавацца.
МЗС выкруцілася прапановай дыялогу на адрас Польшчы па канфліктных пытаннях і сумеснага вывучэння сітуацыі на мяжы, якое Варшава не палічыла магчымым прыняць.
Дарэчы, свежай прапанове аб перазагрузцы адносінаў, адрасаваная Максімам Рыжанковым Літве, падрыхтаваны той жа лёс.
Бакі, а гэта Мінск з аднаго боку і Варшава і Вільня з другога, выкарыстоўваюць уласныя СМІ для камунікацыі адзін з адным, але гэта размова глухога з нямым, больш арыентаваная на ўнутраную аўдыторыю.
Патэнцыйна моцным ходам у партыі па перацягванні Кітая на свой бок можа стаць анансаваная Рыжанковым на лістапад у Мінску міжнародная канферэнцыя па праблемах міграцыі. Паводле слоў міністра, на яе запрасілі шырокае кола краін, уключаючы заходнія.
Хоць і без гэтага відавочна, на чыім баку сімпатыі Кітая. На палітычным узроўні Мінск куды больш актыўна працуе з Пекінам, чым Варшава, і па-ранейшаму прадае сябе як «акно магчымасцей» у Еўропе.
Глядзіце таксама
У Беларусі і Кітая больш агульных пляцовак для дыялогу (членства ў ШАС і ў перспектыве ў БРІКС) і пазіцыі па міжнароднай праблематыцы практычна сугучныя.
Аб'ёмы беларуска-кітайскага гандлю значна саступаюць таваразвароту з Польшчай, але па сферах супрацоўніцтва перавага меркавана на беларускім баку. Прыкладам разнастайнасці сфер з'яўляюцца нядаўнія сумесныя вайсковыя вучэнні на тэрыторыі Беларусі. Мінск у прынцыпе гуляе за кітайскую каманду, у той час як Варшава — гэта гулец асноўнага кітайскага суперніка.
За гэтыя 90 дзён кітайскі кірунак у дзейнасці новага міністра быў самым інтэнсіўным, калі меркаваць па фармальных прыкметах: Рыжанкоў двойчы пабываў у Кітаі — у Пекіне і ў Ганконгу.
У цэлым на «далёкай дузе» для Мінска ў палітычных адносінах усё складваецца спрыяльна.
22-24 кастрычніка Беларусь прыме ўдзел у саміце БРІКС у Казані, які мае ўсе шанцы прасунуць беларускую заяўку на ўступленне ў гэты клуб да статусу прамежкавага членства (краіны-партнёра). Гэты шлях пачаты летась пры Алейніку, але будзе занесены ў актыў Рыжанкова.
Глядзіце таксама
У шэрагі БРІКС ужо ўліліся Саудаўская Аравія, Іран, ААЭ, Егіпет і Эфіопія. На сяброўства прэтэндуе яшчэ не менш за 20 дзяржаў, таму будучы саміт патэнцыйна можа даць Мінску добрыя магчымасці для двухбаковых кантактаў на палях. Сустрэчы Лукашэнкі з кіраўнікамі Кітая, Індыі, Бразіліі, Ірана, Турцыі (таксама разважае пра сяброўства) прадстаўляюцца найбольш верагоднымі, зыходзячы з кантактаў Рыжанкова з пасламі гэтых краін.
Яшчэ з важнага, чым было відавочна занятае МЗС апошнія месяцы, можна назваць падрыхтоўку «Другой міжнароднай канферэнцыі па пытаннях еўразійскай бяспекі», якая павінна прайсці ў Мінску 31 кастрычніка – 1 лістапада. Гэтае мерапрыемства цягне на чарговую спробу вярнуць Мінску статус міжнароднай перамоўнай пляцоўкі. І, магчыма, заліковую.
Паводле інфармацыі Рыжанкова, у канферэнцыі пацвердзілі свой удзел шэраг міністраў краін Еўрапейскага Саюза. У леташняй ад ЕС была толькі Венгрыя. Калі сёлета прадстаўніцтва заходняга свету сапраўды пашырыцца, то ўся задума з чарговай нармалізацыяй адносінаў з Захадам, якая рэалізуецца Рыжанковым, не з'яўляецца безнадзейнай.