Паўночная Карэя беларускага разліву

Чым больш цывілізаваны свет адварочваецца ад Беларусі, тым больш збліжаюцца дыктатуры — напрыклад, беларуская і паўночнакарэйская.

Ложак для дзеда

Прыезд Максіма Рыжанкова ў Пхеньян, які адбыўся на гэтым тыдні, меў статус афіцыйнага візіту і адбыўся, наколькі можна меркаваць, упершыню ў гісторыі дыпламатычных адносінаў, а ім ужо 32 гады.

Яны былі ўстаноўленыя ў Мінску ў лютым 1992-га праз камюніке, якое падпісалі Уладзімір Сянько, тагачасны намеснік міністра замежных спраў Беларусі, і Лі Ян Гю, паўночнакарэйскі намеснік міністра. Прычым гэта здарылася на тыдзень раней за нашы дыпадносіны з Паўднёвай Карэяй, піша Павел Мацукевіч у сваім блогу «Пульс Леніна-19».

Аднак, яшчэ да гэтай даты здарылася падзея, якая фармальна і па сёння гэты дзень засланяе ўсё тое, што было пасля. 

Гаворка ідзе пра наведванне БССР «вечным прэзідэнтам» і заснавальнікам КНДР Кім Ір Сенам — дзядулем цяперашняга паўночнакарэйскага лідара Кім Чэн Ына. У траўні гэтай падзеі споўнілася 40 гадоў.

Паколькі ў святле актывізацыі кантактаў, што адбываецца на нашых вачах, прыезд у Беларусь унука ўжо не так складана сабе ўявіць, можа аказацца карысным успомніць некаторыя асаблівасці прыезду яго дзеда. Тым больш, што сякія-такія з дарожных звычак Кім Ір Сена відавочна перайшлі па спадчыне Кім Чэн Ына. Напрыклад, любоў да бронецягніка.

Перамесцімся ў часы позняй БССР. У нас было сваё МЗС і дыпламаты, але не было ўласнай знешняй палітыкі і адносінаў з замежнымі краінамі. Усё гэта з'яўлялася прэрагатывай СССР. 

І вось на пачатку мая 1984-га з пратакольнага аддзела саюзнага МЗС у Мінск прыйшла інфармацыя, што ў СССР з афіцыйным візітам прыбудзе дэлегацыя КНДР на чале з яе лідарам. Меркавалася, што пасля мерапрыемстваў у Маскве яна наведае Мінск і Брэст, адкуль затым адправіцца далей у Польшчу.

Сустрэчы на Карэйскім паўвостраве: пра што маўчыць Кітай?

Праз тыдзень пасля гэтага паведамлення ў Мінск прыбыла перадавая група паўночнакарэйцаў па падрыхтоўцы знаходжання ў БССР прэзідэнта КНДР. Яе ўзначальваў пасол Паўночнай Карэі ў СССР Квон Хі Геном. Тады ж стала вядома, што Кім Ір Сена будуць суправаджаць каля 150 асоб. 

Перадавая група аб'ехала ўсе аб'екты, якія павінен быў наведаць лідар КНДР, і па выніках суперпільнага агляду выказала некалькі арыгінальных заўваг.

Госці, у прыватнасці, папрасілі «ліквідаваць прыступку на прывакзальнай плошчы», каб пазбавіць заснавальніка КНДР лішніх рухаў цела пасля выхаду з бронецягніка на перон. 

Наступная просьба тычылася ліфта ў рэзідэнцыі «Заслаўе» — трэба было зрабіць так, каб ён менш шумеў і больш плаўна спыняўся. 

Нарэшце, карэйцы пажадалі іншы ложак для свайго правадыра — большага памеру з пракладкай пласта фанеры пад мяккім матрацам.

Першыя дзве просьбы былі лёгка задаволеныя, а вось адносна ложка давялося карэйцам панервавацца, а Мінску — ладна напружыцца, а ўсё з-за яго нестандартнага памеру і сціснутых тэрмінаў на выраб. 

Ложак патрэбны быў гасцям менавіта такі нестандартны і ніякі іншы: як высветлілася пазней, Кім Ір Сен меў звычку спаць у вялікай жаночай кампаніі, але не дзеля уцех, а дзеля цяпла, а таксама ў мэтах аховы, мабыць.

Экскурс у гісторыю беларускіх сувязей савецкага разліву з Паўночнай Карэяй будзе няпоўным, калі не згадаць двух беларусаў, якія ў савецкія гады былі пасламі СССР у КНДР. 

Гэта Глеб Крывулін з Магілёва, які ўзначальваў савецкую амбасаду ў Пхеньяне з 1974-га па 1982-гі, а пазней займаў пасаду міністра сацзабеспячэння БССР. І Генадзь Барташэвіч з Мінска: кіраваў савецкай дыпмісіяй у КНДР з 1987-га па 1990-ты, паспеў крыху пабыць паслом па асаблівых даручэннях МЗС ужо незалежнай Беларусі.

Без доступу да цела

У Беларусі ў КНДР пакуль не было і няма ні пасольства, ні пасла нават па сумяшчальніцтве, хоць абмен дыппрадстаўнікамі агаворваўся яшчэ ў згаданым камюніке аб устанаўленні дыпадносінаў у 1992-м.

Першы паўночнакарэйскі пасол быў акрэдытаваны на Беларусь у 2014-м па сумяшчальніцтве з Масквы, але ў Мінску дзейнічала гандлёвае прадстаўніцтва. Толькі ў 2016-м Паўночная Карэя адкрыла ў Беларусі сваю амбасаду, а ў 2019-м прапісала ў Мінску свайго амбасадара.

Цалкам магчыма, хутка адбудуцца зрухі і ў пытанні дыпламатычнай прысутнасці Беларусі ў КНДР, адкрыўшы паўночнакарэйскую кар'ерную лесвіцу для беларускай дыпслужбы, якая перажывае геаграфічныя абмежаванні.

Салідарнасць дыктатараў: хто і як дапамагае Расіі ў вайне з Украінай

Складанасці ў адносінах з заходнімі светам усё больш збліжаюць Мінск і Пхеньян, размываючы адрозненні і нават як быццам змяншаючы адлегласць. 

Па частцы міжнароднай ізаляцыі і колькасці санкцый нашы краіны дзеляць адну лігу ізгояў. Пры гэтым беларускі санкцыйны пакет выглядае ўжо цяжэй і разнастайней за паўночнакарэйскі. 

Калі раней супрацоўніцтва стрымлівалася міжнародным рэжымам санкцый у дачыненні да КНДР, цяпер гэта ўжо не перашкода, а агульны матыў. 

Беларусь, на жаль, не ў тым становішчы, каб выбіраць партнёраў. Краіна шукае варыянты, як і дзе прыстроіць свае тавары і паслугі за мяжой і не лічыцца больш ні з чым. 

Можна асуджаць узаемадзеянне рэжымаў, але не супрацоўніцтва народаў. Пры ўсім пры тым, што правесці размежавальнай лінію паміж рэжымам і краінай бывае вельмі складана. Беларусі хіба гэтага не ведаць. 

Кантакты з КНДР у афіцыйнага Мінска былі заўсёды. Часцей за ўсё для гэтага задзейнічаліся міжнародныя пляцоўкі, асабліва ААН, дзе бакі традыцыйна даволі цесна ўзаемадзейнічалі і падтрымлівалі адзін аднаго. 

Пратакольная перапіска на ўзроўні кіраўнікоў дзяржаў — таксама адзін з традыцыйных каналаў камунікацыі, які падтрымліваецца ўсе гэтыя гады. 

Апошняе пасланне ад Кім Чэн Ына на адрас Аляксандра Лукашэнкі датуецца 3 ліпеня гэтага года, і ў ім ён «выказаў упэўненасць у тым, што традыцыйныя адносіны дружбы і супрацоўніцтва паміж дзвюма краінамі будуць пашырацца».

Візіт Максіма Рыжанкова гэтаму відавочна паспрыяе, хоць магчымасці ў любым выпадку абмежаваныя. 

Асабістая сустрэча Кім Чэн Ына і Лукашэнкі — пакуль яшчэ незадзейнічаны рэзерв для стымулявання супрацоўніцтва. Нават неяк дзіўна, што яна не адбылася дагэтуль. 

Таемны візіт у Пхеньян. Навошта Лукашэнка збліжаецца з Паўночнай Карэяй?

Магчыма, такая сустрэча стане наступным крокам. Магчыма, ёй будзе папярэднічаць візіт прэм'ера. Відавочна, што бакі падышлі да кантактаў на вышэйшым узроўні ўшчыльную і сустрэча ў вярхах — ужо толькі пытанне часу. 

Цікава тое, што праграма афіцыйнага візіту кіраўніка МЗС Беларусі ў Пхеньян не ўключала сустрэчу з Кім Чэн Ынам, нягледзячы, што беларускі госць у сябе дома з'яўляецца асобай, набліжанай да «імператара». Пад заслону візіту Рыжанкова прыняў прэм'ер-міністр КНДР.

Справа тут, відавочна, не ў пратакольнай практыцы: паўночнакарэйскі правадыр прымае гасцей і рангам ніжэй. Напрыклад, пару тыдняў таму ён даў аўдыенцыю намесніку міністра абароны Расіі.

Прычына можа быць ва ўзаемнасці. Справа ў тым, што афіцыйны візіт Рыжанкова ў КНДР пазіцыянуецца як зваротны. А адказвае ён на прыезд у Беларусь міністра замежных спраў Паўночнай Карэі, які адбыўся ў сакавіку 2015-га.

«Столлю» праграмы таго візіту таксама з'яўлялася сустрэча з прэм'ер-міністрам. Лукашэнка паўночнакарэйскага госця не прымаў, хоць звычайна знаходзіць пратакольныя паўгадзіны свайго неацэннага часу для размовы з прыезджымі міністрамі замежных спраў. 

Верагодна, Пхеньян гэта запомніў і адказаў узаемнасцю, падаўшы ўрок дыпламатыі, у якой, трэба сказаць, вельмі спрактыкаваны.