«Пачынаецца няхуткі гандаль, у выніку якога будуць вызначацца новыя правілы міжнародных адносін»

Аналітык Пётр Кузняцоў піша пра тое, што беларусам не варта чакаць хуткіх вынікаў ад саміту «ЗША – Расія» і сустрэчы Пуціна з Байдэнам. Але, вядома, гэтая сустрэча прымусіць Лукашэнку панервавацца.

Сёння пачынаецца саміт «ЗША — Расія», ад якога ў апошні час было шмат чаканняў, у тым ліку, і па пытанні сітуацыі ў Беларусі.

СМІ і аналітыкі справядліва адзначаюць, што адносіны паміж Вашынгтонам і Масквой знаходзяцца на ніжэйшай кропцы з часоў халоднай вайны. Колькі было размоў пра тое, што Трамп выгадны Расіі, аднак менавіта такая спадчына засталася ад яго дзейнасці.

Аднак падыходы новай амерыканскай адміністрацыі да знешняй палітыкі адрозніваюцца ад падыходаў папярэдняй досыць прынцыпова. Трампа, пры ўсім жаданні, цяжка назваць сістэмным палітыкам — ён досыць эксцэнтрычны, імпульсіўны, акрамя таго, з’яўляецца выхадцам з бізнес-асяроддзя. Усё гэта ў комплексе і сфармавала яго вобраз дзеянняў на знешняй арэне: сістэмна ён займаўся выключна пытаннямі, якія так ці інакш уплываюць на эканоміку і прагматычныя інтарэсы. Тэмы, звязаныя са светабудовай, былі для яго на другім плане.

Дэмакратычная партыя і сам Байдэн як палітык, які сфармаваўся яшчэ ў часы «Халоднай вайны», галоўную стаўку робяць на вяртанне ЗША на сусветную арэну як сістэмнага гульца ва ўсім комплексе праблемных тэм з вядучай роляй ва ўсіх рэгіёнах свету. Ужо цяпер чытаюцца галоўныя прыярытэты, якія звязаныя з глабальным парадкам: бяспека, экалагічная ўстойлівасць, правы чалавека. Эканоміка таксама мае месца быць, аднак яна — далёка не адзіны кірунак.

У апошнія гады Расія ў сусветнай палітыцы пазначыла сябе як досыць непрадказальная і няпростая ў дыялогу дзяржава, якая спрабуе стварыць агмені напружання ў розных кутках планеты, не ў апошнюю чаргу і дзеля таго, каб зноў, пасля анексіі Крыма, прымусіць размаўляць з сабой і весці дыялог. Шмат у чым такая лінія паводзін стала магчымая якраз дзякуючы таму, што адміністрацыя Трампа, акцэнтуючы галоўным чынам на эканоміцы, свой уплыў у многіх рэгіёнах і тэмах адчувальна скараціла.

Цяпер, відавочна, будзе рэвізія статус-кво, у рамках якой ЗША будуць імкнуцца да таго, каб сваю прысутнасць і ўплыў паўнавартасна аднавіць. Менавіта гэта з’яўляецца вызначальным фактарам у позве, якая фарміруецца на сённяшні дзень. Звяртае ўвагу, што напярэдадні сустрэчы Байдэна і Пуціна прайшоў саміт «ЕС — ЗША», на якім, відавочна, былі ўзгодненыя асноўныя пазіцыі заходняга блока, які цяпер зноў адзіны і не раздзіраецца супярэчнасцямі. У тым ліку ЗША і ЕС выразна задэкларавалі, што будуць прыкладаць сумесныя намаганні для прыцягнення да адказнасці рэжыму Лукашэнкі як за інцыдэнт з «Rynair», так і за парушэнне правоў чалавека.

Да чаго гэта ўсё і чаго чакаць ад саміту беларусам?

Найперш, не чакаць хуткіх і бачных вынікаў — іх проста не будзе. Перад адміністрацыяй Байдэна стаіць складаная задача выбудаваць адносіны з Расіяй (як, зрэшты, і з Кітаем) такім чынам, каб на міжнароднай арэне зноў з’явілася нейкая прадказальнасць, нейкія зразумелыя правілы гульні, у якіх у ЗША будзе свая роля і свой адчувальны ўплыў. Гэта будзе спроба навязаць Расіі нейкія новыя рамкі, у межах якіх будуць вырашацца асноўныя глабальныя пытанні.

Калі хтосьці думае, што пытанні Беларусі ў новай канфігурацыі для Байдэна другасныя — гэта зман. У Брэсце праходзіць мяжа не толькі Еўропы, але і NAТO. У сённяшняй сітуацыі ЗША з усіх сіл дэманструюць, што з Еўропай яны зноў адзіныя і згуртаваныя, таму нават стабільнасць на еўрапейскай мяжы і еўрапейская бяспека — прыярытэт. А калі глядзець на гэта ў кантэксце NAТO — прыярытэт удвая.

Тым не менш, ніякіх хуткіх вынікаў ад менавіта гэтага мерапрыемства чакаць не варта. У рамках позвы, якая фарміруецца, у Расіі таксама ёсць шмат магчымасцей для манеўру. Праўда, перад ёй жа стаіць і некалькі вельмі няпростых задач. Галоўная з якіх — выгандляваць у Байдэна тыя ці іншыя саступкі наўзамен на саступкі свае.

Іншымі словамі, пачынаецца няхуткі, але досыць жорсткі гандаль, у выніку якога будуць вызначацца новыя правілы гульні і міжнародных адносін на бліжэйшыя гады як мінімум, пасля той блытаніны, якая ўтварылася ў выніку несістэмных дзеянняў Трампа.

У кантэксце адзінай пазіцыі ЕС і ЗША можна з досыць сур’ёзнай упэўненасцю казаць, што мінскі рэжым — адзін з прадметаў гандлю. Проста таму, што ў свеце з новымі правіламі месца людзям, якія гуляюць наогул без правілаў, прытым, па ўсіх франтах, папросту не прадугледжваецца. Асабліва ў сітуацыі, калі палітычная суб’ектнасць па факце ўжо страчаная.

Для беларускіх улад гэтая сітуацыя не проста непрыемная або балючая, яна яшчэ і надзвычай небяспечная. З аднаго боку, агаляецца татальная залежнасць ад настрояў Пуціна: здасць ці не здасць, калі здасць, то ў які момант і на якім этапе гандлю. Ці задорага прадасць — гэта пытанне з разраду «гол прэстыжу» ў матчы, у якім карціць разгромнае паражэнне.

З іншага боку, магчымасцей пачаць самастойную геапалітычную гульню на процівагах і балансаванні, спрабуючы вярнуць сабе суб’ектнасць у дыялогу з Захадам і ўклініцца ў гандаль паміж Вашынгтонам і Масквой, на сёння практычна не існуе. А калі спрабаваць іх стварыць адноснай лібералізацыяй — гэта гульня з непрадказальнымі наступствамі. Якія хады ў гэтай гульні прыдумаюць беларускія ўлады, застаецца толькі варажыць. Разумныя людзі даўно гавораць і пішуць, што добрых і эфектыўных варыянтаў для Мінска, калі мець на ўвазе іх галоўную мэту (захаванне абсалютнай улады), ужо проста не засталося.

Усе апошнія падзеі — таму пацвярджэнне. Імкнучыся рабіць хоць нешта, беларускія ўлады вырашаюцца на такія авантуры, якія толькі пагаршаюць сітуацыю і паскараюць запушчаныя ў жніўні 2020 года працэсы. Мяркуючы па ўсім, што адбывалася ў апошні час, — яшчэ не канец. Геапалітычная гульня будзе доўжыцца нейкі час, а гэта значыць, што і ў Мінску будуць прадпрымаць усё новыя спробы нагадваць пра сябе. Ужо зразумела, што простым беларусам чакаць чагосьці добрага ад гэтай кіпучай дзейнасці не даводзіцца.

Аднак зразумела і тое, што працяг у тым жа духу толькі павышае ў вачах удзельнікаў глабальнага гандлю кошт рашэння беларускага пытання. А значыць, немінуча вядзе да яго развязкі.