Цяперашнія законы супраць ЛГБТ у РФ больш жорсткія, чым у Расійскай імперыі і СССР

Ушчамленне правоў квір-людзей, непазбежнае пасля жахлівага рашэння Вярхоўнага суда РФ аб прызнанні «экстрэмісцкім» «міжнароднага грамадскага руху ЛГБТ», зусім не навацыя пуцінскага рэжыму. Пераследам непажаданых па прыкмеце сексуальнай ідэнтычнасці стагоддзямі займалася не толькі расійская дзяржава, але і многія заходнія краіны. І калі ў апошніх сітуацыя з правамі ЛГБТК+ у цэлым паляпшаецца, то Расія, наадварот, ідзе па шляху ўзмацнення жорсткасці пакарання за «няправільную», на думку ўладаў, сексуальнасць.

Калі паглядзець на расійскія законы, накіраваныя на барацьбу з квір-людзьмі, за апошнія 200 гадоў, атрымаецца наглядная карціна: на працягу ўсяго гэтага часу ўлады практычна бесперапынку дыскрымінавалі ЛГБТК+, ламаючы жыцці ні ў чым не вінаватых людзей. Але нават на агульным гістарычным фоне пагроза, створаная апошнім рашэннем Вярхоўнага суда, выглядае беспрэцэдэнтна жахлівай, піша «Медуза».

На працягу апошніх 200 гадоў гамафобія ў Расіі была часткай афіцыйнай ідэалогіі і дзяржаўнай палітыкі: квір-людзей пераследавалі паводле закону. Перыяды «адлігі» за гэты час сумарна складаюць крыху больш за 20 гадоў, яны прыйшліся на 1920-я і 1990-я. У гэтыя гістарычныя эпохі ЛГБТК-людзям жылося параўнальна лягчэй, хоць любая сексуальная ідэнтычнасць за межамі традыцыйнай заставалася глыбока стыгматызаванай.

Важна адзначыць, што цяперашняе ўзмацненне жорсткасці заканадаўства адкрывае для ўладаў магчымасць караць ЛГБТК-людзей нават больш сурова, чым гэта было ў Расійскай імперыі і СССР.

Хоць на працягу ўсяго гэтага перыяду крымінальнаму пераследу падвяргаліся ў першую чаргу мужчыны, жанчыны таксама пакутавалі ад рэальных рэпрэсій — напрыклад, станавіліся ахвярамі карнай псіхіятрыі.

У гэтым тэксце цытуюцца абразлівыя фармулёўкі, якія выкарыстоўваліся ўладамі ў заканадаўстве ў розныя перыяды часу для таго, каб дадаткова стыгматызаваць ЛГБТК-людзей.

«Рух ЛГБТ» — цяпер экстрэмісты ў Расіі

1832 год

Збор законаў 1832 года караў «мужаложства» спасылкай у Сібір на пяць гадоў. З 1845-га «выкрытага ў мужаложстве» пазбаўлялі маёмасці і правоў, а таксама свабоды на тэрмін ад чатырох да пяці гадоў.

1903 год

Крымінальнае ўлажэнне 1903 года змякчыла пакаранне. Артыкул 516 караў за «мужаложства» турэмным зняволеннем на тэрмін ад трох месяцаў да аднаго года.

1917 год

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі за «мужаложства» фактычна ўжо не каралі. У першым праекце савецкага Крымінальнага кодэкса, распрацаваным у сакавіку 1918 года, засталіся амаль усе нормы КК 1903-га, але артыкул аб «мужаложстве» адтуль выключылі.

1922 год

Першы Крымінальны РСФСР афіцыйна дэкрыміналізаваў аднаполыя адносіны мужчын. Яны не лічыліся злачыннымі і ў новай рэдакцыі Крымінальнага кодэкса РСФСР, прынятай у 1926 годзе.

1934 год

У Крымінальны кодэкс РСФСР дадалі артыкул 154-а. Добраахвотныя «палавыя зносіны мужчыны з мужчынам (мужаложства)» сталі карацца пазбаўленнем волі на тэрмін ад трох да пяці гадоў.

1960 год

У новым Крымінальным кодэксе РСФСР артыкул «мужаложства» атрымаў нумар 121. Нязменным застаўся максімальны тэрмін зняволення, але была адменена ніжняя мяжа пакарання.

Скрэпы пад'ехалі. Качанава анансавала з'яўленне ў Беларусі закону аб забароне «прапаганды ЛГБТ»

1993 год

Артыкул 121 у Крымінальным кодэксе РСФСР змянілі пасля таго, як Савет Еўропы паставіў умовай уступлення краіны ў арганізацыю прывядзенне расійскага заканадаўства ў адпаведнасць з еўрапейскім. Новая рэдакцыя адмяніла пакаранне за добраахвотнае «мужаложства». Не з'явілася яно і ў Крымінальным кодэксе РФ, прынятым у 1996 годзе.

2006 год

Разанская абласная дума першай у Расіі забараніла «публічныя дзеянні, накіраваныя на прапаганду гомасексуалізму (мужаложства і лесбіянства) сярод непаўналетніх». Максімальны штраф для грамадзян складаў дзве тысячы рублёў, для юрыдычных асоб — 20 тысяч. Пазней аналагічныя законы прыняты ў Архангельскай, Кастрамской, Магаданскай, Новасібірскай, Самарскай, Уладзімірскай, Калінінградскай і Свярдлоўскай абласцях, Краснадарскім краі, Башкірыі, Дагестане і Санкт-Пецярбургу.

2013 год

У Расіі забаранілі «прапаганду нетрадыцыйных сексуальных адносін» сярод непаўналетніх. Новы артыкул 6.21 Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях РФ прадугледжваў штрафы да 100 тысяч рублёў для грамадзян і да мільёна рублёў для юрыдычных асоб.

2022 год

Улады ўвялі поўную забарону «прапаганды нетрадыцыйных сексуальных адносін», у тым ліку сярод дарослых. Максімальны штраф для грамадзян вырас да 400 тысяч рублёў, для кампаній — да 5 мільёнаў рублёў.

Ліпень 2023 года

Выйшаў закон, які адмяняе форму даведкі 087/у, якая дазваляла змяніць гендэрны маркер у пасведчанні аб нараджэнні і выкарыстоўваць «змену полу» як падставу для атрымання новага пашпарта. Таксама былі забароненыя «медыцынскія ўмяшанні, накіраваныя на змену полу чалавека» (гэта значыць аказанне гендэрна-афірматыўнай медыцынскай дапамогі). Даведка 087/у дзейнічала з 2017 года. У перыяд з канца 2017-га па лета 2023-га ў Расіі былі адны з найбольш камфортных умоў трансгендарнага пераходу ў Еўропе. Цяпер жа трансгендерные людзі ў Расіі пазбаўленыя доступу да неабходных медыкаментаў і самой працэдуры медыцынскага і юрыдычнага пераходу.

Лістапад 2023 года

Неіснуючы «міжнародны грамадскі рух ЛГБТ» абвешчаны Вярхоўным судом РФ «экстрэмісцкай арганізацыяй». Пасля ўступлення рашэння суда ў сілу «шараговым удзельнікам» такога «руху» будзе пагражаць да шасці гадоў пазбаўлення волі, «арганізатарам» — да 10 гадоў.