Дасье ў карыкатурах: Паляванне на помнікі
Па ўсім свеце актыўна разбураюць манументы каланіяльнага мінулага. Помнікі скідаюць з пастаментаў і абліваюць фарбай у ЗША, Вялікабрытаніі, Аўстраліі, Індыі, Італіі, Новай Зеландыі, Францыі, ПАР і многіх іншых краінах. Якое дачыненне помнікі далёкага мінулага маюць да цяперашніх праблем і чым скончыцца самы вялікі ў гісторыі помнікацыд?
Усё пачалося ў 2017-м у Шарлоттсвілле, штат Вірджынія, дзе адзін чалавек быў забіты і 19 паранены ў вулічных сутыкненнях. Яблыкам разладу стаў помнік лідару рабаўладальніцкай Канфедэрацыі генералу Роберту Лі, які вырашыла знесці мясцовая чорная абшчына і іх саюзнікі з прагрэсіўных арганізацый. «Вандалам» супрацьстаяла група белых нацыяналістаў. Улады неяк замялі інцыдэнт. А вось карыкатурыст Desert news прароцку ўбачыў у тых падзеях аднаўленне грамадзянскай вайны, якая пачалася ў 1861 годзе.
Пасля гібелі афраамерыканца Джорджа Флойда ад рук паліцыі па Штатах пракацілася хваля пратэстаў, у рамках якіх пачаўся стыхійны знос помнікаў. Больш за ўсё зносяць помнікі, якія маюць дачыненне да гісторыі рабаўладання. Як вядома, нягледзячы на паразу ў грамадзянскай вайне, паўднёвыя штаты гераізавалі сваіх палкаводцаў, у тым ліку ўзводзячы ім помнікі і манументы. Таму некаторыя эксперты разглядаюць знос помнікаў як сімвал канчатковай перамогі над расізмам. Між тым, на думку некаторых, дэмантаж помнікаў не вырашае праблемы глабальна. Знесці «помнік» сістэмнаму расізму будзе куды цяжэй — асноўная думка малюнка выдання Boston Globe.
Аднак манументамі рабаўладальнікаў-канфедэратамі маніфестанты не абмежаваліся. Разбураюцца помнікі заснавальнікам ЗША, якія таксама мелі рабоў. У чорны спіс антырасістаў трапіў і славуты Хрыстафор Калумб, якога называюць «бацькам генацыду». Так, на днях у горадзе Рычманд пратэстоўцы без санкцыі ўладаў утапілі бюст Калумба ў бліжэйшым возеры. На малюнку выдання Star Tribune Калумб не можа зразумець прычыну такога негатыву. «Я лічыў, што толькі адкрыў новы свет», — думае марак.
Ліхаманка зносу помнікаў у рамках вайны з каланіяльным мінулым таксама ахапіла Еўропу. У Бельгіі пратэстоўцы скідаюць з пастаментаў статуі караля Леапольда II, які быў актыўным прыхільнікам каланіяльнай экспансіі і, як лічыцца, датычны да забойства 10-15 мільёнаў афрыканцаў. У Англіі атакуюць помнікі вядомых нацыянальных фігур — каралевы Вікторыі і Уінстана Чэрчыля. Напады абурылі мясцовы правы электарат. А прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі Барыс Джонсан нават паабяцаў асабіста абараняць помнікі Чэрчылю. У сувязі з гэтым нідэрландскі мастак Барт ван Леевен прапануе прэм'еру заснаваць рух «Жыцці Чэрчыляў — важныя» (варыяцыя руху «Жыцці чорных — важныя», які стаіць за пратэстамі).
На думку многіх, разбурэнні помнікаў — усяго толькі частка кампаніі дэмакратаў па звяржэнні Трампа. Сапраўды лідары дэмакратаў як правіла заплюшчваюць вочы на інцыдэнты з помнікамі, падтрымліваюць іх дэмантаж. Не выпадкова Трампа малююць у выглядзе помніка, які трэба разбурыць. Малюнак рэсурса Cagle.
Эфект палявання на помнікі цяжка прадказаць. Асабліва ў доўгатэрміновай перспектыве, калі на Захадзе з'явіцца пакаленне людзей, у якіх фактычна няма адзінага погляду на гісторыю і як следства агульных каштоўнасцяў. Для іншых знос помнікаў — гэта ўсяго толькі знешняя праява імкнення людзей сімвалічна парваць з мінулым і тым самым змяніць цяперашні свет. Між тым працэс працягваецца і яго фінал пакуль не зразумелы. Напрыклад, на думку карыкатурыста выдання Cartoon stock, неўзабаве маніфестанты будуць зносіць помнікі ўсім белым мужчынам. «Якія яшчэ аргументы для дэмантажу помніка патрэбныя?», — пытаецца персанаж малюнка.
