«Яны расстралялі людзей у трамваі, на якім я кожны дзень езджу на працу». Беларуска распавяла пра жыццё ў Ізраілі
Роўна год таму палесцінскія тэрарысты зладзілі страшную разню ў Ізраілі. Больш за 2500 баевікоў ХАМАС праніклі з зямлі, мора і па паветры на ізраільскую тэрыторыю. Каля 1200 ізраільцян былі забітыя, яшчэ 242 узятыя ў закладнікі. Гэты напад стаў найбуйным масавым забойствам габрэяў з часоў Халакосту. З таго страшнага дня Ізраіль вядзе вайну супраць тэрарыстаў. А народ Ізраіля працягвае жыць, працаваць, нараджаць дзяцей, нават пад сотнямі балістычных ракет з Ірану. Таму што «іншай краіны ў іх няма». Беларуска Анастасія, якая жыве ў Ізраілі ўжо восьмы год, распавяла нам пра побытавыя, страшныя і кранальныя асаблівасці жыцця пасярод вайны.
Жанчына стаіць з ізраільскім сцягам падчас двуххвіліннай сірэны ў памяць аб ахвярах Халакосту ў Ерусаліме. Фота Ohad Zwigenberg
Тата Анастасіі з’ехаў з Мінска ў Ізраіль на пачатку 90-х, але праз некалькі гадоў вярнуўся ў Беларусь, дзе жыве і сёння. Дзяўчына вырасла ў Мінску, але ў атмасферы любові да Ізраіля – тата часта размаўляў на іўрыце, заўжды падтрымліваў сувязь з сябрамі адтуль.
А калі надыйшоў час абіраць уласны шлях у жыцці, Анастасія вырашыла таксама паспрабаваць знайсці сваё месца ў Ізраілі — і ў яе атрымалася. Наша суразмоўца жыве там ужо восьмы год. Насця выдатна размаўляе на іўрыце, яна ўладкавалася на добрую працу і выйшла замуж за ізраільцяніна ў чацвертым пакаленні.
На пытанне, ці шкадавала яна калі-небудзь пра пераезд у Ізраіль, дзяўчына адказвае адназначна – не. Насця кажа, што адчувае сябе ізраільцянкай, але «не адмаўляецца ад свайго беларускага «я».
«Тэракты адбываюцца рэгулярна. Гэта частка нашага жыцця»
«Накіроўваючыся ў Ізраіль, я ведала, куды еду, – кажа Анастасія. – Пра інтыфады і тэракты чула з дзяцінства, таму не мела ружовых акуляраў датычна бяспекі ў гэтай краіне».
Суразмоўца нагадвае, што тэракты ў Ізраілі здараліся і да 7 кастрычніка 2023.
«Пастаянна нешта здараецца. Памятаю, як застрэлілі дваіх маладых людзей на вуліцы Дызенгоф, у цэнтры Тэль-Авіва (Гаворка пра страляніну ў Тэль-Авіве 7 красавіка 2022 года. У той дзень палесцінскі тэрарыстпачаў страляніну ў пабе ў цэнтры горада. У выніку 2 чалавекі былі забітыя, яшчэ 3 – сур’ёзна параненыя. Агулам за два тыдні перад гэтым тэрактам ізраільскімі арабамі і палесцінцамі былі забітыя 11 ізраільцян – заўв. рэд.). Гэта цэнтр жыцця Тэль-Авіва, зусім побач з морам. Мы часта там гуляем. І падобныя трагедыі здараюцца рэгулярна», – кажа Анастасія.
Суразмоўца апісвае даваенную ізраільскую штодзённасць:
«Мы звыклі да падвышанага ўзроўню абароны паўсюль. На ўваходах у гандлёвыя цэнтры ахоўнікі заўжды правяраюць, ці ёсць у чалавека зброя. Паўсюль металічныя рамкі. На чыгунцы рэчы прапускаюць праз рэнтген. Гэта нашая daily life.
І тэракты таксама здараюцца рэгулярна. Гэта частка нашага жыцця. Калі канцэнтраваць на гэтым увагу – можна звар’яцець. Застаецца альбо прыняць гэта як факт, альбо з’язджаць. Я спынілася на першым варыянце».
Глядзіце таксама
«У нас няма іншай краіны»
Анастасія кажа, што адчувае Ізраіль сваім домам.
«Мой муж – ізраільцянін у чацвертым пакаленні. Сярод чальцоў яго сям’і ёсць ахвяры Халакосту. І толькі тут яны – дома. Муж служыў у арміі, яго бацькі – і тата, і мама – таксама. А дзядзька яго таты загінуў у вайне за незалежнасць у 1948 годзе. Яны будавалі гэтую краіну. У Ізраілі кажуць – Eyn Li Eretz Aheret. Гэта значыць – іншай краіны ў нас няма».
Дзень незалежнасці Ізраілю. Фота Ohad Zwigenberg
Суразмоўца адзначае, што антысемітызм ва ўсім свеце расце і, маючы габрэйскае прозвішча, далёка не паўсюль яна можа адчуваць сябе бяспечна.
«А тут мы сярод сваіх. У нас свае святы, свае песні. Свая асаблівая ментальнасць».
Глядзіце таксама
7 кастрычніка
«Перад 7 кастрычніка 2023 Ізраіль перажываў доўгі палітычны крызіс. Кожны тыдзень людзі выходзілі на пратэсты. Я таксама выходзіла. Дарогі былі заблакаваныя, у краіне ўзрастала абурэнне. Было зразумела, што абстаноўка ўнутры краіны становіцца ўсё больш гарачай. Народ нібыта падзяліўся на два лагера, – згадвае дзяўчына. – І многія казалі, што пакуль кіраўніцтва краіны занятае барацьбой за свае крэслы, хтосьці можа скарыстацца нашай уразлівасцю. Менавіта гэта і адбылося. Я памятаю раніцу 7 кастрычніка. Ува мне была такая злосць!»
Анастасія кажа, што першая сірэна прагучала ў 6:30 раніцы. Наша суразмоўца не адразу зразумела, што адбываецца.
«З навінаў напачатку таксама цяжка было штосьці зразумець. Але ўжо з’яўляліся відэа, як тэрарысты бегаюць з аўтаматамі па гарадах і кібуцах паўднёвага рэгіёна».
Анастасія распавядае, што трагедыя адразу ж аб’яднала народ, які падаваўся падзеленым.
«Кожны з нас ведае кагосьці з тых, хто пацярпеў 7 кастрычніка».
6 кастрычніка 2024. Фота Ohad Zwigenberg
«Яны застрэлілі ўсіх, хто быў там»
У адказ на пытанне, ці ведае яна асабіста кагосьці з пацярпелых у той дзень, Анастасія падзяліліся страшнай гісторыяй:
«Вайсковы сябар майго мужа літаральна ў жніўні мінулага года, за 2 месяцы на нападу, пераехаў з жонкай і дзецьмі ў Канаду. Яго 60-гадовыя бацькі засталіся ў Ізраілі адні.
У ноч з 6 на 7 кастрычніка яны паехалі з рускамоўнай групай на рыбалку, на бераг мора недалёка ад мяжы з Газай. Тэрарысты выходзілі з мора. Яны застрэлілі ўсіх, хто быў там. Абодва бацькі нашага сябра загінулі».
Запытваюся ў Насці, як падобныя трагедыі перажывае яе муж. Дзяўчына прапанавала яму самому адказаць на гэтае пытанне і пераклала з іўрыта:
«Напачатку, пасля падзеяў 7 кастрычніка, быў шок. Я не верыў, што падобнае можа з намі здарыцца. Яны зрабілі гэта на свята Сімхат Тора. Першыя 3-4 месяцы мы вучыліся сярод гэтага жыць, звыкалі да новай рэальнасці. А потым, калі я перастаў рэгулярна сачыць за навінамі, стала крыху лягчэй. У нейкі момант да ўсяго звыкаеш – і пачынаеш проста жыць».
Анастасія дадае, што першыя 2-3 тыдні тэлевізар у іх доме працаваў няспынна, нават уначы.
«Мы ведалі, што тэрарысты заходзілі ў дамы да некаторых ізраільцян. І вось гэты шок, разуменне таго, што і да цябе яны могуць проста зайсці – трэба шмат часу, каб да яго прызвычаіцца.
Першыя 2-3 месяцы гучалі бясконцыя сірэны. Я баялася кудысьці выехаць на машыне, таму што не ведала, дзе ў такім выпадку мяне заспее сірэна, ці паспею кудысьці схавацца».
Фота Ohad Zwigenberg
Насця з мужам жыве ў цэнтры Ізраіля, у горадзе Петах-Ціква, што ў 20 хвілінах ад Тэль-Авіва. Яна кажа, што сірэны спыніліся, калі пачалася наземная аперацыя ў Газе.
«Да нас даляталі ракеты з Газы. Як толькі іх перасталі запускаць, у нас стала больш спакойна, — кажа дзяўчына. – Але ж у нас абстрэльваецца і поўнач краіны. Там увесь час пажары, людзі адтуль дагэтуль выселеныя.
У нейкі момант мне, калі шчыра, нават стала няёмка перад жыхарамі іншых рэгіёнаў краіны, таму што я, як і раней, у сябе дома. Я даволі хутка вярнулася ў офіс і агулам да звыклага ладу жыцця. Змагла крыху абстрагавацца ад навінаў. Проста працягнула жыць сваё жыццё, але з пэўнай «пазнакай». Але ж ёсць жыхары паўднёвых рэгіёнаў і ўся поўнач. Усе гарады на поўначы выселеныя, людзі эвакуяваныя. Вось ужо год яны жывуць далёка ад сваіх дамоў. Звыклага жыцця ў іх зусім няма».
Калі ліквідавалі Насралу (Хасан Насрала, экс-кіраўнік тэрарыстычнай групоўкі «Хезбала». Забіты 27 верасня 2024 года ў выніку ізраільскага авіудара па штаб-кватэры «Хезбалы» у Бейруце — заўв. рэд.), было зразумела, што нешта будзе. Гэта стаяла ў паветры, – кажа Анастасія.
Ракеты з Ірана
Увечары 1 кастрычніка, калі Іран запусціў па Ізраілю 186 балістычных ракет, Анастасія пайшла на трэніроўку. Перад гэтым ёй на тэлефон прыйшло паведамленне з заклікам заставацца паблізу бомбасховішча (дзяўчына кажа, што раней такіх паведамленняў не было: «звычайна гучыць сірэна і мы маем паўтары хвіліны, каб забегчы ў бомбасховішча»). Але дзяўчына ведала, што ў студыі, дзе яна займаецца спортам, бомбасховішча таксама ёсць.
Сірэна сапраўды прагучала падчас трэніроўкі.
«Тады было страшна, таму што сірэна выла няспынна, – кажа суразмоўца. – У бомбасховішчы нас было сямёра, усе дзяўчыны. У некаторых з нас пачалася паніка. З тэлевізара, які быў у бомбасховішчы, мы даведаліся пра тэракт у Яфа. А потым пачаліся «бумы». Пачало грахатаць, было адчуванне, што падае недзе зусім блізка. Трэсліся сцены».
Калі гук сірэнаў нарэшце спыніўся, Анастасія пабегла дадому.
Ізраільцяне падчас іранскай атакі. Фота Ohad Zwigenberg
«Адзін з тэрарыстаў быў са стужачкай Free the hostages»
«Раніцай пачалі публікаваць імёны забітых у тэракце ў Яфа. Калі прачытала, каго яны забілі, мне стала сапраўды дрэнна.
Разумееце, яны забеглі ў трамвай, у якім я кожны дзень езджу на працу і з працы. Гэта адбылося ў 4 станцыяй ад майго офіса.
Яны застрэлілі маці, якая трымала на руках свайго дзесяці месячнага дзіцёнка. Жанчына 33 гадоў, з немаўляткам на руках, з каляскай. Яна прыкрыла дзіцё сабой, яно не пацярпела. Але маці загінула. Больш у мяне няма словаў. Вось з кім мы маем справу», – кажа Анастасія.
Суразмоўца адзначае, што ў Ізраілі зараз вельмі шмат людзей са зброяй, «пратакол дазваляе быць у грамадзянскім, але з армейскай зброяй».
«Адметна, што адзін з тэрарыстаў быў са стужачкай «free the hostages» («вызваліце закладнікаў»), якую зараз носяць многія ізраільцяне.
І напэўна людзі, якія былі ў тым трамваі, проста не зразумелі, хто з імі едзе. Хаця ў прынцыпе на тварах было напісана. Але Яфа – арабскі квартал, сустрэць там чалавека арабскай знешнасці зусім не дзіўна».
Анастасія кажа, што на раніцу пасля тэракта не змагла сесці ў трамвай – было страшна. Гэтым разам яна паехала на працу на аўтобусе.
«ААН у Ізраілі ніхто сур’ёзна не ўспрымае»
Запытваюся ў Алены пра тое, як яна ацэньвае рэакцыю міжнародных інстанцый на напад тэрарыстаў на Ізраіль.
«ААН у гэтай краіне ніхто сур’ёзна не ўспрымае», – адразу адказвае суразмоўца.
«Вы напэўна чулі, што міністр замежных спраў Ізраіля Ісраэль Кац аб’явіў Гутэрыша (генеральны сакратар ААН Антоніў Гутэрыш — заўв.рэд) персонай нон-грата, — нагадвае Анастасія. – І правільна зрабіў. Ізраіль можа сабе гэта дазволіць.
А які ад іх сэнс? Супрацоўнікі іх арганізацыі літаральна ёсць тэрарыстамі. Некаторыя з іх дапамагалі ўтрымліваць закладнікаў у Газе! (Паводле ізраільскага выведвальнага дасье, атрыманага выданнем Wall Street Journal, каля 1200 з 12 000 супрацоўнікаў Блізкаўсходняга агенцтва ААН для дапамогі палесцінскім бежанцам у сектары Газа маюць сувязі з тэрарыстамі. Ізраіль абвінавачвае іх у датычнасці да захопу закладнікаў, раздачы боепрыпасаў, каардынацыі нападаў і ўдзеле ў масавых забойствах[— заўв. рэд.). Якое пасля гэтага стаўленне ў нашай краіне да ААН? Адпаведнае. Як да памагатых тэрарыстаў», – кажа суразмоўца.
Глядзіце таксама
Анастасія з мужам двойчы за апошні год выязджалі з Ізраіля.
«У Барселоне былі моманты, калі мы казалі, што з Ізраілю – і людзі проста пераставалі з намі размаўляць, – распавядае Анастасія. – Але гэта хутчэй выключэнні. У асноўным людзі ўсё ж выказваюць спачуванні, кажуць, што сочаць за сітуацыяй і зычаць нашай краіне перамогі.
Але тое, што антысемітызм у свеце расце – ужо факт. І цяпер, калі я думаю, куды злятаць, улічваю ў тым ліку адносіны кіраўніцтва краінаў да Ізраілю».
Глядзіце таксама
«Мы маем справу з галаварэзамі»
«30 верасня войскі ЦАХАЛ увайшлі ў Ліван. І мая першая думка – зараз па нас прыляціць, – кажа суразмоўца. – Другая думка – туды заходзяць нашы салдаты, маладыя хлопцы. Калі не памыляюся, за тыдзень на тэрыторыі паўднёвага Лівана загінулі 11 ізраільскіх вайскоўцаў. Мне страшна за іх.
У той жа час я разумею, навошта ўсё гэта робіцца. Трэба выбіць усю гэтую «Хезбалу». Ці такімі метадамі? Гэта маральна складанае для мяне пытанне. Хочацца верыць, што гэта ўсё не дарма. Што выведка добра працуе. І як мы бачылі па сітуацыі з пейджэрамі і з Насралай – сапраўды працуе эфектыўна. Можа сапраўды ў вайсковага кіраўніцтва краіны ўсё атрымаецца і яны здолеюць спыніць прынамсі гэтую пагрозу?»
Анастасія кажа, што ўсе навіны пра дзеянні ізраільскага войска праглядае праз прызму пытанняў «а навошта?», «ці можна было б інакш?».
«Але ж тэрарысты пералазяць праз плоты, урываюцца ў нашыя дамы, забіваюць нашых людзей, страляюць па іх ва упор! Яны забіваюць закладнікаў, якія 11 месяцаў правялі ў страшным палоне, – кажа Анастасія. – Ізраіль стараецца весці вайну па заходніх правілах, згодна з адпаведнымі законамі. Але мы маем справу з галаварэзамі, з тэрарыстамі. Яны жывуць зусім у іншым свеце».
Глядзіце таксама
«Жыццё заўжды перамагае»
«Ніхто не хоча вайны. Усе хочуць жыць у міры, у спакоі, – кажа дзяўчына. – І людзі працягваюць жыць, нягледзячы ні на што. Яны жэняцца, нараджаюць дзяцей. У мяне на працы ўвогуле за апошні год быў нейкі бэбі-бум. Здавалася б, вайна, сірэна, якія дзеці, куды! Але людзі бачаць у гэтым усім некае імкненне да новага жыцця. Таму жыццё заўжды перамагае.
Фота Ohad Zwigenberg
Але вядома, мы ніколі не забудзем тое 7 кастрычніка і ўсё, што было пасля».