Чаму Беларусь не спяшаецца браць крэдыт у МВФ?

Эксперты аб праўдзівых прычынах згортвання супрацоўніцтва з фондам і пра тое, калі выканаць яго патрабаванні пагодзіцца Лукашэнка.

У панядзелак міністр эканомікі Дзмітрый Круты паведаміў журналістам пра прыезд у лістападзе ў Беларусь чарговай місіі МВФ, у рамках работы якой будуць абмяркоўвацца пытанні развіцця беларускай эканомікі, але «гаворка аб магчымым крэдыце не ідзе».
Ад крэдыту МВФ Беларусь адмовілася ў верасні, афіцыйна спаслаўшыся на немагчымасць выканання ўмоў фонду па павышэнні тарыфаў ЖКГ. Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, яно стала б «шокам для нашага насельніцтва».
А праз некалькі тыдняў міністр фінансаў Максім Ермаловіч паведаміў, што Беларусь плануе вярнуцца да пытання атрымання крэдыту ў 2020 годзе.
— Такія «арэлі» (то нам патрэбен крэдыт МВФ, то не патрэбны) назіраюцца ўжо не першы дзясятак гадоў, — нагадвае старэйшы аналітык кампаніі «Альпары» Вадзім Іосуб.

Усё ўпіраецца ў тое, наколькі патрэбны грошы зараз

Тое, што МВФ не спыняе кансультацыі з урадам, нават калі прадастаўленне крэдыту не плануецца — звычайная практыка, сцвярджаюць эксперты.
— Згодна 4-га артыкула Статута, місія МВФ наведвае ўсе краіны, якія хоць бы ў далёкай перспектыве збіраюцца супрацоўнічаць з фондам. Яна праводзіць даследаванні і дае свае рэкамендацыі. Гэтыя рэкамендацыі ў нас не заўсёды выконваюцца, але іх карыснасць ва ўрадзе прызнаюць, мабыць, усе, — кажа Вадзім Іосуб.
На думку эканаміста Льва Марголіна, сам факт правядзення кансультацый з МВФ вельмі важны для ўрада. Бо ён разумее, што без рэформаў з сённяшняй эканамічнай пасткі не выбрацца.
— Меркаванне спецыялістаў фонду паслужыць дадатковым аргументам у перакананні Лукашэнкі ў неабходнасці змен. А сам факт кансультацый з МВФ — сігнал іншым крэдыторам (Сусветнага банка, ЕС, Расіі). Яны глядзяць, як развіваюцца адносіны Беларусі з МВФ і, улічваючы гэта, прымаюць рашэнне аб выдзяленні пазык, — тлумачыць эксперт.

У рэчаіснасці ўсё вельмі проста

— Патрабаванні МВФ трохі змяняюцца ў дэталях, але стратэгічна гаворка заўсёды ідзе аб глыбокіх структурных рэформах, — падкрэслівае Вадзім Іосуб. — Стаўленне беларускіх уладаў да рэформаў агульнавядома: усё ўпіраецца ў тое, наколькі моцна патрэбны грошы зараз. Калі ў эканоміцы крызіс, калі маюць месца бязладзіца з Расіяй, нафтагазавыя канфлікты — пачынаецца падлашчванне з МВФ. Як толькі сітуацыя змяняецца — змяняецца і рыторыка ўладаў.

Чаму тарыфы — не галоўнае

Апытаныя Заўтра тваёй краіны эксперты сыходзяцца ў меркаванні, што афіцыйная прычына адмовы ад крэдыту ў рэчаіснасці не з’яўляецца асноўнай.
— Заява аб тым, што ад крэдыту адмовіліся, каб абараніць насельніцтва ад падвышэння тарыфаў ЖКГ — абсалютна папулісцкая. У рэчаіснасці Лукашэнка не хоча ісці на пераўтварэнні эканомікі, адмаўляцца ад бюджэтнай падтрымкі дзяржпрадпрыемстваў і страчваць рычагі ўплыву, — лічыць доктар эканамічных навук Барыс Жаліба.
У павышэнні тарыфаў ЖКГ не бачыць ніякай хваравітасці для насельніцтва і Вадзім Іосуб.
— Яны і так ужо па ўсіх паслугах, акрамя ацяплення, паднятыя амаль да 100%. Ды і ацяпленне насельніцтва ўскосна аплачвае амаль цалкам. Перакрыжаваная аплата ЖКГ азначае, што насельніцтва за ацяпленне плоціць менш, а прадпрыемствы — больш. Потым прадпрыемствы закладваюць гэтыя павышаныя тарыфы ў сабекошт сваёй прадукцыі — мы ідзем у краму і праз кошт беларускіх тавараў усё роўна аплачваем гэтыя тарыфы, — тлумачыць фінансавы аналітыкі.
І, дарэчы, МВФ настойваючы на ​​павышэнні тарыфаў, адначасова прапаноўвае зрабіць адрасную дапамогу  кампенсаваць частку аплаты тым, каму гэта сапраўды трэба.
— Зараз жа паніжаныя тарыфы ва ўсіх і чым больш у чалавека нерухомасць, тым ён больш, па сутнасці, атрымлівае датацый, — кажа Вадзім Іосуб.

Калі Лукашэнка пойдзе на рэформы?

Перспектывы правядзення рэформаў пасля 2020 года, калі ўрад плануе вярнуцца да пытання атрымання крэдыту МВФ, эксперты ацэньваюць як досыць туманныя.
— У 2018-19 гадах вострай неабходнасці ў крэдыце няма — Беларусь дамовілася з Расіяй аб траншы крэдыту ЕўрАзЭС і нават аб новым крэдыце, хоць ёсць розначытанні ў яго суме. А што будзе ў 2020-м годзе, пакуль не зразумела, таму, на ўсялякі выпадак, урад і заяўляе, што да пытання аб крэдыце мы вернемся, — лічыць Вадзім Іосуб.
Калі ў 2020 годзе сітуацыя ў эканоміцы будзе крызіснай, калі Расія рэзка зрэжа субсідыі і перастане даваць крэдыты, то Лукашэнка можа пайсці на рэформы дзеля крэдыту МВФ, прагназуюць эксперты.