Дзмітрый Крук: Можа быць больш істотны інфляцыйны ўсплёск
Еўразійскі банк развіцця прагназуе зніжэнне інфляцыі ў Беларусі да 4% у другім квартале 2023 года. Але ацэнкі айчынных незалежных эканамістаў не такія вясёлкавыя. Мажліва, таму, што ЕАБР робіць свае прагнозы на падставе афіцыйнай статыстыкі.
Спецыялісты ЕАБР лічаць, што індэкс спажывецкіх цэн у бліжэйшай перспектыве будуць стрымліваць захаванне цэнавага рэгулявання і слабы ўнутраны попыт. «Па меры вычарпання дэзынфляцыйнага эфекту цэнавага рэгулявання, а таксама ва ўмовах паступовага аднаўлення ўнутранага попыту да канца года гадавая інфляцыя можа паскорыцца. Наш базавы прагноз інфляцыі ў Беларусі па выніках 2023 года — 8%», — гаворыцца ў штотыднёвым аглядзе Еўразійскага банка.
Старшы навуковы супрацоўнік BEROC Дзмітрый Крук у інтэрв'ю «Філіну» агучыў свой прагноз, якой будзе інфляцыя ў Беларусі ў другім квартале і ў канцы года.
— Цяпер інфляцыя знаходзіцца ў фазе запаволення і ў прынцыпе ў бліжэйшыя пару месяцаў з вельмі вялікай верагоднасцю гэты трэнд працягнецца, і да чэрвеня-ліпеня перамесціцца ў дыяпазон 4-5 адсоткаў тэмпу гадавой інфляцыі.
Чаму так адбываецца? Пакуль гэта яшчэ інерцыя, звязаная з сітуацыяй, што склалася ў другім паўгоддзі мінулага года. Тады антыінфляцыйныя фактары пераважвалі праінфляцыйныя, гэта значыць тыя, якія разганялі інфляцыю.
Якія самыя галоўныя антыінфляцыйныя фактары дзейнічалі? Першы і ключавы фактар, які заўсёды цісне на кошты — у другім паўгоддзі мінулага года працягваўся спад, быў аслаблены і прыгнечаны ўнутраны попыт. Гэта збівала напал інфляцыйных працэсаў.
Другі — адбывалася ўмацаванне да долара ЗША, асабліва ў рэальным выражэнні, што азначае курс з папраўкай на суадносіны коштаў.
Трэці фактар, які аслабляе інфляцыю — зніжэнне знешняга цэнавага ціску: цэны на знешніх рынках перасталі расці або, па меншай меры, іх рост запаволіўся.
Чацвёрты — вяртанне нафтавай рэнты і стабілізацыя энергетычных цэн, што дазволіла стабілізаваць, а потым нават зніжаць цэны на ўсё паліва. Гэта вельмі важная складнік.
Яшчэ адзін важны фактар, які дзейнічаў і пакуль працягвае дзейнічаць — адладка лагістыкі. Гэта значыць праблема, якая была ў першым паўгоддзі, калі ўсе мянялі лагістычныя ланцужкі, не тое што вырашана ў прынцыпе, але нейкае прамежкавае рашэнне многія бізнесы знайшлі. І адпаведна гэты рэзкі цэнавы імпульс пакуль адышоў з першага плана.
Усе пералічаныя фактары працягваюць дзейнічаць па інерцыі. Цяпер сітуацыя ў эканоміцы змяняецца, але дынаміка коштаў пакуль інерцыйная, і набор антыінфляцыйных фактараў, нават калі яны слабеюць, яшчэ нейкі час па накатанай працягвае быць актуальным. Гэта будзе працягвацца некалькі месяцаў. Думаю, з вялікай верагоднасцю інфляцыя да канца лета будзе запавольвацца.
Ключавое пытанне: што будзе з ёй бліжэй да канца года, таму што суадносіны антыінфляцыйных і праінфляцыйных фактараў ужо шмат у чым змяніліся і працягваюць мяняцца ў напрамку праінфляцыйных. У прыватнасці, самыя галоўныя два, якія я назваў.
Гэта тое, што ў канцы мінулага года быў аслаблены ўнутраны попыт — цяпер ён, наадварот, за чацвёрты квартал мінулага і першы квартал гэтага года знаходзіцца на ўзыходзячай і пачынае ціснуць на кошты.
Рэальнае ўмацаванне да долара змянілася са снежня абясцэньваннем, што таксама спрыяе паскарэнню інфляцыі.
Яшчэ вельмі важна: залішне мяккая манетарная палітыка, якая, па сутнасці, з пачатку вайны Нацбанкам праводзіцца. У 2022 годзе яе шмат у чым купіравалі банкі, таму што ў іх назапасілася залішняя ліквіднасць, гэта значыць яны ў сваім родзе гасілі імпульсы, якія эканоміцы даваў Нацбанк.
Зменлівая сітуацыя, калі праінфляцыйныя фактары ўзмацняюцца, а антыінфляцыйныя згасаюць, у другой палове года (у жніўні-верасні) пачне выяўляцца ў змене трэндаў дынамікі коштаў, і той трэнд на запаволенне, які цяпер мы бачым, пры базавым сцэнары зменіцца новым вітком паскарэння.
Пры базавым сцэнары я казаў бы пра не моцна вялікае паскарэнне па выніках года — блізка да 7,8%.
Але цяпер надзейнасць прагнозу інфляцыі і ў прынцыпе ўстойлівасці цэн і іншых макраэканамічных пераменных вельмі слабая, гэта значыць любое змяненне сітуацыі можа абумовіць істотныя адхіленні ў большы бок ад названага прагнозу.
Рэзюмую: пакуль у нас у 3-4 бліжэйшыя месяцы будзе з найбольшай верагоднасцю працягвацца трэнд на запаволенне інфляцыі, але гэта інерцыя ўжо таго, што было. Гэта пакуль рух па накатанай. Пры базавых умовах гэты трэнд у пачатку восені, можа, крыху раней ці пазней зменіцца, і інфляцыя пачне паскарацца. Ключавое пытанне — наколькі моцна.
Пры базавым сцэнары, калі моцна нешта не зменіцца, па выніках года інфляцыя наблізіцца да 8%. Калі нешта зменіцца, можа быць больш істотны інфляцыйны ўсплёск.