Актрыса Купалаўскага — пра новую трупу: Абслугоўваюць уладу, і ім будзе за гэта сорамна

«Свабодныя купалаўцы» не аформленыя ў трупу юрыдычна, але як творчы калектыў аднадумцаў існуюць і дзейнічаюць. Так, з фізічнымі цяжкасцямі, з эмацыйнымі перагрузкамі. Тым не менш акцёры працуюць, іх спектаклі і кліпы на ютьюбе чакаюць і глядзяць дзясяткі тысяч гледачоў. Менавіта так — дзесяткі тысяч. Напрыклад, першую частку новага видеоспектакля «Страх» па п'есе Б. Брэхта ў пастаноўцы Мікалая Пінігіна паглядзела каля 50 тысяч чалавек. Яшчэ адзін спектакль «здадзены», рыхтуецца да выхаду наступны... Таму з адной з найстарэйшых акторак трупы былога Купалаўскага тэатра, заслужанай артысткай Наталляй Качатковай «Народная Воля» сустрэлася, калі тая была ў прыпаднятым настроі.

— Як асабіста вы прымалі рашэнне аб тым, каб сысці з тэатра? Вы ж чалавек старэйшага пакалення, прапрацавалі ў Купалаўскім 50 гадоў. У гэтым узросце ўжо, як кажуць, і сцены трымаюць.

— Калі ў канцы жніўня скончыўся адпачынак і я прыйшла ў тэатр і даведалася пра падзеі ў Мінску і пра тое, што бесцырымонна звольнены наш дырэктар Павел Паўлавіч Латушка, у мяне і думкі не было заставацца. Але потым, прызнаюся, у душы пачаліся ваганні... Мне раптам стала страшна, бо ў нас такі калектыў, такі тэатр! Але на сходзе выступіў Мікалай Мікалаевіч Пінігін. Ён сказаў: «Я сыходжу. Але гэта не значыць, што вы павінны ісці за мной. Кожны вырашае сам за сябе». Ну тут ужо двух меркаванняў быць не магло: без Пінігіна заставацца ў тэатры было бессэнсоўна. Ён наш лепшы рэжысёр. Карацей, я напісала заяву. І мне стала так лёгка, так на душы чыста. Больш ніякія сумневы і шкадаванні мяне не раздзіралі.

— Нездарма кажуць, што шчасце — гэта чыстая сумленне.

— Іншага шляху быць не магло.

— А якія аргументы выстаўлялі тыя акцёры, якія засталіся?

— Адна акторка моцна ўпірала на тое, што мы некультурна паводзілі сябе з міністрам, што не выслухалі яго. Гэта яшчэ больш пераканала мяне ў правільнасці майго рашэння: людзі нават не зразумелі, што справа зусім не ў міністры, у нейкім чыноўніку.

— Але антаганізму адзін да аднаго вы тады яшчэ не адчувалі?

— Мы і цяпер, у прынцыпе, яго не адчуваем. А вось тыя, што засталіся, нашы былыя калегі, паводзяць сябе, я лічу, непрыстойна. З нашага боку ў іх адрас не прагучала ніводнага зняважлівага слова. Кожны зрабіў свой выбар. Што ж вы атрутай зыходзіце?

— Там цяпер галоўны рупар «праведнага гневу» акторка Вольга Няфёдава?

— І не толькі. Давалі інтэрв'ю і іншыя. Прычым прыніжальныя інтэрв'ю: маўляў, жадаеце іграць у падваротні —калі ласка. Ну а пра Олю... Столькі гадоў разам працавалі, і я нават не меркавала, колькі ў чалавеку тоіцца фанабэрыстасці.

— Цікава, на які творчы працэс яны разлічваюць? Хто будзе ставіць ім новыя спектаклі?

— У тым і справа. Мяне ўразіла, як Аўсяннікаў на сходзе з Лукашэнкам прасіў: «Нам бы парачку рэжысёраў». А Лукашэнка адказваў у тым сэнсе, што давайце шукайце самі, са сваіх. Гэта значыць ясна, што чалавек нічога не разумее ў тэатральнай справе. Ды і хто будзе ставіць на ролі глыбока узроставых акцёраў?.. Так што цяпер яны, па сутнасці, проста абслугоўваюць уладу, і калі-небудзь ім будзе за гэта сорамна.

— І я веру, што ход гісторыі не спыніць. Але каласальныя ахвяры — ці жарт, страціць Купалаўскі тэатр! Добра, што вы знаходзіце магчымасць працаваць.

— Мы вось толькі-толькі выйшлі з новых здымак, але фільм (а здымалі менавіта фільм) цяпер на мантажным стале. Які — даведаецеся пазней, усяму свой час.

— Як настрой у Мікалая Пінігіна?

— Ён малайчына. З верай у будучыню і з вялікімі планамі — гэта важна.

— Планы звязаны са «Свабоднымі купалаўцамі»?

— Ну вядома.

— Вы лавілі сябе на думцыцы, што проста хочацца зайсці ў будынак тэатра?

— Нядаўна ехала з мужам міма на машыне. Ён пытаецца: «Ёкае сэрца?» Не! Зусім не ёкае. Самой дзіўна. Калі сыходзіла з тэатра, я нават у грымёрку сваю не зайшла, не забрала рэчы. Не магла, усё раптам стала чужым. А цяпер яшчэ і затаптанае. Прыйшоў Лукашэнка — і ў вулічным абутку на сцэну! Што, месца мала? Сцэна — месца святое.

— Наталля Рыгораўна, калі я рыхтавалася да сустрэчы, хацела пабольш прачытаць аб вашай сям'і. Бо ваш бацька — Рыгор Аляксеевіч Качаткоў, народны артыст Узбекскай ССР і народны артыст БССР — служыў пасля вайны ў нашым Рускім тэатры імя Горкага. І ваша мама Марыя Кузьменка там служыла. Але ў інтэрнэце пра іх амаль нічога няма — эпоха была іншая.

— Тата, на жаль, даволі рана сышоў, я яшчэ і дыпламаванай артысткай не стала, толькі вучылася. Сэрца... Тэатральны лёс паматаў яго па краіне. Падчас вайны працаваў у Ташкенце, а пасля у Маскве ў тэатры Савецкай Арміі. Але яны з'ехалі з сталіцы. Я да праўды не змагла дакапацца, але мама распавядала (хоць мне цяжка ў гэта паверыць цяпер), што на ад'ездзе настаяў менавіта тата, які казаў ёй: «Я тут, у Маскве, памру». Што там адбылося? Ён баяўся палітычных рэпрэсій? Сямейная таямніца.

— Спачатку вы былі занадта маладыя, а потым мама, хутчэй за ўсё, не хацела ўспамінаць. Знаёмая сітуацыя.

— Мама распавядала, што Рыгор Качаткоў быў такі папулярны, што прыхільніцы адрывалі гузікі ад яго паліто і пінжакоў. Гэта былі 1950-я гады. Ён быў вельмі абаяльны, сын памешчыка, сям'ю якога разбурыла рэвалюцыя. Яго бацькі ўсё кінулі і ўцяклі ў Маскву, каб згубіцца. Жылі вельмі цяжка. Мая бабуля, напрыклад, памірала, лежачы на велізарным куфры, у якім пасля яе смерці знайшлі кучу абмылкаў — вось што робіць з чалавекам галеча. Вядома, тата ўсё жыццё хаваў сваё паходжанне.

— Тата паспеў убачыць вас у спектаклях?

— Толькі ў студэнцкіх і студыйных, на прафесійных падмостках, на жаль, не. Але ён, вядома, цікавіўся маёй вучобай, рабіў заўвагі: «Не пераціскай, не старайся ты так моцна!» Сам ён на сцэне быў вельмі арганічны.

— А вас пасля дыплома адразу запрасілі ў Купалаўскі тэатр?

— Так, але ў мяне быў выбар: запрашалі яшчэ ў абласны тэатр імя Якуба Коласа ў Віцебск. Але я не палюбіла гэты паўночны горад, мне ён чамусьці заўсёды здаваўся занадта ветраным.

— Хто з рэжысёраў быў, як гаворыцца, вашай пуцяводнай зоркай?

— Мабыць, мне такога шчасця не выпала. У Валерыя Раеўскага я іграла больш, у Мікалая Пінігіна менш. Але калі ў тэатры не было працы, я хадзіла на агучку на тэлебачанне, не гультаявала. Хоць у апошнія гады ў мяне былі дзве ролі ў спектаклях, якія я вельмі любіла: «Зямля Эльзы» і «Ювелір». Зноў пачаўся плённы перыяд. І... хутка скончыўся.

— Вы лічыце, што трупа ўжо не вернецца ў гістарычны будынак?

— Цяжка сказаць. За сябе я не перажываю. Я вельмі перажываю за нашых маладых, 30-40-гадовых акцёраў. Я бясконца іх паважаю, вельмі люблю. Цяпер ім трэба выстаяць. Веру: у іх потым усё складзецца, усё будзе ў поўным парадку. Падабраліся такія выдатныя, таленавітыя хлопцы!

— Дзякуй рэжысёру Пінігіну, гэта яго праца.

— Безумоўна. Дзіўна, які ў нас калектыў! Цяпер вось сустракаемся, здымаем у холадзе да ночы — вельмі цяжка. Але зносіны прыносіць такую радасць, такую ўзаемную любоў! Мы адчуваем вялікую павагу адзін да аднаго. Я думаю, што калі б не здарыўся наш сыход, то мы, напэўна, ніколі не змаглі б так моцна адчуваць, так шчыра адзін пра аднаго клапаціцца. Мы ўсе адкрыліся са сваіх лепшых бакоў.

— Як хатнія — ці падтрымліваюць вас?

— Падтрымліваюць, прычым з гумарам. Сын па раніцах, калі вітаецца, заўсёды дадае, што я — «барацьбіт». Яны з мужам трохі над мной жартуюць. Але мне падабаецца мой новы стан свабоды. Вядома, калі б не ковід, мы б ездзілі на гастролі, бо нас чакаюць, запрашаюць краіны-суседзі. Так што планы ёсць.